Сабақ жоспары:
1. Инфекционды процесстегі микроорганизмдер рөлі, патогенділігі, вируленттілігі, вируленттілік атрибуттары.
2. Инвазионды белсенділігі бар факторлар:
a) Бактерияның гиалуронидаздық белсенділігін анықтау
b) Стадағы патогенді стафилококтардың лецитиназдық белсенділігін анықтау
c) Стафилакоктардың ДНКаза әсері
d) Плазма когулазаға тест
3. Токсикалық немесе токсигендік
a) Қанды агары бар табақшада эритроциттерге St.aureus гемолизінің әсері
b) St.aureus өндірілетін à - гемолизиндерді анықтау
4. Антифагоцитарлы адгезивті әсері бар факторлар:
a) Капсула
b) Корд фактор
5. Эксперементарлы жануарларға жұқтыру әдістері: тышқандарды құрсақ ішілік
a) B. cereous немесе k. pnem дықылдарымен зақымдау
b) Рида және Менча әдістері бойынша клондарды B. Cereous DL 50 анықтау (схеманы талқылау)
6. Студенттердің терілік бактериоциттік активтілін анықтауға дайындалу (келесі сабаққа дайындық)
Тәжіребиелік сабаққа методичкалық нұсқаулама:
1. Инфекционды процесс қолайлы қоршаған ортада патогенді микробпен қабылдағыш макроорганизм арасында пайда болған эволюционды процесс
2. Инфекционды процессті келесі стадияларға бөлуге болады:
Абсорбция, адгезия, коллонизация, токсикалық субстанция өнімдері.
3. Инфекционды процесстік ақырғы жағдайы, инфекционды ауру жұқтырылу мен циклдық ағыммен және спецификалық иммунитет түзіліуімен сипатталады және көп түрлі формалар
Инфекционды процессті шақыруға қабілетті микроорганизмдер – патогнедер, патогенді және вирулентті қасиетіне ие, сонымен қоса «адгезин рецептор» спецификалық жүйесі болады.
Патогенділік – микроб түрлерінің инфекциялық процесс шақыратын патенциады қабілеті. Патогенділік полифункционлады қасиет, бактерия клеткасы геномында генетикалық детерминирленген және ұрпақтан – ұрпаққа беріледі.
Микрорганизм түрлерінің әр түрлі патогенді штамдарының көрінісң бойынша патогенділік тұрақсыз.
Вируленттілік белгілі бір шарттарды жануарларға немесе адамға арналған штамның патогенділік деңгейі. Өлімге әкелетін доза 1-бірлік болып өлшенеді(96 бетті қара, пункт 5,6).
Вирулетттіліктің атрибуттары патогенділік микроорганизмдегі бірқатар биологиялық қасиетттердің болуымен негізделеді. Яғни олар микроорганизнің б.б.з. бөлінуіне қабілеттілігіне байланысты. Осы заттар инфекцияның ену қақпасында егесінің ішкі ортасында қорғаныс фкторларының әсеріне қарсы тұра алуына байланысты, сол себепті микробтың ағзада көбебі мен тіршілік етуіне ықпал етеді(сезімтал торша ішінде немесе беткейінде).
Вируленттіліктің атрибутттуры болып табылады:
· Инфективтілік
· Инвазивтілік
· Уыттылық немесе токсигенділік
Инфективтілік (немесе жарақаттанулық) –микробтардың тері арқылы және шырыштар арқылы микроорганизмдердің ішкі ортаға енуі, тіршілік ету жәнге көбею және бқлініп шыққаннан басқа организмге енгенде тіршілігін сақтау қабілеті
Инвазивтілік – микробтардың организм иесінің қорғаныс барьері мен мехинизмінен өту және сол жерде көбею қабілеті.
Уыттылық немесе токсигенділік – микроб тоскиндерінің организм иесінің метаболиттік функциясына орналасын және оны ішкі ортасынынң тұрақтылығын бұзу қабілеті.
Тапсырма.
Оқу барысында 13 графиктен оқу”инфекциялық процестердегі микроорганизмдердің рөлі” (121бет).
