Cechy totalitaryzmu.
*wg Friedricha i Brzezińskiego - zawarli je w swojej książce "Totalitarian Dictatorship and Autocracy"
-oficjalna ideologia, składająca się z oficjalnej doktryny obejmującej wszystkie istotne aspekty ludzkiej egzystencji, która ma wyznawać, co najmniej pasywnie każdy członek społeczeństwa. Ideologia ta skupia się na planowaniu przyszłego idealnego stanu ludzkości.
-monopartyjność: jedna masowa partia, zorganizowana hierarchicznie, stojąca wyżej od biurokracji państwowej lub całkowicie z nią spleciona
-rozbudowana tajna policja, system terroru (fizycznego i psychicznego) kierującego się nie tylko przeciwko jawnym "wrogom" reżimu, ale też przeciwko arbitralnie dobranym klasom społecznym
-monopol kontroli wszystkich środków masowego przekazu
-monopol dysponowania wszelkimi rodzajami broni
-scentralizowane zarządzanie gospodarką, kontrola wszelkich zrzeszeń i organizacji
- terrorystyczny system policyjny.
27) Państwo faszystowskie.
*Państwo faszystowskie charakteryzuje się:
-dyktatorskim sprawowaniem władzy,
-monopartyjny system parlamentarny.
-Funkcje ustawodawcze i wykonawcze przejmował wódz: we Włoszech Duce - Mussolini, który łączył różnorakie stanowiska znane z państw demokratycznych: prezydenta, premiera, zwierzchnika sił zbrojnych oraz głównodowodzącego.
-eliminacja faktycznych opozycyjnych jak i domniemanych przeciwników politycznych.
-Mussolini dysponował potężnym urzędem OVRA, który łączył zadania policyjne, kontrwywiadowcze i ogólnonarodową walkę propagandową.
-wszystkie stanowiska, zarówno te najniższego jak i najwyższego szczebla, obsadzane były członkami zaplecza politycznego wodza, czyli jedynej partii sprawującej władzę: Narodowa Partia Faszystowska.
-Zachowywano pewne pozory parlamentaryzmu. Posłów obywatele wybierali z jednej listy wyborczej.
-Parlament odgrywał rolę propagandowo-edukacyjną dla społeczeństwa.
-Sądownictwo stanowiło niezależną władzę, jednakże tworzono specjalne sądy partyjne, obyczajowe oraz dążono do obsadzania stanowisk sędziów oraz prokuratorów przez ludzi związanych ze sprawującą opcją polityczną. Docelowo program państwa faszystowskiego zakładał całkowite przejęcie sądownictwa przez odpowiednie organy partii.
28) Modele państw federacyjnych.
*Wyróżniamy państwa federalne, które powstały na podłożu:
-narodowościowym i etnicznym, np. Szwajcaria, Belgia, Rosja
|
|
|
-jednoczenia się mniejszych wspólnot terytorialno-politycznych (np. Niemcy - składają się z landów, które posiadają własne konstytucje, władze ustawodawcze, wykonawcze, sądownicze), USA (każdy ze stanów ma władze stanowe, na szczeblu ogólnopaństwowym władze federalne)
*Na wybór federalnej organizacji państwa wpływ ma jego wielkość, duże państwa mają trudności z administrowaniem, stąd wybór federalizmu. Przykładem tego jest USA, Kanada, Meksyk, Brazylia, Rosja, Argentyna, Australia, Pakistan, Indie.
29) Zadania i funkcje państwa.
-organizacja państwowa jak każda inna organizacja polityczna ma swój określony cel i przeznaczanie.
-funkcje - oczekiwanie związane z funkcjonowaniem państwa
-zadania - konkretne kompetencje państwa w określonych dziedzinach
-cele pokazują obiektywnie charakter państwa
*Cele:
1.dobro ogółu
2.zapewnienie bezpieczeństwa
3.ochrona własności i interesów ogółu narodu
*Wg Ehrlicha "przez cel państwa trzeba rozumieć, co ośrodek decyzji politycznej wyznacza jako cel organizacji państwowej".
*Ziszczenie celu staje się możliwe poprzez działania cząstkowe organów państwowych i mobilizację sił społecznych.
