Аталған регистрлардан баска «Е97» процессорда әрекет орындалу кезінде қолданылатын тағы да баска ішкі регистрлар бар. Бұл сол мезеттегі команда орындалуының кодын сақтауға арналған РК команда регистрі, шығыс мәліметтер оқылатын Prl жэне Pr2 операндтар регистрі, командада кажет эрекетпен алынатын нэтиже орындалатын См қосындылағыш.
20 Мәліметтерді адрестеу
14 Қарапайым адрестеу
ОП1 жэне ОП2 операндаларды карастырайық. Әрдайым эрбір операндты кодтауга төрт екілік разряд бөлінеді, Олардың екі үлкені мәліметтердің адрестеу типін береді, ал кішілері оны аныктайды. Көпшілік жағдайда екі кіші биттер адрестеу жүзеге асатын регистр номерін береді.
Адрестеу типіне сәйкес оператор модификаторының үлкені төрт кайталанбайтын екілік комбинациядан кұралады:
0 -адрестеудің регистрлеу әдісі: операндасы болып көрсетілген регистрдің мазмұны саналады;
1 - косалкы адрестеу әдісі: адресі көрсетілген регистрде берілген ЖЕСҚ үяшыгының мазмұны операнд болып табылады;
10 - кор; адрестеудің индекстік эдісі колданылады;
11 - PC команда адресінің санауышы: командага кіретін ақпаратты қолданудан операнд алынады.
Қарапайым адрестеу әдісі болыи регистрлік эдіс саналады. Бүл эдіске үлкен биттің нөлдік мэні сәйкес келеді. Операнданың толык коды регистр нөмеріне сэйкес келеді: 0000 екілік комбинациясы R0- ге, 0001-Rl-re жэне т.с.с. сәйкес келеді.
Әрекетке мэліметтер ретінде көрсетілген регистрдегі акпарат қолданылады. Мысалы, erep Rl=3, ал R2=5 болса, онда нэтижесінде келесі команда орындалады:
0212:R2+R1=>R2
нэтижесі R2=8 болады.
Қосалқы адрестеу кезінде операнд коды күрделі болады: косалкы катынасу R0 регистрі бойынша 0100 (4) болады, ал R1 -0101 (5) жэне т.с.с. Көрсетілген регистр мазмұны операнд емес, оның ЖЕСҚ адресі болады. Келесі команданы қарастырайык:
0263: R3+(R2)=>R3
мұндағы R2 жакшасы қосалкы адрестеуді сипаттайды. R2 мазмүны 30 ға тең, ал R3=6.30-ші адресті жады үяшыгында 10 саны сакталған. «Е97» процессоры команданы орындау кезінде R3-Teri 6 мэніне R2 көрсеткен 30-шы үяшықтағы санын косады жэне эрекет нэтижесін R3 - ке 16 деп енгізеді.
PC багдарлама санауышы бойынша адрестеу әдісін қарастырайык. Себебі адрестеу жүретін регистр анықталган жэне баска максатта колдануга болатын операндтың екі кіші биті босатылады. Осыған байланысты санауыш бойынша адрестеудің төрт әдісі пайда болады:
11 00 - кор;
11 01 - команда күрамындағы түрақты операнд болады;
11 10 - операнд командага кіретін адрес ЖЕСҚ-ның алынады;
11 11 - кор.
«Е97» PC бойынша D жэне Е оналтылык кодына сэйкес адрестеудің екі әдісі бар. Мысалы, екі сөзден кұралған команданы алайық:
02D1
0020.
R1+20=>R1 әрекеті келесідей орындайды: R1 агымдык
мэніне командадан алынған 20 саны косылады жэне нэтиже R1- ге орналасады. Егер Rl-дің алгашкы мэні F0 болса, онда әрекет нэтижесі Rl-ге 110 болып жазылады.
PC адрестеуімен тағы бір команда жазайык:
021Е
0020.
(20)+Rl=>(20) эрекетін келесідей орындайды: 20-шы жады
ұяшығында сақталатын санға R1 мэні косылады. Егер R1=F0, онда (20)=40 нэтиже (20)= 130 болады.
Модификатор торт биттен кұралады, екі үлкені байт/сөзді айырып косуға, ал екі кішісі «кыска тұракты» деп аталатын эдіспен мэліметтерді беруге жауап береді. Көптеген командалар мэні модулі бойынша 15-тен аспайтын кішкене тұрақтылармен жүмыс жасайды. Мүндай түрақтылар ОПІ-дегі алынған торт битке орналаса алады. «Е97»-де мұндай мүмкіндікті жүзеге асыру үшін 0 жэне 1 екі кіші бит модификаторлары колданылады. Олар аркылы процессор «кыска түрактыны» аныктай алады. Бүл жағдайда ОП1 мэні екілік сан ретінде карастырылады, ал модификатордың 0-і биті оның таңбасы болады. Мысалы:
25A3:R3* 10=>R3
немесе
3653:R3/(-5)=>R3.
Көрсетілген мысалдардан «кысқа тұрактылы» эрекет бір сөзді ғана алады. Мүндай эдіс мынадан бүрын айтылған PC бойынша адрестеу әдісіне Караганда үтымды болып келеді.
«Қыска тұрактылы» эрекет процессор командасының жүйесін жеңілдетеді. Мысалы, багдарламаларда мэліметтерді бірлікке көбейту немесе азайту командалары кажет болады. Кез келген процессорда мұндай жағдайда ІМС жэне DEC деп аталатын арнайы командалар болады. «Е97»-де бұл командалар «кыска тұрактылы» эрекетінің жеке жағдай ретінде карастырылады.