Эндотоксиннің белоктік токсині көбәнесе термостабильді,токсикалығы төмен және арнайылылығы төмен.
Тапсырма.
а) гемолизинді анықтау-токсин эритроциттерді лизистейд-қанды агарда,стафилококкқа себілген.
Қанды агардағы штрих әдісімен жіне жеке колонияды өсіп жатқан стафилококктың өсу ортасының жан жағында гемолиздің мөлдір аймағы көрінеді.
б) альфа және бетта гемолизинді анықтау родуцирленген Staphylococcus aureus және тәуліктік сорпа ортасында оның титр ін анықтау (Вигодчиков әдісімен).
Вигодчиков әдісі:
1. 1:10 нан1:1280 ге дейін 1 мл көлемдегі физиологиялық ерітіндіде стафилококк ортасының декантатасын екі еселеп араластырып дайындайды.
2. Әр бір проьиркадағы араласпаған бір тамшыда 5% қойдың эритроциті болады. Бақыланатын пробирка: физиологиялық ерітінді+1 тамшы эритроциттің тізбесі.
3. Пробирка 37 о С бір сағат инкубирленеді, осыдан кейін нәтижені есептейді және альфа гемолизиннің титрін анықтыайды-декантата ажырауында жіне толық емес эритроцит гемолизі бақыланады.
Бетта гемолизинді анықтау үшін пробиркаларды қосымша 2 сағат 40о С-та термостатта жіне бетта гемолизиннің титрін анықтайды-декантата ажырауында,эритроциттің толық гемолизін бақыланады.
4.Антифагоцитарлы және адгезивті құрамның факторы
Патогендік фактор ретінде қарастырылады: вируленттіліктің материалды көрінісі болып табылады. Антифагоцитарлық фактордың белсенділігі жасуша қабырғасы капсула құрылымдарының әр түрлі беткейінде байқалады.
Стафилакокктың ДНҚ азалық активтілігін (белсенділігін) анықтау
Құрамында жоғары молекулалы ДНҚ бар зерттелетін дақылдар агар табақшасына себілген. Дақыл өсе бастағаннан кейін агардың беткейін HCL мен өңдейді. Бұл кезде зақымдалмаған ДНҚ мөлдір емес преципитат түзген. Мөлдір емес стафилакокк колониясының айналасында мөлдір көрінетін ДНҚ аза ареалдары түзіліп олар ыдырау әсерінен пайда болған.
Плазма коагулезды белсенділікті анықтау. Зерттелетін дақылды құрамында цитрат плазмасы бар пробиркаға ¼ қатынасында құйып 37С инкубирлейді. Нәтижесінде 1,2,3,4,8 аралығында тіркеп отырады.
Коагулаза пазитивті штамдарда пробиркасында ұю процесі болып өрілген түйіршік түрінде көрінген. Ал бақылау кезінде плазма сұйық түрінде қала береді.
Тапсырма:
Таблицада көрсетілген стафилакокктың 2 дақылының патогенді факторын анықтаудың нәтижелерін таблицада көрсету және есепке алу.Қорытынды жаса.
| Стафилококк | Патогенді факторы | Гиалуронидаза | Лецитиназа | ДНҚ аза | Плазмакоагулаза | Гемолизиндер |
| Штам №1 | ||||||
| Штам №2 |
3. Токсикалық немесе токсигенділігі-микробтардың токсин синтездеу қасиеті-белокты зат немесе табиғаты полисахаридті, микроорганизмдегі метаболизм процесінің бұзылуы.
Инфекциялық процесс патогенезінде токсин маңызды рөл ойнайды.
Инфекционды аурулардың негізгі клиникалық көрінісі микроорганизмдердің токсикалық қасиетін реализациялайды.
Табиғаты белокты токсиндер секрецияланатын және секрецияланбайтын болады.
Белокты токсиндер құрылысының күрделілігімен еркшеленеді, әсер ету механизмі және спецификалығы әр әр түрлілігімен ерекшеленеді.
