Пәннің құрылымы мен мазмұны. Азақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Азақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Орқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті

 

 

«Бекітілді»

Филология, тарих және құқық

факультетінің деканы

___________________С.Т.Тайман

«______» ________________ 2017ж.

 

 

СИЛЛАБУС

(жұмыс оқу бағдарламасы)

Модуль №17 «Мерзімді баспасөздегі өзекті мәселелер» XXgKPAB 3213 «ХХ ғасыр басындағы қазақ публицистикасы және Алаш баспасөзі»
Мамандығы:	5В050400-журналистика
Курс, семестр (көктемгі)	3-курс, 6-семестр (көктемгі)
Оқыту тілі:	қазақ
Кредит саны
Пән статусы (міндетті, таңдау)	таңдау
Лектор	Әшірбекова Гүлмира Шайтмағанбетқызы, ф.ғ.к., қазақ тілі мен әдебиеті және журналистика кафедрасының аға оқытушысы, байланыс телефондары (жұмыс орны 27-85-72, ұялы телефоны 87787887475), e-mail: [email protected], 204-каб. 1-оқу ғимараты.
Практикалық сабақты беретін оқытушы	Әшірбекова Гүлмира Шайтмағанбетқызы, ф.ғ.к., қазақ тілі мен әдебиеті және журналистика кафедрасының аға оқытушысы, байланыс телефондары (жұмыс орны 27
Сабақ өтетін дәрісхана, зертхана	Алмауытова Әсия Базарбайқызы, ф.ғ.к., қазақ тілі мен әдебиеті және журналистика кафедрасының аға оқытушысы, байланыс телефондары (жұмыс орны 2785-72, ұялы телефоны 87056710517), e-mail: [email protected], 204-каб. 1-оқу ғимараты.   116, 128-дәрісхана

Ызылорда, 2017

 

Силлабусты дайындаған: Г.Ш.Әшірбекова

 

Силлабус қазақ тілі мен әдебиеті және журналистика кафедрасының мәжілісінде талқыланды.

Хаттама № «__»___________ 2017 жыл.

 

 

Кафедра меңгерушісі: Ғ.Ә.Тұяқбаев

 

 

Силлабус гуманитарлық мамандықтар бағыт бойынша Академиялық кеңесі мәжілісінде қаралып, бекітілді.

 

Хаттама № «__»___________ 2017 жыл.

Комитет төрағасы: А.Ә.Әбілов

 

 

Пәннің мақсаты мен міндеттері

Пәннің мақсаты: ХХ ғасыр басындағы қазақ публицистикасының тақырыптық, проблемалық, тілдік, стильдік ерекшеліктерін айқындап, Алаш басылымдарының бағыт-бағдарын, онда көтерілген өзекті мәселелердің маңызын ашу, ұлттық көсемсөз өнерінің майталмандары жазған мақалаларға жанрлық тұрғыдан талдау жасау.

 

Міндеттері:

- студенттерге журналистиканың негізгі функцияларын түсіндіре отырып, Алаш көсемдерінің публицистік қағидалары мен кәсіби шеберліктерін жан-жақты танып-білуге ықпал ету;

- Алаш партиясының бағдарламасы мен бүгінгі таңдағы ұлттық даму стратегиямыздың өзара байланысын айқындау;

- Алаш көсемдері қозғаған сол кездегі бірқатар ұлттық мәселелердің бүгінгі таңдағы маңызы мен өзектілігіне салыстыра отырып, көз жеткізу;

- Алаш көсемдері шығармашылығындағы азаматтық мүдде, мелекеттік мүдде, қоғамдық-саяси көзқарастарын ұлттық мүдде тұрғысынан қарастырып, публицистикалық мақалаларын талдай отырып, үлгі алу;

- Алаштану мәселелеріне қатысты баспасөз материалдарын жан-жақты талдай отырып, тың пікірлер мен тұжырымдарға өзіндік ұсыныстар білдіріп, зерттеу курстың басты міндеттеріне жатады. Жалпы курс барысында Алаш баспасөзінің атқарған қызметі мен қоғамда алған орны айқындалып, әрбір басылымның көтерер жүгі таразыға салынбақ.