15 «Е97» командалары
ІІІ-деңгей
1. Компьютерді іске қосуға дайындаңыз
Компьютерді іске косканда ең алдымен бағдарламалық жасактама жұмыска кіріседі. Бұл компьютерге өндіріс орнынан орнатылған бағдарламалык жасақтама енгізу-шығару базалык жүйесі (BIOS) деп аталады жэне ол компьютердің түрақты жадысында сакталады. Ол компьютерді қосқан сайын оның кызметтерін тексереді, содан кейін операциялык жүйенің алғашкы жүктемесін қамтамасыз етеді.
Операциялык жүйе - ол бағдарламалык өнім. Оның көмегімен осы ортада қолданатын қосымшаларды іске қосуға болады.
Орнатылған операциялык жүйені дүрыс жүктеу үшін мынадай әрекеттер жасау керек:
• Диск-жетекте дискінің жоктығына көз жеткізу.
• Мониторды қосып, компьютердің алдыңғы тақтадағы коректенуді ажыраткышын косу. Алдымен компьютер 10 секундтан 30 секундка дейін болатын Power-On-Self-Test (POST) өзіндік тестілеуін орындайды. Тестілеу үрдісінде кате айқындалса, экранда осыған орай хабар пайда болады. <DEL> пернесін басып, жүйені баптауын өзгерту жэне қатені жою үшін BIOS конфигурациялау CMOS Setup POST бағдарламасын таңдап «Мәселелерді шешу» тарауын пайдалануға болады. POST - өзіндік тестілеу сәтті аякталған кезде компьютер қыска дыбыстық сигнал беріп, экранда компьютердің конфигурациясы бар кесте пайда болады. Осыдан кейін компьютер каткыл дискіден операциялык жүйенің жүктелуін бастайды.
• Алғаш компьютерді косканда операциялықжүйе көшірмесінің сериялық нөмірін енгізуді сүрайды. Нөмір операциялык жүйеге қосып берілген жапсырмада көрсетіледі. Сондай-ак қолданушының аты-жөні көрсетілуі керек.
• Егер сериялык нөмірі дұрыс енгізілсе, Windows стандарттык терезені - «Жүмыс үстелін» көреміз. Экранный сол жак төменгі шетінен «Іске косу» (Пуск) батырмасын коса аламыз.
• Енді пернетактаны және «тінтуір» тетігін ыңғайлы орынға койып, мониторды дұрыс орналастырып, бейненің параметрлерін баптау керек. Мониторды баптау кұрылғымен бірге берілетін пайдалану нұскауында сипатталған.
• Алдымен операциялық жүйемен жүмысты игергеннен кейін ғана бағдарламаларды орнатуды бастауға болады.
Дыбыстық сигналдар комбинацияларына сипаттама беріңіз
AMIBIOS дыбыстық сигналдарының комбинацияларын атаңыз
Phoenix BIOS дыбыстық сигналдарының комбинацияларын атаңыз
AwardBIOS дыбыстық сигналдарының комбинацияларын атаңыз
AwardBIOS дыбыстык сигналдарының комбинациялары
| Дыбыстык сигналдар | Ақау | Үсыныстар |
| Бір кыска | POST-тың дұрыс аякталуы. | Операциялык жүйенің жүктелуін күтіп, жүмысты штаттык режимде жалғастыру керек. |
| 1 сигнал жэне бос экран | Бейнекарта акауы. | Бейнекарта мен слот арасындағы байланысты тексеру керек. |
| 1 ұзын + 1 кыска | Жедел жадының акауы. | Жедел жадыны орнату кезінде майыскан жерлердің жоктығына коз жеткізу керек. Жады модулін баска слотқа орнатып кору керек. |
| 1 ұзын + 2 кысқа | Бейнекарта ақауы немесе монитор қосылған жок. | Әдетте, мұндай қателік, монитор кабелінің қосылмай түрғанын білдіреді. Егер монитор косылып түрса, бейнекартадағы слот байланысын тексеру. |
| 1 ұзын + 3 қыска | Пернетакта ақауы. | Пернетакта үяшығындағы байланысты тексеру. Егер Num Lock пернесін басқанда индикатор жанбаса, онда оның істен шықканы. |
| 1 ұзын + көп кыска | BIOS миркосхемасының акауы. | Миркосхеманың байланыс алаңындағы байланысты тексеру. |
| 2 кыска | CMOS параметрлері өзгерген немесе маңызды емес қателік. | Аккумулятор батареясын ауыстыру керек. |
| 3 ұзын | Жүйелік такшаның акауы. | Жүйелік такшадағы акауларды тексеріп қарау. Накты қатені аныктау үшін POST картаны қолдану. |
| Біркалыпты ұзын | Жадының акауы. | Жедел жадының ілмегін тексеру. Жүйелік такша күжаттамасынан жадының типтерін аныктау. |
| Біркалыпты қыска | Қоректену блогының акауы. | Желдеткіштің істеп тұрғанын тексеру. Кейбір жинақтауыштарды айыру арқылы жүктемені азайту. |
AMIBIOS дыбыстық сигналдарының комбинациялары
| Дыбыстық сигналдар | Ақау | Үсыныстар |
| Бір кысқа | POST- тың жаксы аяқталуы. | Операциялык жүйенің жүктелуін күтіп, жүмысты штаттык режим де жалғастыру. |
| Екі қыска | Жедел жадының акауы. | BIOS Setup-тан жүптық тексеруін айыру. |
| Үш кыска | Жедел жадыныц алғашкы 64 кбайт тестілеудің қателігі. | Жедел жадының үдеуі. Жады таймингттардың мағынасын үлғайту. |
| Төрт қыска | Жүйелік таймердің қателігі. | Компьютерді қайта жүктеу. |