*Uwarunkowania:
-możliwości realizacyjne
-obecne wzorce cywilizacji dominującej (megatrendy cywilizacyjne)
Przeznaczeniem państwa jest urzeczywistnianie wytyczonego celu państwa
*Funkcje wynikające z istoty państwa:
-funkcja ochrony terytorium przed zagrożeniem zewnętrznym (ochrona panowania na określonym terytorium, obecnie - całość społeczeństwa, rządzący i rządzeni)
-funkcja zagwarantowania pokoju zewnętrznego (organizacja państwowa gwarantuje pokój wewnętrzny)
a)Hobbes "Lewiatan"
b)siła przestała wystarczaj do utrzymania pokoju, potrzebne było przyzwolenie społeczne
-funkcja gospodarcza państwa
a)ściągania podatków
b)państwo współczesne - nie tylko podatki - państwo podejmuje działania wielowymiarowe, bezpośrednie, państwo podmiotem gospodarczym i regulacyjnym
-funkcja socjalne
a)najpóźniej rozwinięta
b)wcześniej państwo nie musiało się troszczyć o dobro jednostek (przychodziło to z rozwojem państwa)
c)podstawowe prawa socjalne - państwa gwarantuje sprawiedliwy system dystrybucji dóbr
*Funkcja zewnętrzna:
-konieczność takiego ułożenia stosunków wewnętrznych, aby służyły one rozwojowi i niezawisłości
-w niemieckiej nauce o państwie - dominacja tej tezy do końca II WŚ - Max Weber - piewca tej tezy
-polityka o prominencji nacjonalistycznej
-zjednoczenie Niemiec wg Webera - wybryk młodzieżowy - zjednoczenie Niemiec oznaczało potrzebę realizowania funkcji zewnętrznej państwa, stał się początkiem wielkomocarstwowej polityki Niemiec
|
|
|
30) Funkcja socjalna państwa.
-działalność w socjalnej sferze stosunków społecznych zmierzająca do zabezpieczenia społecznego jednostek ludzkich
-środki pochodzą przede wszystkim ze źródeł państwowych (podatki, datki fundacji), jak i prywatnych (datki ludzi)
1.ubezpieczenia społeczne
-obowiązkowe i powszechne
-świadczenia na rzecz rodziny, ludzi starych, niezdolnych do pracy, w przypadku wypadku przy pracy, urlop macierzyński, becikowe, zasiłek wychowawczy, zasiłek opiekuńczy
-emerytury, renty rodzinne, dla inwalidów, dla kombatantów
-rolnicy objęci są rentami i emeryturami
2.ochrona zdrowia
-opieka zdrowotna (leczenie szpitalne, ambulatoryjne), służba medyczna, opieka społeczna ludności
-kształtowanie warunków zdrowotnych środowiska człowieka
3.pomoc społeczna
-pomoc dla bezrobotnych, inwalidów, rodzin wielodzietnych i patologicznych, sierocińce
-świadczenia środowiskowe - pieniężne, materialne
-świadczenia instytucjonalne - pobyt w domach opieki, zakładach opiekuńczych
4.zapewnienie zatrudnienia siły ludzkiej
-popieranie nowych inwestycji
-bodźce finansowe i formy pomocy wspomagające regionalną i sektorową mobilność ludzi
-kształcenie i doszkalanie zawodowe
-rozwijanie poradnictwa zawodowego służącego przekwalifikowywaniu
5.polityka ochrony pracy
-ochrona stosunku pracy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem (np. czas pracy)
-ochrona przed niebezpieczeństwami związanymi z wykonywaniem danego zawodu (np. górnicy)
-ochrona młodzieży pracującej (zakaz pracy dla małoletnich do 15 roku życia), ochrona kobiet w pracy
6.zabezpieczenia przed zagrożeniami w pracy
-zabezpieczenia na wypadek bezrobocia, chorobowe, następstwa nieszczęśliwych
wypadków, zasiłki dla bezrobotnych nie objętych ubezpieczeniem
31) Funkcja kulturalno-wychowawcza państwa.
-działalność państwa w sferze kulturalnej i wychowawczej
*Funkcja kulturalno wychowawcza (inaczej funkcja kulturalno oświatowa) - państwo buduje system edukacyjny i wspiera życie kulturalne. Działalność państwa w sferze kultury może ograniczać się do wspierania inicjatyw podejmowanych przez różne środowiska społeczne. Państwo totalitarne wykorzystuje tę funkcję do indoktrynacji społeczeństwa.między wszystkimi funkcjami państwa zachodzi ścisły związek, z którego wynika konieczność współpracy organów państwowych realizujących poszczególne funkcje.Funkcja kulturalna także jest rozumiana jako zapewnienie edukacji, upaństwowienie instytucji kulturalnych i środków masowego przekazu.
Funkcja gospodarczo - organizatorska.