 

Құзыреттілік (оқытудың нәтижелері):

- ұлттық ақпарат тарату мен сақтаудың түрлері мен пішіндерін меңгереді;

- ХХ ғасыр басындағы саяси жағдай мен қазақ публицистикасының бағыт-бағдарын, мазмұнын, ондағы өзекті мәселелер бойынша өзіндік көзқарас қалыптастырады;

- алғашқы қазақ тілінде шығып тұрған мерзімді басылымның идеялық-саяси бағыт-бағдары, тілдік-стильдік ерекшелігі, шығармашылық көркемдік деңгейі мен ұлттық сипаты туралы мол түсінік алады;

- Алаш басылымдарының жер, тіл, дін мәселелерін жазудағы басты мақсаты мен негізгі идеясын тереңірек таниды;

- Қазақ журналистикасы тарихының мол тәжірибесін бойына сіңіріп, отандық БАҚ-ты идеялық-көркемдік, тілдік-стильдік, композициялық, мазмұндық, пішіндік жаңа сапалық деңгейге көтеретін маман ретінде машықтанады.

Пререквизиттер: Қазақ журналистикасының тарихы,Журналистикаға кіріспе, Талдамалы журналистика.

Постреквизиттер: Публцистің шығармашылық шеберханасы, Сыр өңірі журналистикасының тарихы мен тәжірибесі.