| Бес кыска | Орталык процессордың ақауы. | I Іроцессорды үяшығынан алып жэне оны кері қою. Егер де тестілеудің катесі кайталанса, процессорды ауыстыру. |
| Алты кыска | Пернетакта немесе пернетакта контроллерінің акауы. | Пернетакта ұяшығындагы байланысты тексеру. Үяшыктан контроллер чипі шығып кетуі мүмкін. Пернетактаның кақпағын ашып, чипті суырып алып, кайта қою. Erep Num Lock пернссін басқанда индикатор жанбаса, онда пернетактаның істен шыкканы. |
| Жеті қысқа | Жүйелік тақша акауы (виртуалды режим катесі). | Жүйелік такшаны ауыстыру. |
| Сегіз кыска | Бейнскарта немесе бейнежады акауы, ол дүрыс косылмаган, элде жүйелік такшамен сәйкес келмейді. | Бейнекартаның слогындағы байланысты тексеру. |
| Тоғыз кыска | BIOS катесі, элде BIOS микросхемасының закымдануы. Бақылау сомасы кате. | Микросхеманың байланыс үяшығындағы байланысты тексеру. Егер байланыс жаксы болса, BIOS-ты кайта тігуді қарап көруге болады. |
| Он кыска | BIOS катесі, BIOS- тағы мәліметтер жаңармайды. | BIOS-тағы микросхема закымдалган болуы мүмкін немесе бір бөлігі кондырғыдан шығып кеткен. Бұл кате критикалык емес, компьютерде жүмыс жасауды жалғастыруға болады. |
| Он бір кыска | Жүйелік такша ақауы, кэш-жады микросхемасы закымдалған. | Жүйелік такшаны ауыстыру. |
| Бір ұзын + үш кыска | Жедел жады кателігі, жады модулі дұрыс орнатылмаған немесе жүйелік такша бүл тип жадысын қабылдамайды. | Модульдегі ілмекті тексеру. Жүйелік такшаға арналған қүжатты оқу жэне кабылдайтын жады типін анықтау. |
| Бір үзын + көп кыска | Бейнекартаны тексеру кезіндегі кателік, дүрыс косылмаған немесе жүйелік такшамен сәйкес келмейді. | Бейнекарта слотының байланысын тексеру. Слоттың жүмыс кабілетін тексеру үшін, баска бейнекарта орнатып көру. |
Phoenix BIOS дыбыстық сигналдарының комбинациялары
| Дыбыстық снгналдар | Ақау | Ұсыныстар |
| Бір кыска | POST жұмысының дұрыс аяқталуы | Операциялык жүйенің жүктелуін күту жэне компьютерде штаттык режимде жүмысты жалғастыру |
| Екі кыска | Жедел жады тестісінің катесі. | Жедел жадының орнатылуы кезінде киылыс жок екенін тексеру. Жады модулін баска слотқа орнатып көру. |
| Үш кыска | ||
| Төрт кыска | Жүйелік такша акауы (жүйелік таймердің кателігі). | Компьютерді кайтадан жүктеу. Егер акаулык жойылмаса, жүйелік такшаны ауыстыру. |
| Бес кыска | Процессордың акауы болуы мүмкін. | Жүйелік тақшаны ауыстыру. |
| Алты кыска | Пернетақта немесе пернетақта контроллерінің акауы. | Пернетакта үяшығынлагы байланысты тексеру. |
| Жеті кыска | Жүйелік такша акауы (виртуалды режим катесі). | Жүйелік тақшаны ауыстыру. |
| Сегіз кыска | Бейнекарта немесе картадағы бейнежады акауы, карта дүрыс косылмаган немесе жүйелік такшаға сәйкес келмейді. | Бейнекарта слотындагы байланысты тексеру. Бейнекарта процессорындағы желдеткішті тексеру. |
| Тоғыз қыска | BIOS-тағы кате немесе BIOS микросхемасы закымданған. | Микросхеманың ұяшығындағы байланысты тексеру. Егер ақау реттелмесе, оны ауыстыру. |
| Он кысқа | BIOS-тағы кате, BIOS-тағы мэліметтер жаңартылмайды. | BIOS микросхемасы закымдалған немесе үяшыктан шыгып кеткен. Ұяшыктағы байланысты тексеру. Бүл кате критикалык емес, компьютерде жүмысты жалғастыруға болады. |
| Он бір кыска | Жүйелік такша акауы, кэш- жадының микросхемасы закымдануы мүмкін. | Жүйелік такшаны ауыстыру. |
| 1 ұзын + 3 кыска | Жедел жады кателігі, оның дүрыс орнатылмағанынан немесе жүйелік такша мүндай жады типін кабылдамауынан болуы мүмкін. | Жедел жадының ілмегін тексеру. Жүйелік такшаға арналған күжатты окып, жадының қолданатын түрін білу. |
| 1 ұзын + көп қысқа | Бейнекартаның тексеру кезіндегі кателігі, оның дұрыс қосылмауынан немесе жүйелік тақшамен сәйкес келмеуінен. | Бейнекарта слотындағы байланысты тексеру. Бейнекарта процессорындағы желдеткішті тексеру. |
AMIBIOS мәтіндік сигналдардың мағынасын ашыңыз
AwardBIOS мәтіндік сигналдардың мағынасын ашыңыз
Phoenix BIOS мәтіндік сигналдардың мағынасын ашыңыз
Мәтіндік сигналдар комбинацияларына сипаттама беріңіз
Мәтіндік сигналдар
AwardBIOS мәтіндік сигналдардың магынасын ашу
| Мәтіндік хабарлама | Ақаулар | Ұсыныстар |
| CMOS battery has failed | CMOS жадысымен коректенетін, аккумулятор батареясындағы акау. | Аккумулятор батареясын жаңасына ауыстыру. |