Токсикалық липополисахаридтер
Грамм теріс бактериялардың жасушалық қабырғасындағы токсинді липополисахарид болып эндотоксиндер табылады, олар тек қана организмдегі бактериялды жасушалардың өлуі және ыдырауы кезінде түзіледі.
Тапсырма:
Туберкулезбен ауыратын науқастың қақырығында микродақылдау әдісімен дайындалады.
Туберкулезбен ауыратын науқастың қақырығының жұғындысынан карц факторы анықталды. Микрокультирлеу әдісімен диета алды, Циь-Нильсон әдісімен боялады (жіпше тәрізді түзілген түрде рубинді-қызыл түстес таяқшалардың жиналғанын көреміз.). Карц фактор кешені антигендік емес, токсикалық клетка қабырғасының құрылуы туберкулез микроорганизмдерінің орналасуын көрсетеді.
Адгезия – макроорганиздердің сезімтал нысана жасушаларына бактериялардың жабысу қасиеті. Одан әрі бактерия әорі қарай көбейеді, коллонизацияланады. Песфекциялық адгезия түрі ол – организмге бактерия мен жасушаның физика-химиялық әсер етуінен пайда болады, ол спецификалық адгезия. Бактерия нысана жасушаның беткейіне арнайы рецептоларымен адгезияланады.
Тапсырма.
Ақ тышқандарды B. cereus (K.pneumonia) дақылымен құрсақ қуысын зақымдау. Тышқанның басын төмен қаратып ұстау,(бұны көмекші істейді) материалды іштің тқменгі бөлігінің сол жағына егеді. Теріге шприцтің өткір ұшты инесімен егеді, сосын шприцті іш қабырғасына тік бұрыш жасап орнықтырады, іш қуысы қабырғасына кіргізеді де, шприцтің ішіндегісін жібереді (дайындалған дақылдың 0,5 мл). Өлген тышқандарды келесі сабақта ашып зерттейді.
б) Микробтардың вируленттілігін келесі тәсілдермен анықтайды:
- DLM (Dosis letalis minima)- өлімге әкелетән дозаның ең аз мөлшері. Бұл 95%-ке дейін өлімге әкелетін тәжірибелк жауарлардың дене салмағы, жасы, белгілі бір типтері, зақымдау әдістері ұқсас болу керек.
- DCL(Dosis certa letalis) – 100%өлімге әкелетін доза.
-DL50- 50% өлімге әкелетін доза. Вируленттіліктің көрсеткіштерінің ішінде ең сенімді түрі DL50, себебіолжануарлардың сезімталдығына ең аз деңгейде тәуелді.
DL50 Baccilus cereus ақтышқандарда анықтау.
Тәуліктік агарлы дақылды В. Cereus 3-4мл физиологиялық NaCl ерітіндісімен шаяды. Шайындыны (1-2 мл) стерильді пробиркаға құйып, қою болқанша шайқайды. Ол үшін пробиркаға физиологиялық ерітіндіні құямыз, мөлдір емес болғанша.
Дайын болған 1 млрд өлшендіні бөлу арқылы берілген микроб клеткасының санынан тұратын өлшенді дайындайды.
Әр түрлі концентрациядағы бактериялар өлшендісін құрсақ ішіне 0,5 мл тышқан топтарына егеді, әр топта 5 жануардан аз болмауы керек.
Тәжірибе 5 күнге есептеледі, өлген және тірі жануарларды есепке алу керек. DL50 нақты мәнін Рид пен Мич есебі бойынша есептейді.
Таблица22
| Микробты денелердің енгізген саны | Өлген тышқандар | Тірі қалған тышқандар | Өлім-жітім (қатынас) | % |
| 60/60 | ||||
| 50/60 | 83,3 | |||
| 40/60 | 66,6 | |||
| 10/60 | 16,6 | |||
| 0/60 |
Тәжірибе 60 оқу топтарында жүргізіледі. Рид пен Мичбойынша есептелгеннне кейін келесі нәтижелер алынады:
. DL50 300000 және 200000 микроб денелерінің арасында орналасқан. Микробдық денелердің пропорционалды интегралы 50-ге тең:
50% көп өлім-50% ═ 66.6-50 ═ 16.6 ═ 0.30
50% көп өлім-50% аз 66.6-16.6 50.0
DL50 титрының теріс логарифмы═микробты денелердің мөлшерінің теріс логарифмы + пропорционалды интервал═ - Ig66,6+ пропорционалды интервал═ -1,75+0,30═ -1,45.