Пәннің құрылымы мен мазмұны

апта	Тақырып атауы	Сағат саны
	№1-дәріс ХХ ғасыр басындағы қазақ публицистикасы және азаттық идеясы Алғашқы қазақ басылымдарындағы қазақ публицистикасы. Қазақ интеллигенттері және ұлттық баспасөз. Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов, Мағжан Жұмабаев, Әлихан Бөкейханның баспасөзі ісімен айналысуы және ұлт санасын оятудағы ағартушылық қызметі №2-дәріс ХХ ғасыр басындағы қазақ публицистикасындағы жер мәселесі және Алаш баспасөзі ХХ ғасыр басындағы саяси жағдай. Алаш қайраткерлерінің жерге байланысты ұстанымдары. Алаш басылымдарында сөз етілген жер мәселесіне байланысты проблемалар. «Түркістан уалаятының газеті» мен «Дала уалаятының газеті» басылымдарында көтерілген жер мәселесі. Қазақ публицистикасы және жер мәселесіне шолу.
№ 1 практикалық сабақ ХХ ғасыр басындағы қазақ публицистикасы және азаттық идеясы Алғашқы қазақ басылымдарындағы қазақ публицистикасы. Қазақ интеллигенттері және ұлттық баспасөз. Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов, Мағжан Жұмабаев, Әлихан Бөкейханның баспасөзі ісімен айналысуы және ұлт санасын оятудағы ағартушылық қызметі
1-БАОӨЖ ХХ ғасыр басындағы қазақ публицистикасы және Алаш басылымдары Басылымдардағы қазақ интеллигенциясының ұлттық мәселеге қатысты публицистикалық мақалалар. Ұлт зиялыларының екі түрлі бағыттағы пікірсайысы. Публицистикадағы қақпайласу. Ұлттық автономия туралы Ә.Бөкейханның баяндамасы.
	№3-дәріс «Қазақстан» газеті және жер мәселесі Басылымның шығу тарихына байланысты кейінгі деректер. Газетте көтерліген жер мәселесіне байланысты проблемалық мақалалар. Оқырман хаттары мен жер мәселесіне байланысты түсіндірме жұмыстарының насихатталуы. №4 дәріс «Сарыарқа» және жер Басылымда жарық көрген жер мәселесіне байланысты Алаш қайраткерлерінің мақалалары. Жер мәселесіндегі ұлт зиялыларының ұстанған бағыт-бағдары. Жарияланымдардың жанрлық сипаты.
№2 практикалық сабақ ХХ ғасыр басындағы қазақ публицистикасындағы жер мәселесі және Алаш баспасөзі ХХ ғасыр басындағы саяси жағдай. Алаш қайраткерлерінің жерге байланысты ұстанымдары. Алаш басылымдарында сөз етілген жер мәселесіне байланысты проблемалар. «Түркістан уалаятының газеті» мен «Дала уалаятының газеті» басылымдарында көтерілген жер мәселесі. Қазақ публицистикасы және жер мәселесіне шолу.
2-БАОӨЖ Алашорда үкіметі және оның басылымдары Алаш интеллигенциясының басылымдары және олардың әлеуметтік-экономикалық және саяси бағыт-бағдары. Ақын-жазушылары шығармаларындағы саяси тақырып. «Қазақ», «Сарыарқа», «Бірлік туы» газеттеріндегі ұлтаралық қарым-қатынас. Алашорда үкіметінің мұсылмандардың төтенше ІҮ сьезі, онда қаралған мәселелер.
	№5 дәріс «Ақ жол» газеті және жер мәселесі Басылымда жарық көрген жер мәселесіне байланысты Алаш қайраткерлерінің мақалалары. Жер мәселесіндегі ұлт зиялыларының ұстанған бағыт-бағдары. Жарияланымдардың жанрлық сипаты. №6 дәріс «Шолпан» журналы және жер Басылымда жарық көрген жер мәселесіне байланысты Алаш қайраткерлерінің мақалалары. Жер мәселесіндегі ұлт зиялыларының ұстанған бағыт-бағдары. Жарияланымдардың жанрлық сипаты.
№3 практикалық сабақ «Қазақстан» газеті және жер, тіл мәселелері Басылымның шығу тарихына байланысты кейінгі деректер. Газетте көтерліген жер, тіл, дін мәселесіне байланысты проблемалық мақалалар. Оқырман хаттары мен жер, тіл мәселесіне байланысты түсіндірме жұмыстарының насихатталуы.