| CMOS checksum error | BIOS тағы мәліметтердің корытынды косындысы дұрыс емес. Мэліметтер бұзылған. | Аккумулятор батареясын тексеру. BIOS Setup- тан мәліметтерді кайта сақтау. |
| Disk boot failure, insert system disk and press enter | Операциялык жүйенің кате жүктелуі. Жүктегіш дискі табылмады. | Қаткыл дискідегі негізгі жүктеме жазбасы бүзылған (MBR). Жүйелік дискетамен немесе жүйелік дискімен жүктелу. Жүйелік файлдарды жэне MBR- ды калпына келтіру жэне орнату. |
| Diskette driver or types mismatch error-run setup | BIOS мәліметтерімен компьютерге орналастырылған диск- жетектерінің модель арасындағы байланыс сәйкес емес. | BIOS Setup-қа еніп, диск-жетектерге дүрыс параметрлерді енгізу. |
| Display switch is set incorrectly | Бейне параметрлері мен монитордың арасындағы байланыс сәйкес емес. | BIOS Setup-қа еніп, (EGAYVGA) бейненің дүрыс параметрлерін орнату. |
| Display type has changed since last boot | Соңғы жүктеу уақытынан бастап монитор типі BIOS-тағы жазбамен сәйкес келмеді. |
| ELSA configuration checksum error | ELSA бакылау косындысы кате. | ELSA Configuration Utility -ды косу. | |||
| ELSA configuration is not complete | ELSA туралы акпарат толык емес. | ELSA Configuration Utility -ды косу. | |||
| Error encountered initializing hard drive | Қатқыл дискідегі инициализациялау кателігі. | Қоректену қоскышының ұяшыктарының байланысы мен интерфейстік баусымын тексеру. | |||
| Error encountered initializing hard drive controller | Қаткыл дискі контроллерінің инициализациялау кателігі. | BIOS Setup-тан қаткыл дискінің параметрлерін тексеру. Егер ол аныкталмаса, каткыл дискідегі маңдайшаны тексеру. | |||
| Floppy drive controller error or no controller present | Иілгіш дискі контроллерінің инициализациялау кателігі. | Коректену коскышының ұяшыктарының байланысы мен интерфейстік баусымын тексеру; BIOS Setup параметрлерін тексеру. | |||
| Invalid EISA configuration | ELSA туралы акпарат толык емес. | ELSA Configuration Utility -ды косу. | |||
| Keyboard error or no keyboard present | Пернетактаның инициализацилау кателігі немесе пернетакта косылмаған. | Қосу ұяшығының байланысын тексеру. | |||
| Memory address error at XXXX | XXXX адрес бойынша жедел жадының кателігі. | Жады модулін ауыстыру. | |||
| Memory parity error at XXXX | Жедел жады жұптығының кателігі. | Жады модулін жаңасына ауыстыру немесе BIOS Setup -та жады жұптығын айыру. | |||
| Memory size has changer since last boot | BIOS -тағы жедел жады өлшемінің берілгендері ағымдағы орнатылған жадыға сәйкес келмейді. | ELSA Configuration Utility -ды косу. | |||
| Memory virify error at XXXX | ХХХХ адрес бойынша жедел жадыны тестілеу кателігі. | Жады модулін ауыстыру. | |||
| Offending address not found | Жедел жады контроллерінің қателігі. | Жүйелік такшаны ауыстыру. | |||
| Offending segment | Жедел жады контроллерінің кателігі. | Жүйелік такшаны ауыстыру. | |||
| Press a key to reboot | Компьютерді қайта жүктеуін талап ететін кателік пайда болды. | Кез келген пернені басыңыз. | |||
| Press FI to disable NM1, F2 to reboot | Жасырынды үзілім кателігі. | Компьютерді кайта жүктеу үшін F2 пернесін басу. | |||
| Ram parity error- checking for segment | Жедел жады жұп гығының кателігі. | Жады модулін жаңасына ауыстыру немесе BIOS Setup -та жады жүптығын айыру. | |||
| Should be empty but EISA board found | BIOS-га идентификаторы жок кеңейту картасы табылды. | ||||
| Should have EISA board but not found | Орнатылған карталардың біреуі бөлінген идентификатор сұранысына жауаи бермейді. | ELSA Configuration Utility —ды косу. | |||
| Slot not empty | Бос жэне толык слоттардағы мәлімепер ағымдағы бөлінген слоттармен сәйкес келмейді | ||||
| Wrong board in slot | Идентификаторы дұрыс емес карта табылды. | ||||
| System | |||||
| halted,(CTRL- | Жүйе «түрып қалды», | Компьютерді кайта | |||
| ALT-DEL) to | қаита жүктеу керек. | жүктеу. | |||
| reboot | |||||
AMIBIOS мәтіндік сигналдардын мағынасын ашу
| Мәгіндік хабарлама | Ақау | Үсыныстар |
| CH-2Timer Error | Жүйелік таймердің катесі. | Компьютерді кайта жүктеу. |
| INTR#1 Error | Текхеру кезіндегі бірінші каналдың үзілім кателігі. | IRQ О-IRQ 7 үзілімдердің жұмыс жасайтын күрылғылардың біреуінің ақауы болуы мүмкін. |