-Ig DL50═Ig1.45═Ig1.45═Ig DL50═ DL50═101.45═27.3═273000
Нәтиже. DL50тышқанда үшін 273000 микробты денеге тең.
6. Студенттердің терісінен бактерицидтік активтілікті анықтау тәжірибесі.
Білектің алдыңғы жағының терісіне томпонмен ішек таяқшасының өлшендісін жағады(1:50000)содан кейін Петри табақшасына із қалдырады. 15 мин кейін- екінші Петри табақшасына егеді. Егінділерді 370С та 1 тәулікке ингубирлейді. Бірінші және екінші табақшадағы өскен колониялардың санын анықтайды және арнайы формалау бойынша бактерицидтік индексін анықтайды.
Тапсырма.
Бактерицидтік ані сабақта есептейді.анықталуы тәжірибені 1 студенттің терісіне қояды, келесі сабақта есептейді. Студенттер үйде «батериялар патогенділігінің факторы» кестесін толтырады. Бұл кестеге келесі бактерияларды жазады:S.aureus, Str.pyogenes,Str. Pneumoiea,E.coli,S,typhi,V.cholerea,Cl.tetani,Cl.botulinium,C.diphtherieae.
Бактерия патогенділігінің факторы
| Бактерия түрі | Патогенділік факторы | Механизмі |
Тақырып бойынша сабақтың бақылау сұрақтары
1. “Инфекция түсінігі “ (инфекциялық процес). Инфекциялық туындауына қажетті шарт. Инфекциялық процестің сатысы.
2. “Патогенділік” түсінігі. Патогенділіктің генетикалық негіздері.
3. “Вируленттілік” т.үсінігі. Вируленттіліктің атрибуттары.
4. Инвазия факторлары, әсер ету механизмі, мысалдары. Гиалуронидаза, ДНК-аза, плазмокоагулязалардың анықталу әдістері.
5. Антидфагоцитарлық факторлар, жіктелуі, мысалдары.
6. Адгезия факторлары, мағынасы, мысалдары.
7. Вируленттіліктің өлшем бірлігі.DL50 -ді анықтау тәжірибесі.
8. Микроорганизмдердің вируленттілігін күшейту және бәсеңдету әдістері.Аттендацияланған микроб штамдарының тәжірибелік мағынасын анықтау.
9. Токсиндер, жіктелуі. Экзотоксиндер және эндотоксиндердің салыстырмалы мінездемесі.
10. Белоктық токсиндер және олардың жіктелуі, әсер ету механизмдері, мысалдыры.
11. Антитоксиндер, алынуы, қолданылуы. Мысалдары.
12. Патогенді микроорганизмдердің парозиттік деңгейі, мысалдары.
13. Генлл-Кох триадосы, оның қатынасуы.
14. Инфекциялық аурулардың негізгі белгілері: инфекциялық аурулардың кезеңдері, мүмкін болатын шығындары.
15. Инфекцияларды инфицирлену көзіне байланысты жіктеу. Мысалдар, инфильтрлену жолдары.
16. Инфекциялардың локализациясы және қоздырғыштарының таралу жолдары бойынша формалары, мысалдары.
17. Инфекциялардың жіктелуі оның ерекшеліктеріне және клиникалық симптомдарының көрінуіне байланысты. Бактериятасымалдаушылық. Қандай түр иелері бактерия тасымалдаушы болып табылады. Мысалдары.