3-БАОӨЖ Мұстафа Шоқай және тұтас Түркістан идеясы Ұлттық күштерді біріктірген саяси қозғалыс. 1917 жылғы ақпан төңкерісінен кейінгі кезеңде басталған өзгерістер. Алаш партиясының, Түркістан автономиясының(Қоқанда), Алашорда өкіметінің (Орынборда) құрылуы. М.Шоқайдың «Жаңа Түркістан», «Жас Түркістан» журналдары және «Түркістан Кеңестер билігі езгісінде» еңбегі.
	№7 дәріс «Сана» журналы және жер Басылымда жарық көрген жер мәселесіне байланысты Алаш қайраткерлерінің мақалалары. Жер мәселесіндегі ұлт зиялыларының ұстанған бағыт-бағдары. Жарияланымдардың жанрлық сипаты. №8 дәріс «Таң» журналы және жер Басылымда жарық көрген жер мәселесіне байланысты Алаш қайраткерлерінің мақалалары. Жер мәселесіндегі ұлт зиялыларының ұстанған бағыт-бағдары. Жарияланымдардың жанрлық сипаты.
№4 практикалық сабақ «Айқап» журналы және тіл, дін мәселелері Басылымның шығу тарихына байланысты кейінгі деректер. Газетте көтерліген жер, тіл, дін мәселесіне байланысты проблемалық мақалалар. Оқырман хаттары мен жер, тіл мәселесіне байланысты түсіндірме жұмыстарының насихатталуы.
4-БАОӨЖ М.Шоқай және «Түрік елі» идеясы Түркістан тұтастығы мен Түркістан еркіндігі туралы түсінік. Көне түркі жазбаларындағы «бүтін Түркі елі» концепциясы. Ресейдегі мұсылман және түркі халықтарының баспа органы «Тәржіман» және «Уақыт» газеттері.
	№ 9 дәріс «Жас Түркістан» журналы және жер Басылымда жарық көрген жер мәселесіне байланысты Алаш қайраткерлерінің мақалалары. Жер мәселесіндегі ұлт зиялыларының ұстанған бағыт-бағдары. Жарияланымдардың жанрлық сипаты. №10 дәріс Алаш баспасөзі және тіл Тіл мәселесінің ұлт үшін маңызы. «Дала уалатының газеті» көтерген тіл мәселесі. Тілге қатысты жарияланымдардың саяси маңызы мен жанрлық сипаты.
№5 практикалық сабақ «Сарыарқа» және жер, тіл, дін мәселелері Басылымда жарық көрген жер, тіл, дін мәселесіне байланысты Алаш қайраткерлерінің мақалалары. Жер, тіл, дін мәселесіндегі ұлт зиялыларының ұстанған бағыт-бағдары. Жарияланымдардың жанрлық сипаты.
5-БАОӨЖ Алаш Һәм қазіргі баспасөз Алаш көсемдерінің өмірдеректерін жинап, олардың атқарған қоғамдық істерімен танысу. Қазіргі қазақ баспасөзіндегі Алаштану мәселелерінің жазылуына сараптама жасау.
	№11 дәріс «Айқап» журналы және тіл «Айқап» журналындағы қазақ тіліне қатысты ойлар. Қазақ тілінің қолданысы мен оны дамытудың жолдары жайлы мақалалар. №12 дәріс «Қазақ» газетіндегі тіл мәселесі «Қазақ» газетінің тарихы мен бағыт-бағдары. Газетте жарық көрген тілге қатысты материалдар. Қазақ тілінің жанашыры А.Байтұрсынұлының тіл тақырыбына арналған мақалаларына талдау.
№6 практикалық сабақ «Абай» журналындағы тіл және дін мәселелері Басылымда жарық көрген тіл, дін мәселесіне байланысты Алаш қайраткерлерінің мақалалары. Тіл, дін мәселесіндегі ұлт зиялыларының ұстанған бағыт-бағдары. Жарияланымдардың жанрлық сипаты.
6-БАОӨЖ Алаш идеясы және қазақ жастарының ұлттық мәселелерге көзқарасы Тақырыпқа сай баспасөз және ғаламтор материалдарын талдау. Журналистік зерттеу, әлеуметтік сауалнама жүргізу.
	№13 дәріс «Сарыарқа» газеті және тіл Қазақ тіліне байланысты Алаш зиялылары көтерген мәселелер. «Сарыарқа» газетіндегі тіл мәселесіне арналған мақалаларға талдау. Публицистер шығармашылығына шолу. №14 дәріс «Абай» журналы және тіл Басылымның бағыты мен бағдарламасы. Тілге байланысты Алаш қайраткерлерінің ұсыныстары мен тұжырымдары. Басылымның тіл мәселесіндегі көзқарасы мен идеясы.
№7 практикалық сабақ «Шолпан» журналы және жер, тіл, дін Басылымда жарық көрген жер, тіл, дін мәселесіне байланысты Алаш қайраткерлерінің мақалалары. Жер, тіл, дін мәселесіндегі ұлт зиялыларының ұстанған бағыт-бағдары. Жарияланымдардың жанрлық сипаты.
