В 13-пер пол 16 в на терр Белоруссии продолжается формирование феодальных отношений. С/х работой занимается большая часть населения. Гл. занятия людей: земледелие, животноводство, ремесло, охота, рыболовство. С/х было натуральным. Сельский двор называли –дым, что обозначало семью и её собственность. Значительную роль в сельской жизни играла община. Она организовывала крестьянское землепользование и выплату феодальной ренты. Управляли общиной старцы и десятские, которые выбирались самой общиной. За пользование землей крестьяне выплачивали ряд повинностей. Крестьяне делились в зависимости от повинности на тяглых, осадных, огородников и слуг; по степени феодальной зависимости на пахотных, непахотных и челядь. Главным владельцем земли в ВКЛ являлся князь. Земли делились на гос-венные и частные. В 16 веке 1/3 населения проживала на гос-венных землях(восток ВКЛ), на западе- частные земли. Мелкие землевладельцы как правило служили у князя.Их стали называть шляхтой, а крупные землевладельцы-паны, магнаты. Некоторые из них были князьями, другие получали землю за военную гос службу.
Аграрная реформа 1557г.
Рост городов, торговли, ремесел в 15 ст вызвал подъем спроса на зерно и др. с/х продукты. В середине 16в чтобы увеличить доходы с гос-венных земель Великий князь Жигимонт 2 Август проводит реформу «валочная памера». Суть: увеличить доход казны
путем точного учета крестьянских земель и обложить крестьян повинностью пропорц. кол-ву занимаемых ими земель. Единица обложения-волока=21,36 га. Вся земля в имениях делилась на волоки. Лучшие из них отводились под княжеское хоз-во. Другие раздавались крестьянам(волока или ее часть так чтобы точно установить повинность). Вслед за гос землями была проведена реформа феод земель. К концу 16-пол 17в-реформа завершена. В результате к этому времени окончательно оформилось крепостное право.
Развитие ремесла и торговли.
В 13-17в в ВКЛ начинается бурное развитие ремесла. Наиб значительные ремесло- обработка металла(болотная руда).Самые распространенные виды ремесел: ювелирное, обработка дерева, гончарное, выделка шкур, пивоварение. Во второй пол 16в >100 ремесел, в пер пол 17в-200.Для защиты своих интересов ремесленники объединялись в цеха(объед ремесленников одной или неск. смежных специальностей). Ремесленникам кот не вступали в цеха запрещалось заниматься ремеслом и их изделия были хуже. Цех состоял из 60-70 чел. и делился на мастера/челядники/ученики. Жизнь- в соответствии с традициями кот хранились в скрыне- устав, грамоты, эмблема. Во время войны цеха- боевые отряды для обороны города.
Торговля.
Купцы создавали свои объединения- братства или гильдии. Налаживалась постоянная торговля в городах: 1-2 раза в неделю торги, 1-3 раза в год ярмарки. Развивалась и зарубежная торговля: экспорт-зерно, сало, воск, лес, шкуры, меха, пепел, лен; импорт- железо, медь, олово, драг. металлы, вина, дорогие ткани, соль. Всего в сер 17в в ВКЛ было 757 городов и местечек из них 467 на нашей терр. Большинство из них принадлежало князю, остальные- частные. В некоторых городах:часть города принадлежала магнату, часть- князю.80% населения городов ВКЛ –белорусы, затем литовцы и поляки. В веке появляются евреи и татары. По мере роста городов, росло стремление получить независимую от павета или волости систему управления. Такая система самоуправления регламентировалась в то время нормами магдебургского права. Суть- освобождение горожан от подсудности и власти князя, чиновников, наместников, феодалов, старост, воевод. Первым такое право получил немецкий город Магдебург в 13 веке. В ВКЛ- Брест(1390), Гродно(1391), Слуцк, Минск(14-?99).
Паўстанне 1863-1864гг. у Беларусі. Асноўныя напрамкі ўрадавай палітыкі царызму ў 60-90гг.XIX ст.
З восені пачаліся 1860 г. пачаліся патрыятычныя маніфестацыі якія ахапілі ўсе Каралеўства Польскае. На працягу першай паловы 1862г. аформілася арганізацыя паўстанцаў у Варшаве, якая атрымала назву “Цэнтральны нацыянальны камітэт”. Яны ставілі сваей мэтай падрыхтаваць паўстанне за нацыянальнае вызваленне Польшчы і дэмакратызацыю яе грамадскага ладу. У гэтым руху абазначыліся два напрамкі: белыя і чырвоныя. У Беларусі лагер белых складаўся пераважна з памешчыкаў. Іх галоўнай мэтай з’яўлялася аднаўленне незалежнасці Рэчы Паспалітай у межах 1772 г. Яны выключалі рэвалюцыйныя шляхі барацьбы. Даць Беларусі права на самавызначэнне белымі не прадугледжвалася.