18. Инфекциялардың формалары, аурулардың қайталану уақытының ұзақтығына байланысты
19. Эксперименттік жануарларға инфекция жұтырудың мақсаты мен әдістері
Сабақ жоспары
1.B. cereus эксперименттік инфекциясын енгеізгенен кейін өлген тышқанның мәйітін ашып қарау. Тышқанның органдарынан алынған жағынды Грам әдісімен бояу.
2. Түрлік табиғи иммунитет және жүре пайда болған иммунитет, олардың негізгі айырмашылықтары.
3. Табиғи резистенттіліктің факторлары. Олардың анықтамасы.
4.Биологиялық сұйықтықтардан лизоцимді анықтау. Лизоцимді сілекейден титрлеу әдісі.
5. Терінің бактероицидтік индексін анықтау.
6.Қан сарысуың жалпы бактериоцидтілігін анықтау.
7. Қан сарысуынан бетта-лизин титрін анықтау.
8.Фагоцитоз иммунитетттің жасушалық факторы ретінде
А) жағыннан фагозитоздың әр түрлі стадиларын анықтау, оқу
Б) аяқталмаған фагоцитоздың жұғынының микроскопиясы
Практикалық жаттығуларды орындауға әдістемелік нұсқаулар
1. B. cereus эксперименттік инфекциясын енгізгеннен кейін өлген тышқанның мәйітін бактериологиялық және бактериоскопиялық әдіспен зерттеу.
Тышқанды парафині бар ваннаға бекітеді, алдыңғы кеуде қуысын спирке батырылған мақтамен сүртіп дезинфекциялайды. Мәйітті адшу үшін стерильді инструменттерді қолданады. Алдымен сыртқы жабынын ашады, сосын кеуде қуысын, одан кейін құрсақ қуысын ашады.
Қоздырғыштың таза дақылын идентификациялау үшін бактериологиялық зеттеу жүргізу. Ол үшін қоздырғышты жүрек қанына егеді: жүректің беткейін пинцетпен қысып тұрып, пастерленген пипеткамен қанды алып, ет-пептонды сорпасы бар пробиркаға тамызады.
Құрсақ қуысын ашқан кезде бауыр, бүйрек, көкбауырға микроскопиялық зерттеулер жүргізеді.
Одан кейін тіндерден жағын дайындап, бекітіп, Грам әдсі бойынша бояп, микроскопиялайлы, яғни бактериоскопиялық зерттеу жүргізеді.
Инфекциялық аурулардың лабораториялық диагностикасы әдісі: аурулардан алынған материалды жануарларға жұқтырады, бұл әдіс биолдогиялық д.а. Диагностиканың биологиялық әдісі қоздырғышты бөліп алуға мүмкіндік береді(мысалы туляремия, оба, сібір жарасы және вирустық инфекциялар кезінде) немес токсиннің жоқтығына көз жеткізеді(ботулизм, анаэробты газды инфекциялардан биожағын алу). Кейде инфекциялар ауаулардың диагностикасын анықтауға инфицирленген жануарларда килиникалық көрінгістері және тіндер мен органдарда спецификалық патоанатомиялық өзгерістері мүмкіндік береді.
Тақырыбы: Иммунитет. Арнайы емес қорғаныш факторлары. Фагоцитоз. Опсоникалық индекс. Комплементі, лизоцимді титрлеу.
Сабақтың мақсаты:
Студент білуі керек:
· Қорғаныш механизмдері және ағзаның табиғи тұрақтылық факторлары (гуморальді және жасушалық).
Студент жасай білуі керек:
· Қанның, комплементтің, биологиялық сұйықтықтарда лизоцимнің жалпы бактерицидтік активтілігін, фагоцитозды және НСТ-тесті анықтау және есепке алу.
· Экспериментальді инфекциядан өлген тышқандарды сою және бактериологиялық зерттеу жасау.
Керекті құрал-жабдықтар: зертханалық ыдыстар, бояулар жиынтығы, тест – дақылдар, тексерілетін сарысулар, демонстрациялық препараттар (НКТ-тест, фагоцитоз т.б.), қоректік орталар.