7-БАОӨЖ Алаш көсемдері және қазіргі қазақ интеллигенциясы Алаш көсемдерінің идеяларын сарапқа сала отырып, қазіргі оның маңыздылығына тоқталу. Қазақ зиялыларының бүгінгі қоғамдағы ролі қандай деген тақырыпта танымал тұлғалар арасында сұқбат жүргізу.
	Аралық бақылау
	№15 дәріс «Шолпан» журналы және тіл Басылым тарихынан бірер сөз. Тілге байланысты жарық көрген мақалаларына шолу жасау, публицистік шығармашылық иелеріне шолу. №16 дәріс «Ақ жол» газеті және тіл Басылымның шығу тарихы мен бағыт-бағдары. Тіл мәселесіне байланысты ұстанымдары мен идеясы. Алаш публицистерінің тілге қатысты мақалаларына талдау.
№8 практикалық сабақ «Ақ жол» газеті және жер, тіл, дін мәселесі Басылымда жарық көрген жер, тіл, дін мәселесіне байланысты Алаш қайраткерлерінің мақалалары. Жер, тіл, дін мәселесіндегі ұлт зиялыларының ұстанған бағыт-бағдары. Жарияланымдардың жанрлық сипаты.
8-БАОӨЖ Зиялы қауым өкілдерінің ұлттық мәселелерге қатысты ой-пікірлері және баспасөз Баспасөзде ұлттық мәселелерге қатысты зиялы қауым өкілдерінің пікірлерін сарапқа салу, өз ойын, пікірін ашық айтуға машықтану және талдау.
	№17 дәріс «Сана» журналы және тіл Басылымның шығу тарихы мен бағыт-бағдары. Тіл мәселесіне байланысты ұстанымдары мен идеясы. Алаш публицистерінің тілге қатысты мақалаларына талдау. №18 дәріс «Таң» журналындағы тіл мәселесі Басылымның шығу тарихы мен бағыт-бағдары. Тіл мәселесіне байланысты ұстанымдары мен идеясы. Алаш публицистерінің тілге қатысты мақалаларына талдау.
№9 практикалық сабақ «Сана» журналы және жер, тіл, дін мәселелері Басылымда жарық көрген жер, тіл, дін мәселесіне байланысты Алаш қайраткерлерінің мақалалары. Жер, тіл, дін мәселесіндегі ұлт зиялыларының ұстанған бағыт-бағдары. Жарияланымдардың жанрлық сипаты.
9-БАОӨЖ «Алаш» партиясының бағдарламасындағы ұлт мәселесі Алаш көсемдері жасаған «Алаш» партиясының бағдарламасы. Ондағы ұлттық мәселелер мен қазіргі таңдағы ұлт проблемасы. Салыстырмалы талдау. Мемлекет дамуындағы маңызды мәселелерге қатысты проблемалық мақала дайындау.
	№19 дәріс «Жас Түркістан» журналы және тіл Басылымның шығу тарихы мен бағыт-бағдары. Тіл мәселесіне байланысты ұстанымдары мен идеясы. Алаш публицистерінің тілге қатысты мақалаларына талдау. №20 дәріс Тіл мәселесіне қатысты құжаттар Алаш қайтаркерлерінің еңбектерінде тіл мәселесіне қатысты материалдарға талдау. ХХ ғасыр басындағы тілге қатысты қабылданған құжаттар және олардың маңызы.
№10 практикалық сабақ «Таң» журналындағы жер, тіл, дін мәселелері Басылымда жарық көрген жер, тіл, дін мәселесіне байланысты Алаш қайраткерлерінің мақалалары. Жер, тіл, дін мәселесіндегі ұлт зиялыларының ұстанған бағыт-бағдары. Жарияланымдардың жанрлық сипаты.
10-БАОӨЖ Қазақтың саяси элитасы: қалыптасу, даму кезеңдері Қазақ тарихындағы ұлт мәселесін көтеру мен саяси жүйеге белсенді араласқан қоғам қайраткерлері. Алаш көсемдері жасаған игі істердің зертелу деңгейі. «Алаштану мәселелері» жинағына талдау.
	Midterm exam
	№21 дәріс ХХ ғасыр басындағы діни ахуал және қазақ публицистикасы ХХ ғасыр басындағы қазақ қоғамындағы діни наным-сенім. Алаш қайраткерлері публицистикасындағы дін мәселесі. «Түркістан уалаятының газеті» және дін мәселесі. Алаш зиялыларының дінге қатысты пікірлеріне талдау. №22 дәріс «Дала уалатының газеті» және дін Басылымның шығу тарихы мен бағыт-бағдары. Дін мәселесіне байланысты ұстанымдары мен идеясы. Алаш публицистерінің дінге қатысты мақалаларына талдау.
№11 практикалық сабақ «Жас Түркістан» журналындағы жер, тіл, дін мәселелері Басылымда жарық көрген жер, тіл, дін мәселесіне байланысты Алаш қайраткерлерінің мақалалары. Жер, тіл, дін мәселесіндегі ұлт зиялыларының ұстанған бағыт-бағдары. Жарияланымдардың жанрлық сипаты.