| INTR#2 Error | Тексеру кезіндегі екінші каналдың үзілім кателігі. | IRQ8-IRQ15 үзілімдердің жүмыс жасайтын күрылғылардың біреуінің акауы болуы мүмкін. |
| CMOS Battery State Low | CMOS жадын коректендіретін аккумуляторлык батареяның акауы. | Батареяны ауыстыру. |
| CMOS Checksum Failure | CMOS жадының бакылау сомасы қате. | |
| CMOS Memory Size Mismatch | CMOS жадының мөлшері тиісті жадынан айырмашылығы. | Аккумулятор батареясын тексеру. BIOS Setup-ка кіріп, мәліметтерді кайта сактау. |
| CMOS System Options Not Set | CMOS жадының мәліметтерінен кагенің табылуы. | |
| EISA CMOS in operational | CMOS жадыға мәліметтерді жазу не оку мүмкін емес. | Аккумулятор батареясын тексеру. |
| Display Switch Not Proper | Монитордың типі дүрыс көрсетілмеген. | BIOS Setup-қа кіріп, монитордің дұрыс типін көрсетіңіз. |
| Keyboard is locked | Пернетакта бұғатталган. | Пернетактаны босату. |
| K/B interface error | Пернетакта инициализациялау кателіі і. | Қосылу ұяшығы байланысын тексеру. |
| FDD controller failure | Диск-жетекті инициализациялау кателігі. | Қоректену мен мэлі меттер баусымдарының байланыстарын тексеру. |
| HDD controller failure | Қаткыл дискіні инициализациялау кателігі. | |
| Expansion board not ready at slot X | Слоттағы тақша кеңейтілуін табу қателігі. | Кеңейтілу слоттардың байланыстарын тексеру. |
| CMOS Time and Date not set | Күні мен уақыты белгіленбеген. | BIOS Setup-ты іске косып, ағымдағы күні мен уакытты көрсету. |
| Cache memory bad, do not enable cache | Кэш -жады қатесі. | Кеш -жады закымдалуы мүмкін. Ең алдымен жүйені кайтадан жүктеп кору. Егер көмектеспесе, BIOS Setup-тағы кэш- жадыны айыру немесе ауыстыру. |
| 8042 Gate-A20 error | Пернетакта контроллерінің қатесі. | 8042 микросхемасын ауыстыру. |
| Address Line Short | Жедел жады адрестсуінің катесі. | Компьютерді өшіріп, кайта косу. Егер көмектеспесе, жедел жадының модулін ауыстыру. |
| DMA#1 error | DMA бірінші каналының акауы. | Қате сырткы күрылғылардың бірінде болуы мүмкін. |
| DMA error | DMA контроллерінің акауы. | |
| On board parity error | Жұптык бакылау кателігі. | |
| Off board parity error | ||
| Parity error | ||
| Memory parity error at XXXX | ХХХХ адресі бойынша жедел жады жұптығының катесі. | жады жүптығын айыру немесе жады модулін ауыстыру. |
| Memory mismatch, run Setup | Жедел жады кателігі. | Комгіьютерді өшіріп, 30 секундттан сон косу. Егер кателік кайталанса жады модулін ауыстыру. |
| I/O card parity error at XXXX | Жұптык бақылау кателігі. | Қате сырткы кұрылғылардың бірінде болуы мүмкін. |
| DMA bus time -out | Құрылгы ұзак уакы г сұраныска жауап бермейлі. | Қате кеңейтілу такшаларының бірінде. |
| No ROM Basic | Жүктеу жүйесінің табылмауы | Жүктеу күрылғыларын жэне онда орнатылған операциялык жүйенің бар екенін тексеру. |
| Diskette boot failure | Дискетадан жүктеу мүмкін емес. | Дискета жүйелі болу керек, олай болмаса ауыстыру. |
| Invalid boot diskette | Жүктеу дискетасының форматы қате. | Жүйелік дискетаны орнату. |
| С: Drive Error | С: дискісіне катынау кателігі. | BIOS Setup-тағы каткыл дискінің аныктауышыньщ дүрыстығын тексеру. |
| D: Drive Error | D: дискіге катынау кателігі. | |
| C: Drive Failure | С: дискінің жүмыс жасамауы. | Дискі закымдалгап болуы мүмкін. Оны кайтадан форматтау. |
Phoenix BIOS мәтіндік сигналдардың магынасын аиіу
| Мэтіндік хабарлама | Акау | Ұсыныс | |||
| System Battery is dead- Replace and run SETUP | Аккумулятор батареясы закымданған. | Батареяны ауыстыру. | |||
| System CMOS checksum bad - run SETUP | CMOS бакылау сомасы кате. | Аккумулятор батареясын тексеру. BIOS Setup -ка кіріп, мәліметтерді кайтадан сактау. | |||
| Invalid NVRAM media type | CMOS жадысына катынау кателігі табылды. | Аккумулятор батареясын тексеру. BIOS Setup -ка кіріп, мәліметтерді кайтадан еакіаү. | |||
| System RAM Failed at offset: nnnn | Жедел жадының алғашкы 64 кбайт тестілеудін қателігі. | Жады модул ін ауыстыру. | |||
| Shadow RAM Failed at offset: nnnn | Көлеңкеленген жедел жадының алғашкы 64 кбайт тестілеудін қателігі. | ||||
| Extended RAM Failed at offset: nnnn | nnnn адресінде кеңейтілген жадыны тексеру қателігі. | ||||
| Failing Bits | Жедел жадыны тексеру қателігі. | Компьютерді сөндіріп, 30 секундттан кейін косу. Егер қателік қайталанса, модуль жадысын ауыстыру. | |||