*Funkcja gospodarczo-organizatorska państwa przejawia się w wielu krajach o gospodarce rynkowej w formie interwencjonizmu państwowego. Ingerencja państwa w: sprawy zatrudnienia, redystrybucji dochodu narodowego, zarządzania gospodarką, wprowadzania elementów programowania, nacjonalizacji lub prywatyzacji pewnych dziedzin wytwarzania dóbr lub usług.
Działania gospodarczo-organizatorskie państwa występują też w przypadku każdego państwa w postaci ochrony gosp. przed nadmierną ingerencją z zewnątrz poprzez cła, kontyngenty, ograniczenia kapitałowe, ograniczenia importowe, eksportowe.
33) Funkcja zewnętrzna.
-całokształt działalności państwa w stosunkach z innymi państwami oraz organizacjami i wspólnotami międzynarodowymi
|
|
|
*Funkcja zewnętrzna państwa - zawiera w sobie tę jego aktywność, która wykracza poza terytorium państwa. Funkcja ta obejmuje głównie zadania związane ze stosunkami z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi. Podejmując działania na arenie międzynarodowej, państwo przede wszystkim ma na względzie interesy własnej racji stanu, a więc pragnie zapewnić sobie spokój i bezpieczeństwo.Funkcja ta jest całokształetem działalności prowadzonej w zakresie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,zmierzającej do ochrony interesów, których rzecznikiem jest dane państwo.
34) Kryteria wyodrębniania funkcji państwa.
*Funkcje państwa wyznaczane są przez społeczeństwo.Funkcje są pewnymi oczekiwaniami społeczeństwa od państwa które legitymizują państwo.Państwo wiąże się z wieloma funkcjami(także cele i zadania). Można powiedzieć, że funkcje państwa są determinowane przez społeczeństwo.Celem państwa jest dobro społeczeństwa i dlatego to ono wyznacza kryteria wyodrębniania funkcji państwa. Również kryterium wyodrębniania funkcji państwa może określać kierunek działalności państwa i opierając się na tym kryterium państwo może określić swoje funkcje wewnętrzne i zewnętrzne.
36) Pojęcie rewolucji.
*Rewolucja - przejście od jednej formy społeczno-ekonomicznej do drugiej
-głębokie przemiany społeczne i polityczne
-gruntowna przebudowa społeczeństwa i państwa
-zmiana struktury klasowej
-walka o władzę pomiędzy antagonistycznymi klasami (dychotomia)
-szczytowym okresem rewolucji społecznej jest rewolucja polityczna
-wynika z fermentu społecznego
-podmiotem rewolucyjnym są szerokie masy społeczne
-siła motoryczna rewolucji -klasa uciskana (wd. Ehrlicha)
*sytuacja rewolucyjna niezdolność rządzenia przez dotychczasową klasę społeczną. Kryzys w podejmowaniu decyzji i normalnym funkcjonowaniu władzy publicznej, a nowe siły wysuwają żądania zmian niemożliwych do przeprowadzenia bez zmiany klasy rządzącej i mają w tych działaniach poparcie znacznej części społeczeństwa.
*podmioty rewolucji masy, tłumy, klasy, warstwy, grupy społeczne, partie polityczne, elity rewolucyjne, rządy rewolucyjne. Ich rola zależy od wielu czynników takich jak: poparcie społeczne, aktualna sytuacja, nośność koncepcji i programów, metody działania itd.
*przebieg rewolucji obejmuje dwie fazy:
-występują działania zmierzające do zdobycia władzy politycznej i ustanowienia ośrodka kierującego sprawami publicznymi. Mogą one przebiegać metodami walki zbrojnej lub w drodze wyborów, a ich celem jest ustanowienie instytucji politycznych reprezentujących interesy nowej klasy rządzącej
-podejmowane są działania wprowadzające i utrwalające przemiany w sferach: ekonomicznej, socjalnej i kulturowej.
*wynik rewolucji:
1.zwycięstwo - wprowadzenie nowego ładu w sferze społecznej i politycznej przez masy rewolucyjne
|
|
|
2.klęska - zatrzymanie przemian społecznych, siły kontrrewolucyjne stosują środki represji względem mas rewolucyjnych
3.kompromis - przyjęcie przez obie strony reguł kompromisowych, ze względu na stan równowagi sił pomiędzy stronami
*Rodzaje rewolucji:
1.feudalna - u ich podłoża leżał konflikt pomiędzy siłami wytwórczymi a stosunkami produkcji, których trzon stanowili właściciele niewolników. W wyniku obalenie właścicieli niewolników powstaje system feudalny.