Партыя чырвоных аб’ядноўвала рамеснікаў і рабочых, навучэнцаў і інтэлегенцыю, дробную шляхту. Сярод чырвоных узнікла некалькі плыней. Левая, рэвалюцыйная, плынь імкнулася весці ўзброеную барацьбу за вызваленне сялян ад феадальных павіннасцей і надзяленне іх зямлей. Правая і памяркоўная частка адводзіла вядучую ролю шляхце. Летам 1862 г. у быў створаны Літоўскі правінцыяльна камітэт(ЛПК).
Левую частку паўстанцаў у Беларусі ўзначальваў Вікенцій Канстанцін Каліноўскі (1838-1864). Летам у 1862 г. разам з В. Урублеўскім і Ф. Ражанскім Каліноўскі пачынае выдаваць газету ”Мужыцкая праўда”. Гэта было адзінае ў Еўропе выданне серадзіны XIX ст., непасрэдна адрасаванае сялянам.
Паўстанне пачалочя ў ноч на 10 студзеня 1863 г. Узначаліў паўстанне ЦНК, які аб’явіў сябе часовым Нацыянальным урадам. У першы дзень быў абнародаваны маніфест, які абвясціў нацыянальную незалежнасць Польшчы, нацыянальнае і палітычнае раўнапраўе, вызваленне сялян ад усіх феадальных павіннасцей і надзяленне іх зямлей без выкупу. 1 лютага 1863 г. ЛПК, які ўзначальваў Каліноўскі, звярнуўся да насельніцтва Беларусі і Літвы з заклікам падняцца на ўзброеную барацьбу. Першыя паўстанцкія атрады былі створаны ў заходніх паветах Беларусі яшчэ ў канцы студзеня. У красавіку 1863 г. паўстанцы дзейнічалі ўжо амаль па ўсей тэрыторыі Беларусі. На падаўленне паўстанняя была накіравана 200-тысячная расійская армія. У маі 1863 г. віленскім генерал-губернатарам быў назначаны М. Мураўеў. У маі паўстанне ў Мінскай, Магілеўскай і Віцебскай губернях было падаўлена. Для заспакаення сялян Алякскндр II 1 сакавіка выдаў указ аб адмене часоваабавязаных адносін, вяртанні сялянскіх адрэзкаў і змяншэнні выкупных плацяжоў на 20%. Гэтыя меры, а таксама нерашучая палітыка ЦНК прывялі да таго, што сяляне амаль не прынялі ўдзелу ў паўстанні. У студзені 1864 г. у Вільні быў арыштаваны Каліноўскі. 22 сакавіка 1864 г. к Каліноўскі быў павешаны ў Вільні.
Мэтай ўсей палітыкі царызму стала русіфікацыя края. Сутнасць буржуазных прагрэсіўных рэформаў 60-70 гг. была зменена, на тэрыторыі Беларусі яны былі праведзены са значным спазненнем. Першай з праведзенных пасля адмены прыгоннага права рэформаў была земская(1864). У губернях і паветах стваоалачя сістэма органаў мясцовага самакіравання – губернскія і павятовыя земскія сходы
У 1870 г. пачалася гарадская рэформа. У гарадах ствараліся ўсесаслоўныя органы грамадскага самакіравання – гарадскія думы. У Беларусі гарадская рэформа была праведзена ў 1876 г. У 1864 г. у Расіі была праведзена адна з самых паслядоўных рэформаў – судовая. Суд станавіўся адкрытым, публічным і незалежным ад урада. Ствараўся інстытут адвакатуры і прысяжных заседацеляў. У Беларусі судовая рэформа пачалася толькі ў 1872 г. адной з важных была ваенная рэформа, якая пачалачя ў 1862 г. У 1865 г. была праведзена цэнзурная рэформа, якая некалькі пашырыла магчымасці друку. Адмена прыгоннага права і рэформы 60-80 гг. паскорылі развіцце капіталістычных адносін у эканоміцы Беларусі.
Введение христианства и его влияние на развитие белорусских земель.
Проникновение христианства на земли восточных славян началось в 9 веке. Крещение Руси соответствовало интересам господствующего класса и укрепление княжеской власти. В начале христианство затронуло только Княжеско-боярскую верхушку. На Беларуси христианство укреплялось без насилия на протяжении нескольких столетий. Поэтому некоторое время у нас существовало 2 веры.
Поскольку точной даты принятия христианства не существует принята дата основания Полоцкой епархии (992г).
Несмотря на принятие христианства, языческие пережитки существовали очень долго и не изжиты до сих пор.
Принятие христианства явилось прогрессивным явлением для Беларуси. Новая религия содействовала объединению наших земель, укреплению государственности, способствовала расширению письменности, каменной архитектуры, храмов и монастырей, книг, иконописей и тд.
Монастыри стали первыми культурными центрами, в которых были собраны библиотеки, основаны школы, писались летописи и книги. Именно из деятелей церкви в это период вышли наши первые образованные люди.
Принятие христианства имело также и отрицательные черты, которые выразились прежде всего в полном вычеркивании языческого прошлого славян (жестокая борьба против языческих обычаев, обрядов, уничтожение языческой культуры и тд).