| System timer error | Жүйелік таймердің кателігі. | Жүйелік тақшаны жөндеу қажет. | |||
| System cache error- cache disabled | Кэш-жады кателігі. | Кэш-жады закымдалған. BIOS Setup-тагы кэш- жадыны айыру немесе жаңасына ауыстыру. | |||
| Real- time clock error | Накты уақытты тексеру кезіндегі кателік. | ||||
| Parity check 1 | Жүйелік такшадағы жүйелік шинаның кателігі. | Жүйелік такшаны жөндеу кажет. | |||
| Parity check 2 | Енгізу- шығару шинасының накты қателігі. | ||||
| Monitor type does not match CMOS -Run Setup | Орнатылған монитор типі CMOS-тағы монитор туралы мәліметтермен сәйкес келмейді. | BIOS Setup -ка кіріп, монитордың дұрыс типін орнату. | |||
| Fixed Disk Failure | Қатқыл дискідегі кате. | Коректену жэне интерфейс баусымдарының ұяшықтарындағы байланысын, BIOS Setup-тагы орнатуды тексеру. | |||
| Fixed Disk Controller Failure | Қаткыл дискі контроллерінің кателігі. | BIOS Setup -тағы орнатуды тексеру. | |||
| Keyboard controller error | Пернетакта контроллерінің инициализациялау кателігі. | Пернетакта үяшығындағы косылу байланысын тексеру. | |||
| Keyboard error | Пернетакта жұмысында қателік. | ||||
| Keyboard error: nn | Пернетактада «жабыскан» пернелердің болуы, перне такта коды nn. | Ақауды пернетакта ұяшыктарын спиртпен тазалау аркылы жою. | |||
| Keyboard locked- unlock key switch | Пернетакта бұгатталған. | Пернетактаны босату. | |||
| Incorrect drive A type - run SETUP | BIOS-та диск-жетек типінің сәйкес келмеуі. | BIOS Setup -қа кіріп, диск-жетегінің дүрыс типін орнату. | |||
| Diskette drive A error | Диск-жетекті тестілеу кателігі. | ||||
| Operation system not found | Жүктеу жазуының табылмауы. | Дискет немесе дискі жүйелік екеніне көз жеткізу. | |||
| Press F1 to resume, F2 to setup | Кез келген критикалык емес қателік. | Қатені өткізіп жіберу үшін F1 пернесін басу. BIOS Setup -қа кіру үшін F2 пернесін басу. | |||
1. BIOS параметрін босату жолдарын көрсетіңіз
Erep POST бағдарламасы ешкандай дыбыстық сигнал бермей, монитордің экраны қара күйінде калса, ал сырткы байкауын жүргізуі еш нэтиже көрсетпесе, тығырықтан шығудың бір амалы - BIOS параметрін босатып кору. Ал оны жасаудың екі амалы бар:
1. CMOS-жадын қоректендіретін аккумуляторлық батареяны алу керек. Ол үшін батареяның орнын үстайтын қыскышты жанына итеріп алу қажет. Әдетте CMOS жадын параметрін тазарту үшін 1-2 секунд жетерлік. Кейін батареяны қайта орнына қою керек.
2. Жүйелік тақшадан арнайы Enable элде On жағдайы бар маңдайшаны табу керек. Ол CMOS жадының параметрлерін босатады. Бүл үшін жүйелік такшаның күжаттамасын қарау кажет.
Осы әрекеттерден кейін, қолданушының берілген ұсыныстары жойылып BIOS-ка үнсіздік келісім бойынша берілген конфигурациясы жүктеледі.
Компьютерді құрастыру мен бөлшектеу үшін мынадай алгоритм бойынша қызмет еткен жөн:
1. Алдымен орнататын қүрылғылардың орауларын шешу керек;
2. 1.15-суретте көрсетілгендей қажет кұрал жабдықтарды жинақтап алыңыз;
3. Әрбір бөлшектің аталуын дэл білуге үмтылыңыз;
4. Жүйелік блокка орналастырылатын жүйелік тақтаның орны мен оны бекітуге қажет болатын бүрандалар мен саймандарды дайындаңыз;
5. Қорапты өз ыңғайыңызға карап, көлденеңінен оң жак бетін төменге каратып үстелге койыңыз;
6. Жүйелік блогына жүйелік тақшамен келетін енгізу-шығару тактасын жүйелік блоктың ішінен орнату керек;
7. Монтаждық көзге жүйелік тақшаның тесікшелері дэл келетіндей етіп жай ғана қойыңыз;
8. Дәлдікке көзіңіз жетсе ғана бүрандаларды бекітіңіз.
9. Процессорды жүйелік тақшаның процессорлық үясына орнату (кейде жүйелік тақшаны жүйелік блогына салмастан бұрын тақшаны тегіс жерге койып процессорды орнатып алады);
10. Процессордың үстіне термосықпаны жағып, кулерді орнату (термосықпа процессор мен салқындаткыш арасындағы жылу алмасуын жақсартады);
11. Қоректендіру блогы баусымдары жүйелік тақшаға
жалғанатындаи етіп, қораптың сыртқы артқы тақтасына коректендіру блогынан электр тогына жалғайтын ағытпа карайтындай етіп оң жақ жоғары жағына орналастырып бекітіңіз;
1. Диск-жетектерді (FDD, CD-DVD) компьютердің алдыңғы тактасына орналастырыңыз;
2. Қаткыл дискіні кораптың ішкі алдыңғы бөлігіндегі орынға орналастырып, бұрандалармен бекітіңіз;
3. Бейнекартаны, жедел жадыны жалғаңыз.