2.burżuazyjna - ma swoje źródło w konflikcie pomiędzy siłami wytwórczymi a feudalną formą własności prywatnej. Rewolucje te doprowadziły do powstania państwa kapitalistycznego.
3.socjalistyczne - maja swoje źródło w tym, iż siły wytwórcze rozwijające się w ramach kapitalistycznych stosunków produkcji na pewnym etapie nie mogą już być racjonalnie wykorzystane, gdyż wymagałoby to zmian własnościowych i funkcjonalnych państwa kapitalistycznego.)
37) Pojęcie reformy.
*Reforma - zmiana w życiu politycznym, gospodarczym, społecznym, kulturalnym
-ma wymiar ilościowy, nie wymaga użycia przemocy
-łagodny charakter, przebiega stopniowo i etapami, proces długotrwały
-ma miejsce w ramach tego samego typu państwa, ładu ustrojowego i porządku prawnego, chociaż prowadzą do zmian konstytucyjnych i instytucjonalnych
-nie zmieniają ustroju gospodarczego odpowiadającego grupom społecznym i władzy, ale mogą zmieniać określone założenia ustrojowe i instrumenty władzy państwowej
-ma na celu ulepszenie danej dziedziny życia ludzkiego, charakter fragmentaryczny
-łatwe do akceptacji ze strony społeczeństwa i zyskujące jego przychylność
-charakter zmieniający oblicze życia i powodujący skutki doskonalące jego mechanizm i położenie ludzi
-podmiotem dokonującym reformy jest ośrodek władzy (czasami pod wpływem nacisków społeczeństwa)
-cele osiągane są w dłuższym wymiarze czasowym
-większość reform na charakter adaptacyjny - dostosowanie istniejących instytucji do zmian życia społecznego. Mogą mieć też charakter innowacyjny lub regulacyjny, ale to rzadziej
*Rodzaje reform:
1.polityczne- dotyczą systemu politycznego, jego otoczenia
2.gospodarcze - dotyczą mechanizmów gospodarczych
3.socjalne - dotyczą polityki socjalnej państwa, ustanawiania instytucji socjalnych
4.oświatowe - dotyczą systemu edukacji, wdrażania wiedzy,
5.administracyjne - dotyczą podziału terytorialnego państwa, struktury administracyjnej, reform na szczeblu centralnym i lokalnym
38) Pojęcie transformacji.
*Transformacja - pojecie nowe, związane z przeobrażeniami ustrojowo-politycznymi i społeczno- ekonomicznymi w państwach Europy Środkowej i Wschodniej (byłego ZSRR)
-ustrojowa - decyduje o charakterze państwa, głęboka reforma państwa, przebiega od rządów autorytarnych do demokratycznych
-systemowa - ma charakter globalny, powoduje radykalne przeobrażenia społeczeństwa i przyjęcie modelu pluralistycznego
-przeobrażenia o charakterze rewolucyjnym w drodze reform
-na drodze nacisków społecznych
-dotyczną podstaw ustrojowych państwa
-gruntowna przebudowa społeczeństwa i państwa
-przemiana od socjalistycznego systemu społecznego do państwa liberalno-demokratycznego, gospodarki wolnorynkowej
*Transformacja ustrojowa dotyczy przemian:
1.modelu władzy politycznej (dopuszczenie do rządów sił demokratycznych, w Polsce-czerwcowe wybory parlamentarne 1989r, i zwycięstwo sił solidarnościowych)
2.modelu systemu partyjnego (przejście od monopartyjności do pluralizmu partyjnego; utrata dominującej roli partii komunistycznej)
3.powstania elit politycznych (zerwanie z nomenklaturą partyjna i przejście do kształtowania pluralistycznej elity politycznej)
4.sposobu wyłaniania organów władzy politycznej (przywrócenie wybieralności i powoływania na stanowiska publiczne według reguł demokracji politycznej)
|
|
|
5.zmiany podmiotu sprawowania władzy publicznej (przesunięcie się najważniejszego ośrodka podejmowania decyzji politycznych z komitetów partyjnych na rząd powołany z większości parlamentarnej i posiadającego jej poparcie).
42) Państwo socjalne.