Сабақ тақырыбын өз бетімен дайындауга арналған сұрақтар:
1. Иммунитеттің анықтамасы, түрлері. Түрлі және дара, табиғи және жүре пайда болған иммунитет.
2. Табиғи резистенттіліктің қорғаныш механизмдері және факторлары. Жануарларда және адамдарда инфекцияға резистенттіліктің генетикалық аспектілері.
3. Терінің, шырышты қабатының бактерицидті және кедергі қасиеттері. Терінің бактерицидінің индексін анықтау. Қалыпты микрофлораның манызы, терілік дисбиозы.
4. Лизоцим, оның табигаты, әсер ету механизмі. Биологиялық сұйықтарда лизоцимнің бар болуын анықтау әдісі. Интерферон.
5. Сарысудың жалпы бактерицидтік активтігі, анықтау әдістері.
6. Комплемент, оның қасиеттері, табиғи иммунитеттегі компоненттері. Пропердин, әсер ету механизмі.
7. Табиғи антиденелер, маңызы. Микрофлораның және тағамның антитендерінің маңызы.
8. Фагоцитоз-иммунитеттің клеткалы факторы. Фагоцитоздың зерттеуіндегі И.И.Мечниковтың маңызы. Фагоцит - клеткалардың түрлері, фагоцитоздың сатылары. Аяқталмаган фагоцитоз.
9. Фагоцитоз тәжірбиесін қою., реакцияның активтігін, өнімділігін және аяқталуын анықтау. Опсоно-фагоцитарлық реакция. Фагоцитозға хемотоксикалық агенттерінің әсер етуінің механизмі.
10. Фагоцитозда фагоциттердің биохимиясының ерекшеліктері.
11. Жануардың жарып союы және бактериологиялық зерттеуі (экспериментальді инфекциядан өлген).
12. Инфекцияға қарсы табиғи резистенттіліктің төмендеуіне қабілетті факторлар — ионизациялық сәулеге түсіру, ашығу және т.б.
Студенттің өзіндік жұмысы
Тапсырма 1. Қанның бактерицидтік активтігін анықтау тәжірбиенің қорытындысын есепке алу.
Қан сары суының бактерицидтік белсенділігі генотипі бөгде заттардан қанның өзіндік табиғи тазарылу көрсеткші. Қан сары суының бактерицидтік әсері алғаш рет грам оң микроорганизмдерге (сенді таяқша, ботулизм және сіреспе қоздырғышы, стафилококктар, пневмококктар, стрептококктар ж.т.б.) және де грам теріс бактерияларға (іш сүзегі салмонеллалары, бруцеллалар, менинтококктар, ішек таяқшасы, шигеллалар ж.т.б.) қарсы анықталған. Қан сары суының бактерицидтік белсенділігі организмнің түрлі жағдайында өзгеріп отырады, сондықтан оның анықтауы аурудың даму барысын, емдік шаралардың нәтижесін қадағалау және де процестің сауығу кезеңінде бақылауға болады, яғни аурудың болашағын нәтижелеуге болады.
Қан сары суының бактерицидтік белсенділігін анықтау барысында организмнің гуморалді қорғаныс факторлар қызметінің бірлігін (комплемент жүйесі, пропердин, лизоцим, қалыпты антидене, В-лизин деңгейі) анықтайды. Бюхнер тәсілі бойынша, сары судың бактерицидтік белсенділігі тексерілетін сары су мен тест-культура байланысуы нөтижесінде тәжірибеге дейін және инкубациядан соң қоректі ортада өскен тест-культура колониялар санын есептеу. Қорытындысын бақылаумен (контрольмен) салыстырады. Тәжірибеде 0.5 мл қан сары суын 0.5 мл микробтық тест-культурамен (25000 микробтық торшалар) араластырады, ал бақылауда - 0.5 мл физиологиялық ерітіндіні 0.5 мл микробтық тест-культурамен араластырады. Қоспаларды термостатқа 37°С — 60 мин қояды. Уақыт өткен соң, Петри ыдысындағы қоректік орта бетіне 0.025 мл араластырған қоспадан бактериалді ілмекпен түсіреді, шпателмен қоректік орта бетіне біркелкі жаяды. 24 сағатқа 37°С термостатта инкубация жасайды. Қан сары суы белсенділігі (ҚССБ) формуламен есептейді:
Нтәжірибе х 100
ҚССБ =100 ________________________
Н бақылау
Н — колония саны.