	11-БАОӨЖ Алаш идеясына қазіргі көзқарас. Қазіргі басылымдардағы алаш идеясының насихатталуы. Алаш партиясының негізгі бағыттарын зерттеудегі, алаш зиялыларының өмірі мен шығармашылығы туралы жарияланған мақалалар.
	№23 дәріс «Айқап» журналы және дін Басылымның шығу тарихы мен бағыт-бағдары. Дін мәселесіне байланысты ұстанымдары мен идеясы. Алаш публицистерінің дінге қатысты мақалаларына талдау. №24 дәріс «Қазақ» газеті және дін Басылымның шығу тарихы мен бағыт-бағдары. Дін мәселесіне байланысты ұстанымдары мен идеясы. Алаш публицистерінің дінге қатысты мақалаларына талдау.
№12 практикалық сабақ Ә.Бөкейхан – Алашорда үкіметінің төрағасы Ә.Бөкейханның алаш идеясын қолдаудағы атқарған қызметі мен жариялаған мақалаларының идеясы. Ә.Бөкейхан публицистикасының тақырыптық, көркемдік ерекшелігі. Ә.Бөкейханның баспасөзі ісін дамытуға қосқан үлесі хақында.
12-БАОӨЖ Алаш басылымдары. «Қазақ», «Алаш», «Сарыарақа» газеттерінің ұлт мәселесіне қатысты материалдарына талдау.
	№25 дәріс «Сарыарқа» газеті және дін Басылымның шығу тарихы мен бағыт-бағдары. Дін мәселесіне байланысты ұстанымдары мен идеясы. Алаш публицистерінің дінге қатысты мақалаларына талдау. №26 дәріс «Ақ жол» газеті және дін Басылымның шығу тарихы мен бағыт-бағдары. Дін мәселесіне байланысты ұстанымдары мен идеясы. Алаш публицистерінің дінге қатысты мақалаларына талдау.
№13 практикалық сабақ ХХ ғасырдағы кеңестік билік және М.Шоқайдың публицистік, қайраткерлік болмысы Қазақстандағы 1932 жылғы қайғылы қасірет. Қазақ жеріндегі 1925-1933 жылдардағы саяси ахуал. 1923 жылдың 17-22 наурызында өткен Қазақ партия ұйымының ІІІ конференциясы.
13-БАОӨЖ Алаштану ғылымының көрнекті өкілдері. Қазіргі алаштанушы ғалымдардың пікірлерімен танысу. Алаштанушы ғалымдардың еңбектеріне сараптама жасау. Ғылыми жаңалықтары, тұжырымдарын таразыға салу.
	№27 дәріс «Шолпан» журналы және дін Басылымның шығу тарихы мен бағыт-бағдары. Дін мәселесіне байланысты ұстанымдары мен идеясы. Алаш публицистерінің дінге қатысты мақалаларына талдау. №28 дәріс «Сана» журналы және дін Басылымның шығу тарихы мен бағыт-бағдары. Дін мәселесіне байланысты ұстанымдары мен идеясы. Алаш публицистерінің дінге қатысты мақалаларына талдау.
№14 практикалық сабақ Кеңестік кезеңдегі қазақ ұлтшылдары Сұлтанбек Қожанұлының өмірі мен шығармашылығы. Қазақстандағы Голошекин саясаты және оған қарсылық. Сұлтанбек Қожанұлының хаттары.
	14-БАОӨЖ Ұлтшылдыққа қазіргі көзқарас және баспасөз Қазақ баспасөзіндегі ұлтшылдық мәселесі. Ұлтшылдармен және ұлтсыздыққа қарсы күрес жайлы зиялы қауым өкілдерінің мақалаларын сарапқа салу. Ұлтшылдық тақырыбында анкеталық сауалдарға жауап алу.
	№29 дәріс «Таң» журналы және дін Басылымның шығу тарихы мен бағыт-бағдары. Дін мәселесіне байланысты ұстанымдары мен идеясы. Алаш публицистерінің дінге қатысты мақалаларына талдау. № 30 дәріс «Жас Түркістан» журналы және дін мәселесі Басылымның шығу тарихы мен бағыт-бағдары. Дін мәселесіне байланысты ұстанымдары мен идеясы. Алаш публицистерінің дінге қатысты мақалаларына талдау.
№15 практикалық сабақ Желтоқсан қозғалысы: тарихтағы орны мен сабақтары Желтоқсан – жалпыұлттық қозғалыс. Қозғалыстың саяси сипаты және баспасөз. Желтоқсанды зерттеушілер және баспасөз материалдарына талдау.
15-БАОӨЖ ХХ ғасырдағы саяси тәуелсіздік үшін күрес және баспасөз. Ұлт зиялыларының мұраларын зерттеу мәселесі. «Тәуелсіздік туралы толғаныс» тақырыбында эссе жазу.
	2-аралық бақылау
	Емтихан
	Барлығы