*Państwo socjalne (nazywane również państwem dobrobytu lub opiekuńczym) - oznacza państwo gwarantujące każdemu obywatelowi minimalne standardy (dotyczące dochodu, życia, mieszkania, wykształcenia, opieki zdrowotnej, socjalnej). Można je uważać za naturalną konsekwencję rozszerzania idei demokratyzacji na sferę opieki społecznej. Zakłada, że zadaniem państwa jest:
1.w sferze społecznej rozszerzanie systemu świadczeń i ochrony socjalnej (np. ubezpieczenia na wypadek choroby, kalectwa, bezrobocia), zagwarantowanie wszystkim obywatelom dochodów minimalnych i równych praw w dostępie do usług socjalnych (np. mieszkania, wykształcenia, opieki zdrowotnej);
2.w sferze ekonomicznej, państwo ma ingerować w życie gospodarcze, wykorzystywać wszystkie dostępne mu instrumenty do pobudzania gospodarki, utrzymywania pozytywnych tendencji, zwalczania inflacji i bezrobocia;
3.w sferze ustroju politycznego demokrację oraz likwidację wszelkich form politycznej dyskryminacji (np. kobiet, mniejszości etnicznych, mniejszości seksualnych).
47) Pojęcie polityki wg Ryszki.
*F. Ryszka: panowanie, rządzenie i wywieranie wpływu; polityka to planowe i zorganizowane dążenie do zdobycia oraz utrzymania władzy - dążeniu odpowiadają określone działania ludzi.
*Planowe i zorganizowane dążenie do zdobycia i utrzymania władzy. Dążenie któremu odpowiadają określone działania ludzi.
-Dążenie do zdobycia i utrzymania władzy odbywa się w ramach organizacji państwowej, pojmowanej historycznie, geograficznie, instytucjonalnie lub do takiej organizacji zmierza.
-Władza zjawiskiem relacjonalnym a nie substancjonalnym.
-Władza decydować może o życiu ludzkim, kto godzi się na podporządkowanie władzy przyjmuje iż władza może żądać ofiar. Taka władza to władza polityczna.
-Siła władzy tożsama ze skutecznością działania, skuteczność zależna od prawdopodobieństwa urzeczywistniania decyzji
-Zasięg władzy - liczba jednostek podlegająca decyzjom władzy
-Dziedziną władzy aktywności ludzkie podlegające władzy
-Polityką przejawy sprawowania władzy
48) Pojęcie i typy kultury politycznej.
*Kultura polityczna to zbiorowy i zobiektywizowany oraz zintegrowany całościowo dorobek, osadzony w czasie i przestrzeni, dostępny doświadczeniu całej zbiorowości lub przynajmniej pewnym grupom, będący rezultatem twórczego i przetwórczego wysiłku pokoleń, obejmujący materialne i niematerialne wytwory działań ludzkich, w tym także systemy wartości i wzory zachowań, których jądrem jest polityka, w tym osobliwie władza, zdobycie i utrzymanie jej i wykorzystanie.
*Koncepcje kultury politycznej wg G.A. Almonda oraz G.B Powella:
-Kultura polityczna jest całokształtem indywidualnych postaw i orientacji politycznych uczestników danego systemu. Jest to sfera subiektywna, leżąca u podstaw działań polityczncy i nadająca im znaczenie
*Składniki:
-orientacja poznawcza (wiedza)
-orientacja afektywna, emocjonalna (więź, zaangażowanie)
-orientacja oceniająca, wartościująca (sądy i opinie)
*G. Almond i S. Verba wyrózniają 3 typy kultury politycznej:
1.Kultura zaściankowa (parafialna):
-zainteresowanie jednostek i grup społecznych ogranicza się do ram zaścianka
-kultura właściwa dla afrykańskiej społeczności plemiennej
-nie występują wyspecjalizowane role polityczne
-system polityczny nastawiony na utrwalenie zaściankowości a nie jej zmianę
2.Kultura podporządkowania (poddańcza):
-występują postawy jednostek i grup społecznych nastawione na oddziaływanie ze strony systemu politycznego
-ocena działań politycznych i instytucji przez grupy społeczne i jednostki
-nastawienie na podporządkowanie się działaniom systemu politycznego
-właściwa dla społeczeństw kształtujących systemy demokratyczne lub dla systemów autorytarnych
3.Kultura uczestnictwa:
-dążenie jednostek i grup społecznych do zdobycia wiedzy o podmiotach polityki i ich działaniach, strukturach i organizacji sytemu politycznego
-członkowie społeczeństwa starają się wyrobić poglądy polityczne
-postawy i zachowania jednostek zmieniają się pod wpływem informacji i oddziaływań przywódców i elit politycznych
50) Legitymizacja władzy politycznej.
-sprowadza się to do prawowitości władzy, czyli uprawnienia rządzących do podejmowania wiążących decyzji przy równoczesnej aprobacie rządzonych. Wynika ona z akceptacji sposobu przejawiania się nadrzędności i podrzędności w sferze polityki oraz uznania autorytetu politycznego rządzonych.