Тапсырма 2. Биологиялық сұйыктықта лизоцим деңгейін анықтау. Лизоцим көздің жасында, сілекейде, қан сары суында, жұмыртқа белогында ж.т.б. кездеседі. Лизоцим кейбір патогенді микроорганизмдер өсуін тежейді: стафило-, стрепто-, менинго-, гонококктардың және дифтерия коринебактериялардың. Сонымен қатар, лизоцимге көптеген сапрофиттерде сезімтал болып келеді.
Лизоцимнің биологиялық маңыздылығын ескере отырьш, оны биологиялық табиғаты бар антибиотик деп атауға болады және организмнің бейспецификалық гуморалді факторы. Осы себептен, лизоцим анықтауы аурудың дамуын, терапия нәтижесі және болжамын айқындайды.
Биологиялық сұйықтықта лизоцим деңгейін анықтау принципі, олардың ең жоғарғы титрі тест – дақылы M.lysodeicticus берілген уақытта лизиске ұшырауы
| Ингредиенттер | Пробиркалар | |||||||
| Физ.ертіндісі | 2,4 | 1,0 | 1,0 | 1,0 | 1,0 | 1,0 | 1,0 | 1,0 |
| Тексерілетін субстрат (сілекей, көз жасы т.б.) | 0,1 | 0,1 | 0,1 | 0,1 | 0,1 | 0,1 | 0,1 | 0,1 |
| Дайындалатын ерітінділер | - | |||||||
| Тест - дақылы | 1,0 | 1,0 | 1,0 | 1,0 | 1,0 | 1,0 | 1,0 | 1,0 |
| 370С – 2 сағат термостатта инкубациялайды | ||||||||
| Қорытынды: егер микробтар лизиске ұшыраса, пробиркадағы ерітінді мөлдір «+», ал лайланса «-» |
Лизоцим титрі – ең соңғы пробиркадағы (жоғары) сілекей ерітіндісі мөлдір болса.
Тапсырма 3. Лейкоциттердің фагоцитарлық активілігін анықтау (демонстрация)
Қан құрамындағы полиморфтыядролы лейкоциттер, моноциттер өз беткейлерінде микробтық тест-культураны ұстап, өзіне сіңіріп жоя алады, яғни фагоцитозға ұшыратады. Микробтық тест-культура ретінде саңырауқұлақтар, грам оң стафилококктар, грам теріс ішек таяқшасын алуға болады.
Лейкоциттерің фагоцитарлық активтілігі, оның аяқталу фазасына дейін анықтау В.М.Берман және Е.М.Славская (1958) ұсынған классикалық әдісі немесе Б.АЧухловин және С.П.Иванов (1968) модификациясы бойынша жүргізуге болады.
Бірінші әдісте тест-микроб ретінде S.aureus (Wood, 46) алынды, ал екінші модификациясында - Е.соіі штамм Ml7.
Реакция жүргізу жолдары. 0.1 мл 3% натрий лимон қышқылына 0.2 мл науқас қанын қосады, араластырған соң оған 0.1 мл алтын түсті стафилококк немесе ішек таяқша ертінділері (24 сағат инкубацияланған таза дақылдан жасалған 2-миллиардты микробтық ертінді) қосылады. Барлығын жақсылап араластырып 37°С термостатқа 30 мин. кояды. Қоспаларды жақсылап араластырып бір тамшысынан шыны затына жұқа мазок дайындайды. Қалған қоспаны қайтадан 37°С термостатқа 90 мин. қояды. Инкубация өткен соң 120 минуттық мазок дайындайды. Мазоктарды (30 минуттық және 120 минуттық) фиксация жасаған соң, Романовский-Гимзе әдісі бойынша боялады және иммерсиялық микроскопия жасалынады.
