Асқазан – ішек қан кетулер белгілері:
1. Аз немесе жасырын қан кетулер – «себепсіз» анемия.
2. Айқын немесе массивті қан кетулер:
латентті кезеңде (бірнеше минуттан тәулікке дейін созылады) – жалпы белгілері қан кету:
- бас айналу, құлағында шу, әлсіздік, естен тану мүмкін;
- суық тер, бозару;
- тахикардия, АҚ төмендеуі;
- ентігу;
- аузының құрғауы, шөлдеу;
айқын кезеңінде:
- «кофе қойыртпағы» түріндегі (сирек қызғылт) қою қанды құсулар, кейде реакциясы қышқыл, қан ұйындыларымен тамақ қалдықтарымен құсу;
- асқазан ішек жолдарының жоғарғы бөліктерінен қан кеткен кезде меленаның пайда болуы, төменгі бөліктерінен қан кеткен кезде қан және қан ұйындылары;
Госпитализацияға дейінгі этаптағы қан кетуді бағалау:
1. Систолалық қысымның және ЖСЖ ұлғаюы бойынша – систолалық АҚ төмендеуі 90 мм.сын.бағ. және пульс жиілігінің минутына 20 және оданда жоғары соққысы шамамен қанның 25% жоғалуына сәйкес келеді.
2. «Шок индексін! Анықтау (Брюсов П.Г., 1986): ШИ=ЖСЖ/Сист. АҚ. Қалыпты жағдайда қатынасы 0,5 тең; ШИ жоғарлауы 1 дейін жоғарлауы ҚАК 30% жоғалуынан ҚАК 1,5-40% дейін сәйкес.
Госпитализацияға дейінгі этаптағы қан кетуді бағалау
(Горбашко А.И., 1983)
| Лабораторлық және клиникалық белгілер | Қан кету деңгейі | |||
| жеңіл | орташа | ауыр | ||
| Эритроциттер саны | 3,5 х1012/л төмен емес | 2,5-3,5х1012 | 2,5х1012/л аз | |
| Нв, г/л | 100 төмен емес | 83 - 100 | 83 аз | |
| Пульс соққы/мин | 80 дейін | 80-100 | 100 көп | |
| АҚ сист.(мм.с.б) | 100-90 | 90 аз | ||
| Гемотакрит | 0,30 көп | 0,25-0,30 | 0,25 аз | |
| ГК жетіспеуі | 20% дейін | 20-30% | 30%және көп | |
ГК – глобулярла көлем, тең қатынас:ГК=(ҚАКхНt)/(100-Ht),
ҚАК-қан айналым көлемі, Нt-гематокрит.
Шұғыл көмек:
Госпитализацияға дейінгі этапта:
- Аштық, суықтық және тыныштық. Ішіне мұз немесе суық су құйылған бөтелке қойылады, тасымалдау носилкамен жүзеге асады, коллапс кезінде аяғын жоғары көтеру арқылы;
- Бір мезгілде жедел хирургиялық бөлімге тасымалдайды;
- Оксигенотерапия;
- Хлорлы кальции (глюканат) 10%-10 мл ерт.к/т;
- Аминдық капрон қышқылы 5% - 100 мл ерт.к/т;
- Викасол 1%-2-4 мл ерт.к/т.
Госитализация этапында (бір мезгілде диагностикалық және терапиялық шаралар жүргізіледі):
- тік ішекті саусақпен тексеру, асқазан және ішек жолдарының шұғыл рентгеноскопиясы, шұғыл эндоскопиялық тексеру, қан кету деңгейін бағалау;
- асқазаннан қан кету кезінде тамақ ішпеу және суықта ішімен жатады - әр 10-15 мин, сайын Алмагель 1 ас қасықпен. Циметидин 200 мг к/т, сосын 200-400 мг тәулігіне 4 рет ішке, немесе Кыамател 20 мг-нан күніне 2 рет к/т, 5-10мл хлорлы натридің изотониялық ертіндісімен 2 мин. немесе 100мл- 5% Глюкоза ертіндісімен 15-30мин), сосын 20мг 2 рет тәулігіне ішке;
- инфузиондық трансфузиондық ем. Қанның 25% көп мөлшерде жағалтқан жағдайларда: Полиглюкин 1,5 л дейін инфузия жылдамдығы 100-150 мл/мин, Нативті плазма 200-400мл, Альбумин 20% - 100мл ерт, Желатиноль 450 мл к/т. препараттар ағыммен енгізіледі қажет жағдйларда 2-3 рет. Қан айналым қалыптасқаннан кейін – қан жоғалтудың 30-40% көлемінде эритроцитарлы массаны Реополиглюкин немесе 5% Альбуминмен қосып қатынасы 1:1 енгіземіз. Қан құю қажет емес;
- Аминокапрон қышқылының 5%-200мл ерт. к/т, сосын 100 мл әр 3-4 сағат сайын, Викасол 2-3мл б/е, Дицинон 2-4мл б/е тәулігіне 3 рет.Фибриноген 1-2г хлолы натридің 250-500мл ертіндісімен, хлорлы кальцидің (глюканат) 10%-10мл ерт. к/т, Трасилол 25-50 000 Бірлік к/т (Контрикал 30-40 000 Бірлік) тәулігіне екі рет.
Қан кетуді тоқтатудың эндоскопиялық әдісі:
1. қан кету аймақтарын суық сұйықтармен шаю(5% Аминокапрон қышқылымен, 10% Хлорлы кальцидің ертіндісімен, Адреналинмен Новокаин ертіндісімен);
2. жергілікті Тромбин (асқазанға алдын ала 5-10 минут бұрын 1-2г натрии гидрокарбонатын енгіземіз);
3. пленка түзетін препараттардың көмегімен жапсыру;
4. электрокоагуляция, лазерлі фотокоагуляция;
- өңештің варикозды кеңеюлері кезінде қосымша Питуитрин 20Бірлік 200мл – 5% Глюкоза ертіндісі енгізіледі, қажет болса- 4 сағаттан кейін қайталау. Арнайы зондтпен веналардың компрессиясы(Блекмор) декомпрессиясыәр бір 5-6 сағат сайын. Склеротерапия Полидоканолмен (Этоксисклерол)0,5% ерт. порциямен 1мл парвазалды өңештің терминалды бөлігіне жалпы дозасы 40 мл. Процедураны қажет болған жағдайларда әр 5-7 күнде (1-4рет) қайталайды. Лазерлі коагуляция;
- профузды қан кетулер кезінде және консервативті емнің нәтижелігі болмаған кезде 24-48 сағат ішінде оперативті ем көрсетіледі.