Najprościej - legitymizowana władza opera się na czynnym, dobrowolnym przyzwoleniu rządzonych
*Typologie legitymizacji
1.Almond i Powell:
-Legitymizacja normatywna - oparta na legaliźmie prawnym
-Legitymizacja społeczna - oparta na poparciu władzy przez społeczeństwo
2.David Easton:
-Legitymizacja ideologiczna - oparta na akceptacji głównych zasad, według których władza funkcjonuje.
a)określenie celów i zasad systemu
b)wyróżnienie ideałów, celów
-Legitymizacja strukturalna - oparta na prawowitości, legalności i praworządności reżimu; akceptacja społeczna dla panującego porządku prawnego
-Legitymizacja personalna - oparta na szacunku dla konkretnych osób sprawujących władzę; rolę podstawową spełniają zachowania osób sprawujących władzę
3.Max Weber:
-Legitymizacja legalna - oparta o prawomocność władzy
-Legitymizacja charyzmatyczna - oparta o szczególne cechy charakteru przywódcy
-Legitymizacja tradycyjna - oparta na tradycji, do której odwołuje się władza
4.Beethan:
-legalizacja reguł - gdy władza jest sprawowana i zdobyta zgodnie z przyjętymi regułami, systemem prawa i zwyczajem
-legalizacja przekonań - musi istnieć minimum przekonań dotyczących reguł władzy pomiędzy grupami władczymi a podporządkowanymi
-legalizacja zachować - grupy podporządkowane dają czynny wyraz, przyzwolenie, wyrażone w konkretnych zachowania, np. pójście na wybory
*Legitymizacja władzy przez wyróżnienie dwóch lub więcej elementów:
-normatywna - władza zdobyta i prowadzona zgodnie z normami i zasadami konstytucyjnymi i innych aktów prawnych. Jest to formalistyczne potraktowanie kwestii legitymizacji. Dotyczy dwóch działań:
1.dojścia do władzy
2.sposobu sprawowania władzy
-społeczna - w opinii społecznej władza i sposób jej sprawowania jest uprawniony i zgodny z akceptacją społeczną. Punkt szerszy niż w przypadku l.normatywnej. Dotyczy dwóch działań:
1.grupy rządzącej
2.sposobu sprawowania władzy.
51) Pojęcie polityki wg Maxa Webera.
*M. Weber: polityka to dążenie do udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział władzy, czy to miedzy państwami, czy tez w obrębie państwa miedzy grupami ludzi, jakie ono obejmuje; polityka to rodzaj samodzielnej kierowniczej działalności, zespól działań podejmowanych w zamiarze uczestnictwa we władzy.
*Polityka jest dążeniem do udziału we władzy, do wywierania wpływu na podział władzy między państwami lub w obrębie państwa między grupami jakie ono obejmuje
-Dwie sfery polityki, międzypaństwowa oraz w obrębie państwa
-Polityka związana z przemocą lub groźbą jej użycia
-Człowiek który zaangażuje się w politykę nie jest moralnie czysty, polityka jest "siłą diabelską"
52) Koncepcja polityczności Carla Schmitta.
Karl Schmidt za antynomię w polityce uznał relacje wróg - przyjaciel co pozwala sformułować podział na "my" i "oni". Wg tej zasady polityczne jest wszystko to gdzie możliwe jest wyodrębnienie tych dwóch grup konfliktowych. Relacja nie dotyczy jednak jednostek, nie można jej odnosić do sfery prywatnej.
53) Pojęcie wojny.
Podział wojen:
-sprawiedliwe i niesprawiedliwe
-wojny zaczepne i obronne (wyznacznikiem strategia wojskowa)
-narodowo-wyzwoleńcze, kolonialne (charakter)
-lokalne, światowe (zasięg)
-państwowe, światowe (podmiot)
-także religijne, sukcesyjne
1.Wojna w okresie przedpaństwowym:
-wojna jest najszybszym i najskuteczniejszym środkiem poszerzania terytorium
-wojna często bywa wojną prywatną, często ma charakter łupieżczy
-władca żeby móc prowadzić efektywną wojnę musiał umacniać państwo przez co sama wojna nabrała charakteru państwowego
2.Wojny państwowe:
-wojna staje się stanem prawnym między państwami (właściwie od pokoju westfalskiego 1648)
-legitymizację do prowadzenie wojny ma państwo
-wojna ma swój początek i koniec uregulowany prawnie
3.Wojny współczesne:
-są długotrwałe, nie mają ani początku ani końca
-wojny są prowadzone wg strategii "na podtrzymanie"
-wojny przestały być właściwie wojnami państwowymi
-wojny prowadzą do rozbicia państw narodowych
-nastąpiła komercjalizacja i prywatyzacja działań wojennych
-do asymetrycznej strategii należą: partyzantka i terroryzm
*Karl Schmidt: Suwerenem jest ten kto rozstrzyga o wojnie.