Микроскопия кезінде фагоцитозды бағалау критерийлері (инфекциялық процестің динамикасы бойынша демонстрациялық мазоктарды талдау)-
1. Активтілік - ФК (фагоцитарлық көрсеткіш) - 100 немесе 200 торша (нейтрофиддер немесе макрофаггар) ішінен фагоцитозға ұшыраған торшалардың (нейтрофилдер немесе макрофагтар) орташа %.
2. Интенсивтілігі - ФС (фагоцитарлық сан) - фагоциттеуші бір торша ішіндегі микробтар саны. Екі көрсеткіште 30 мин және120 мин. инкубациядан соң бөлек есептелінеді
3. Аяқталғандығы - фагоцитоздың толық аяқталғаны, %(ФТА)
4. ФСК (фагоцитарлық санның коэффициенті).
ФСК 
5. НБИ (нейтрофилдердщ бактерицидтік индексі)
НБИ = 
А - нейтрофил ішінде өлген микробтар саны, орташа саны;
В — лейкоциітердің жалпы микробтарды сіңіру саны.
Соң5ы көрсеткіш қор5аныс реакцияның нақты интенсивтілігін сипаттайды.
Фагоцитоздың қалыпты көрсеткіштері: ФК 40-94.18±1.55%; ФК120 - 92.0 ±2.52%; ФС30 - 11.29+1.00%; ФС120 - 9.81+0.96%; ФСК - 1.16±0.04%; НБИ -66,3+2,58%.
Тапсырма 4. Демонстрациялық НКТ-тест.
Фагоциттердің (нейтрофилдер және макрофагтар) функционалдық активтілігін нитрокөгілдір тетразолийді қалпына келтіру реакциясында (НКТ-тест) бағалауға болады. НКТ-тесттің негізгі принципі – фагоциттер торша ішінде нитрокөгілдір тетразолий ерімейтін формасына ауысуын анықтау - диформазанды клетка ішінде есептеу. Бұл фагоциттерда метаболиттік және фагоцитарлық активтілігін сипаттайды. НКТ-тесті симптомдары бірдей бактериалді және вирусты инфекциялардың дифференциалдық диагнозын жүргізуде қолданылады. Бактериалді инфекцияларда НКТ-тесті вирустық инфекцияға қарағанда жоғары болады. НКТ-тест көрсеткіштерін антибитиктермен емдеу эффективтілігін анықтауға, қолдануға болады: ұзақ уақыт НКТ-тест көрсеткіштері жоғары болуы емге дұрыс антибиотик қолданбағанын көрсетеді. НКТ-тест бойынша фагоцитоз жүйесінің резервтік қызметін анықтауға болады, стимуляторларды инвитро қолдану арқылы.
НКТ-тест Park et ai әдісінің М.Е.Виксман және АН. Маянский модификациясы бойынша екі вариантта қойылады - спонтанды және индуцирленген түрінде. Индуцирленген вариантта стимулятор ретінде 0.005% продигиозан 1:2 ерітіндіде қолданды. Планшет шұңқырларына 0.025 мл гепарин ертіндісі (20-25 Ед/мл) еңгізіледі. Бақылау және әдістік шұңқырларына 0.025 мл тексерілетін қан қосады. Бақылау шұңқырына (спонтанды реакция) 0.025 мл фосфаттық изотониялық буфер қосылады, ал опыт шұңқырларына (стимуляторга нейтрофилдер реакциясы) 0.025 мл — продигиозан. Екі щұңқырға 0.025 мл НКТ ерітіндісі қосылады. Қоспаларды жақсылап араластырады, бетін фосфатты буферге малынған фильтр қағазымен және шыны пластинамен жабады. 37°С тсрмостатқа 15-20 мин уақытқа қояды, сосын 15 мин. бөлме температурасында ұстайды. Қан мазогындай мазок жасайды, кептіреді, фиксация жасайды және метилен көк немесе сафранинмен бояйды. Микроскопияда 100-200 нейтрофилдер немесе макрофагтар есептейді.