4. Жүйелік блогына желдеткіштерді орнату;
5. Тағы басқа қүрылғылар болса жүйелік блоктың бітеуіштерін ағытып алып орнатуға болады;
6. Құрылғылардың барлығын орнатқан соң кабельдер мен байсымдарын ағытпаларына орнату қажет;
7. Компьютер жұмыска дайын екеніне көз жеткізіңіз.
8. Осы әрекеттерден соң жүйелік блоктың қорабын жабуға болады
2. S.M.A.R.T. технологиясын сипаттаңыз
3. Компьютерді құрастыру және бөлшектеу
Компьютерді күрастыру үшін алдымен антистатикалык қолғап немесе антистатикалык білезікті колға тагу керек. Осы кұралдар болмаған жағдайда, кұрылғыларды ағытпаларына орнатар кезде, екінші колмен жүйелік блоктың корабын ұстап түру кажет.
4. Профилактикалық шаралар бағдарламасын сипаттаңыз
Желдеткіштео
Компьютердегі желдеткіштің міндеті - әртүрлі кұрылғыларды салкындату, жүйелік блоктан немесе коректену жүйесінен ауаны айдау жэне шығару. Штаттык режимде жүмыс істей отырып, олар барлык жүйенің жалпы температуралык калпын камтамасыз етеді. Сондыктан эрбір желдеткіштің жұмыс істеуін кадағалау керек.
Желдеткіш «босаңкырай» бастағанда аз жиілікті шу немесе діріл пайда болады. Мүнда жүйеден шығатын шудың көп шығатындығы ғана айтылмайды, бірак бірте-бірте температуралык режимнің бүзылуына жэне тіпті кұрылғылардың істен шығуына экеліп соғады. Әсіресе, бұл коректену блогына, процессорға жэне бейнекартаға катысы бар.
Мүндай жағдайды болдырмас үшін, желдеткішке жүйелі тазарту жүргізу керек.
Желдеткіште ерте не кеш ақаулар пайда болады. Бүл күраушының істен шығуымен катар баскада факторларға байланысты. Мысалы,
компьютерді кате коректендірумен немесе бөлменің катты ластануымен байланысты, желдеткіш эртүрлі дыбыстар шығара бастайды немесе токтап калады. Бұл өз кезегінде процессордың дұрыс жұмыс жасауына кері эсер етеді. Желдеткіштің дүрыс жұмыс жасамауынан компьютер «тұрып калады».
Компьютерде орнатылған желдеткіштердің саны эртүрлі болуы мүмкін. Ең аз дегенде процессордағы жэне бейнекартадағы кулер, коректену жүйесіндегі желдеткіш болу керек. Қораптың эртүрлі бөліктерінде орналастырылған косымша желдеткіштер де колданылуы мүмкін. Олар тек көлемімен, сымға косылу тәсілімен немесе коректену мөлшерімен ерекшеленеді.
Ережеге сай, компьютерде орнатылған желдеткіштер үлкен айналымды болып келеді. Айналудың үлкен жылдамдығы уакыт өте келе желдеткіштін майының кеуіп кетуіне әкеліп соғады, нэтижесінде дыбыстың жэй жиілігі пайда болып кана коймай, сонымен қатар айналу жылдамдығы кемиді немесе желдеткіштің түрақсыз айналуы басталады. Бүған коса өзінің «кара кызметін» желдеткіштің ішіне кіріп кеткен шаң-тозаң жүзеге асырады.
Егер осындай жагдайға тап болсак, желдеткішті шаңнан тазартып жэне оны арнайы маймен майлау керек.
Ең бірінші іс-желдеткішті ағыту керек. Қай жерде орналасканына карай, ол эртүрлі тәсілмен ағытылуы мүмкін. Егер желдеткіш коректену блогында, жүйелік такшасында, жетектердің біреуінде түрған болса, оны ағыту киын емес. Ол үшін оны ұстап тұрған бұранданы бұрап алу керек.
Егер желдеткіш радиаторда орналасқан болса (процессор немесе
графикалык процессорда), онда оны радиатордан шешіп аду керек. Ережеге сай, желдеткіш оған торт кішкентай бұрандамен бекітіледі. Оны шешіп немесе ағытып алып, одан коректену блогын сөндіруді ұмытпай желдеткішті алу керек.
Ескеретін жай, желдеткіш кулердің кұрылымы мен қиындығына карай баскалай да орналастырылуы мүмкін.
Желдеткіш калакшасын шаңнан тазарту үшін спиртке малынып алынған мақталы таякшаны колдануға болады. Егер желдеткіш көптен бері тазартылмаған болса, онда оның үстіне шаң көп түрып қалуы, тіпті қатқыл қабықша болып қатып калуы мүмкін. Сондықтан оны кетіру үшін азғана күш салуға да болады.
Қалакшадағы шаңды үяшықтан алмай-ақ тазарта аламыз. Бірак, желдеткішті майлау үшін оны бәрібір алуға тура келеді.
Желдеткіштің үяшығының төменгі жағында (кейде жоғарғы жағында), астында катты механизм түратын жабыстырма бар. Қалақша желдеткіштің үяшығында тұруы үшін, оның темір табанының аякталған жерінде сақина тэрізді тесік бар.
Оны үдшыкка салғаннан кейін, осы тесікке калакша үстап түратын пластикалык, кейде темір шайба кигізіледі.
Шайба қалакшаның тесігіне катты кіріп түратындықтан оны алу қиынға соғады. Жіңішке түйрегіші бар кыскышпен, калың инемен түйреп, сосын кыскышпен іліп алуға болады. Осыдан кейін қалакшаны тартып алуға жол ашылады.
Спиртке малынып алынған мақталы таякшаны алып үяшықтың ішкі бөлігін сүрту керек. Қалақша арнайы тесікке орналастырылады жэне оны майлау керек. Майлау үшін белгілі бір жабысқактығы бар арнайы май колданылады.