*Sun-Tsu: Wojna jest sprawą dla państwa najważniejszą, jednak państwo powinno robić wszystko aby wojny uniknąć.
*Clausewitz "O wojnie": Wojna to akt przemocy mający na celu zmuszenie przeciwnika do spełniania naszej woli lub też wojna jako kontynuacja polityki przy użyciu innych środków. Wojnie towarzyszy idea zniszczenia, wojna ma własną gramatykę. Jest najwyższym wyrazem narodowej woli.
*Cyceron: Wojna to rozstrzygnięcie sporu przy użyciu siły
*Grocjusz: Stan prawny między państwami przy którym stosuje się środki przymusu
Decyzje polityczne.
*Decyzja polityczna - świadomy i ukierunkowany akt nielosowego, nieprzypadkowego wyboru jednego działania ze zbioru działań politycznych lub powstrzymania się od działań. Decyzje polityczne określają cele, metody i środki realizacji interesów grup społecznych i jednostek. Decyzje polityczne wiążą się z aktywnością zorganizowanych grup społecznych walczących o władzę publiczną lub wywierających wpływ na nią.
*Kto może być decydentem (podmiotem decyzji politycznej):
-jednostki lub zbiorowości (o charakterze kolektywnym)
-podmiot trwały (instytucja), lub specjalnie do tego powołany
*Uwarunkowania w jakich powstaje decyzja:
1.czas
2.przestrzeń polityczna
3.wiedza decydenta
-Potoczna lub naukowa.
-Dostojewski wyróżniał trzy rodzaje: prawidłowe: a).niewiedza i b).pełna wiedza, i najgorsza systuacja: c).półwiedza decydenta.
4.ilość wariantów do wyboru
5.sposób wyboru (preferencje i ososbowość decydenta). Może oną podjąc decyzje uwzględniając:
-etykę odpowiedzialności (bierze pod uwagę skutki swojej decyzji).
-etykę przekonań
-doświadczenie
-preferencje do ryzyka
-preferencje do mediacji, negocjacji.
*Poziomy decyzji politycznej:
-lokalny
-regionalny
-centralny
-ponadpaństwowy
*Typologia wg W. Lamentowicza:
-Decyzje strategiczne - długofalowe cele grup politycznych, organizacji i instytucji, ustalane przez organy kierownicze. Znajdują najczęściej wyraz w programach politycznych przedmiotów rządzących i rogramach rozwoju społeczno-gospodarczego.
-Decyzje taktyczne - określane w skali kilku miesięcy lub lat, cele i sposoby realizacji decyzji strategicznych. Maja z reguły zasięg ogólnokrajowy i regulują wiele różnych sfer życia społecznego. Tworzą je administracja państwa i parlament.
-Decyzje operacyjne - krótkookresowe i bezpośrednie działania wykonawcze wynikające z decyzji strategicznych i taktycznych. Bieżąca praktyka polityczna. Podejmowane sa na różnych szczeblach struktury państwa i w różnych ogniwach systemu politycznego. Są elementem stosowania prawa.
*Typologia w zależności od warunków podejmowania decyzji
-Warunki optymalne - decydent posiada rozległą i rzetelną wiedzę o warunkach, celach, metodach i skutkach planowanego działania. Efekty są pewne i znaczne.
-Warunki ryzyka - decydent posiada wiedzę tylko o prawdopodobnych kierunkach zmian i wynikach działania, pozytywnych i negatywnych, nie może jednak dokładnie określić stopnia ich prawdopodobieństwa, opiera się na przybliżeniu.
-Warunki niepewności - nieznane są nawet prawdopodobieństwa zmian, nie ma żadnej wiedzy o kierunkach, tempie i rezultacie zmian. Decydent opiera się na intuicji i wcześniejszych wzorcach działania.
*Optymalizacja decyzji politycznej - osiąganie najlepszych rezultatów przy ograniczonych nakładach, możliwościach i wysiłkach ludzkich.
Kryteria optymalizacji politycznej wg S. Zawadzkiego:
1.zgodność z systemem wartości
2.efektywnośc (najwięcej korzyści społecznych i ekonomicznych przy najmniejszym nakładzie środków)
3.kojarzenie interesów bieżących i perspektywicznych oraz potrzeb akceptacji społecznej dla decyzji politycznej.
55) Pojęcie systemu politycznego.
*System polityczny - ogół organów państwowych, partii politycznych i grup społecznych (formalnych i nie formalnych) uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki miedzy nimi (dawniej system rządów)
-organy państwa - przewidziane konstytucja, ustawami i innymi aktami prawnymi organy ustawodawcze, wykonawcze, sadownicze, kontrolne.
-Partie polityczne - reprezentujące interesy rożnych grup społecznych, są elementem podstawowym z pkt. widzenia sprawowania rządów we współczesnym państwie.
-Organizacje społeczne - stowarzyszenia, związki zawodowe.
-Grupy formalne - np. kościoły i zw. wyznaniowe.
-Grupy nieformalne - np. mniejszości narodowe, gr. rasowe występujące w danym państwie.
*Podsystemy:
-Instytucjonalny - np. samorządy
-Regulujący (normatywny) - normy prawne
-Funkcjonalny - formy zarządzające, kierowanie opinii publicznej
-Komunikacyjny - przepływ informacji miedzy instytucjami
*Elementy składowe systemu politycznego:
-Wspólnota polityczna
-Reżim polityczny
-Instytucje polityczne
*D. Easton jest zwolennikiem koncepcji- behawiorystyczno-funkcjonalnej, w której system polityczny jest określany jako zachodzący w obrębie poszczególnych wspólnot (takich jak państwo, partia polityczna, związek zawodowy, zrzeszenia przedsiębiorstw) dynamiczny proces społeczny, którego istotą jest przetwarzanie impulsów społecznych w decyzje i działania polityczne. Na system polityczny według tej koncepcji składa się więc całokształt zasad dotyczących organizacji i form działania władzy politycznej, nie zaś całokształt istniejących instytucji prawnopolitycznych.
56) Etyka odpowiedzialności i przekonań w polityce.
*Etyka odpowiedzialności - najważniejsze dla polityka w ocenie jego etyki są skutki działań politycznych
*Etyka przekonań - najważniejsze w ocenie etyki są wyznawane przez polityka wartości
58) Interwencjonizm państwowy.
Funkcja gospodarczo-organizatorska państwa przejawia się w wielu krajach o gospodarce rynkowej w formie interwencjonizmu państwowego. Ingerencja państwa w: sprawy zatrudnienia, redystrybucji dochodu narodowego, zarządzania gospodarką, wprowadzania elementów programowania, nacjonalizacji lub prywatyzacji pewnych dziedzin wytwarzania dóbr lub usług.
Działania gospodarczo-organizatorskie państwa występują też w przypadku każdego państwa w postaci ochrony gosp. przed nadmierną ingerencją z zewnątrz poprzez cła, kontyngenty, ograniczenia kapitałowe, ograniczenia importowe, eksportowe.
59) Teorie władzy politycznej.
1.Znaczenie substancjonalne - przedmiotowe
-władza jako przedmiot posiadania - "mam władzę", "ktoś ma władzę"
2.Znaczenie stosunków między ludźmi
-pewien sposób zachowania jednych osób w stosunku do drugich
-władza ujawnia się tutaj w postaci racjonalnej, w relacji między podmiotami - jeden podmiot może decydować o zachowaniu drugiego podmiotu
3.W sensie podmiotowym:
-właściwość wydawania polecenie, nakazu lub zakazu innym podmiotom
4.W sensie procesu decyzyjnego
-całość procesu można określić mianem procesu decyzyjnego mającego charakter władzy
5.Władza polityczna jako najbardziej powszechna ze współczesnych społeczeństwach - charakteryzują ją następujące cechy:
-stosunki między ludźmi - nadrzędność/podporządkowanie
-podział na rządzących i rządzonych
-władza bywa zorganizowana w formie zinstytucjonalizowanej - organy, urzędy
-procesy decyzyjne oparte na działaniach cząstkowych wielu podmiotów politycznych
6.Władza publiczna - sformalizowana władza grupy społecznej posługująca się przymusem w realizacji określonych zadań i celów
7.Władza polityczna - wszelka zorganizowana władza w oparciu o przemoc, władza jednej grupy ludzi w warunkach społeczeństwa zróżnicowanego społecznie
8.Władza państwowa - władza wyodrębniona, specjalnie powołanego aparatu przemocy, na podstawie katów normatywnych państwa i działającego w ramach mu przyznanych pełnomocnictw - najwęższy krąg znaczeniowy władzy