Мүндай май жылуга төзімді болып келеді, ол желдеткішті орныкты ұстап тұрады жэне діріл пайда болуына жол бермейді. Уақыт өте келе, әрине, май өзінің касиетін жоғалтады жэне тағы да шу пайда болады, бірак бұл эдісті қайталауға болады.
Осылайша, майды калақшаның белдігіне жағып, оны өз орнына қою керек. Осыдан кейін калақшада май біркелкі таралу үшін бірнеше рет айналдыру кажет.
Нәтижесінде қалакшаның кигізілген жерінен айнала май шығуы мүмкін, оны сүртіп алу керек. Осыдан кейін тіреуіш шайбаны орналастырып, жапсырманы жапсырамыз.
Осымен желдеткішті тазалауды аяктауға болады. Желдеткішті
өз орнына орналастырып, қоректенуді қосқаннан кейін компьютерді қосып, жұмыс нэтижесін көруге болады.
Жүйелік блоктың эрбір желдеткішін тап осылайша тазартуға болады немесе жаңадан желдеткіш сатып алып (немесе кулер), ескісінің орнына орналастыруға болады.
Жүйелік блокты шаннан тазарту
Жүйелік блок - компьютердің жүмысына жауап беретін күраушылардың коры. Мүнда жүйелік такша, графикалык бейімдеуіш, жинактауыштар, коректену блок, желдеткіштер, көптеген біріктіруші сымдар мен шлейфтер жэне т.б. орналасқан. Мүнда ауа жэне желдеткіш аркылы кірген бірталай шаңды көруге болады.
Осындай жағдайда микроклимат пайда болады. Бүл микроклимат канша кауіп төндірсе, сонша жүйенің жүмыс жасауына кедергі келтіреді. Сондықтан да, компьютерді үзакка пайдалану үшін эртүрлі тэсілді колданып, күресу қажет.
Шаң - тек қана адамның басты жауы ғана емес, эр механикалық жэне электрондык кұрылғының жауы. Шаңнан компьютер де зардап шегеді жэне оны калпына келтіру мүмкін емес.
Шаңның ұсак түйіршіктері ең кішкентай куыска кіріп, механизмдердің бөлшектерін тоздырады. Үлкен көлемді шаң ылғалды ауамен бірге лакпен қорғалмаған баспа тақталардың электрондык кұраушылардың арасында ауыткуларды тудырады. Сонымен катар, барлық куыстарға кіріп, компьютердің жүмысының токтап калуына немесе кайта жүктеуге тура келетін жағдай тудырады.
Әртүрлі желдеткіштер басты шаң жинактауыштар болып табылады. Компьютердің арткы (алдыңғы, жанындағы) тақтадан ауаны тартуы өте күшті. Тэулік ішінде желдеткіш бірталай шаңды тартады. Сол шаңдар оның бөлшектері мен сымдарына қонады.
Қатқыл дискімен одан да қиын жағдай. Бір ұсак шаңның өзі қаткыл дискіге кірген кезде үлкен зиян келтіруі мүмкін. Әрине, өндірушілер винчестердің шаңды ортада жүмыс жасайтындай мүмкін болатын сүзгілерді ойлап табады.
Шаңмен күресудің жолдары өте қарапайым: компьютер мен бөлменің жиі профилактикасы жэне компьютерді тазалау. Сонымен қатар, төмендегі мына карапайым ережелерді сактау қажет:
1. Бөлменің еденін, терезелерін, компьютерлік үстелді таза үстау;
2. Компьютердің арткы жағы ашық калмағаны жөн. Бүл жағдай қақпакшаларды бүрап сындырудан пайда болады. Оларды жабу үшін комплектке кіретін ауыстырмалы какпакшаларды колдану кажет. Егер олар болмаса, сервистік орталыкка барып алуға болады.
3. Желдеткіш пен кораптың ішкі күрылысын жиі тазалап түру. Қораптың ішкі кұрылысын жай шаңсорғышпен тазалауға болады. Ең бастысы коректендіру блоктың шаңын тазарту.
4. Қорап, монитор, тінтуір, пернетакта, принтер, сканер жэне баска да кұрылғылар уакыт откен сайын ластанып, саргаяды. Сондыктанда, олардың үстін сүртіп тұру қажет. Ол үшін жай сабынды суды колдануға болады. Бірак, сабынды су сарғыпі пен желімді кетірмейді. Ол үшін эртүрлі антистатиктер, спрейлер, гельдер, салфеткалар жэне т.б. компьютердің күрылғыларын тазартуға колдануға болады.
Жоғарыда айтылған ережелерді сактау барысында, компьютсрдің өмірін үзарта аламыз.
Курылгылардм колайлы орналастыру
Жүйелік блоктің ішінде орналаскан эр қүрылғы температураның тепе-теңдігіне өз үлестерін косып отырады. Бір күрылғы температураны үлғайтса, баскалары оны түсіріп, кажетті тепе- теңдік жасайды. Егер күрылғыларды дұрыс орнына койсак, температураның тепе-теңдігін сактауға көмектесеміз.
Жүйелік блокты тазарту да ұкыптылыкты талап етеді.
Алдымен, какпағын ашамыз. Ең бірінші көзге түсетіні жүйелік такшадағы кеңейткіш бейімдеуіштер. Егер де бірнеше бейімдеуіштер орналаскан болса, мысалы бейнелік бейімдеуіш, дыбыстык бейімдеуіш, FireWire - бейімдеуіш жэне т.б., онда арасына үлкен орын қалдырып кою керек. Егер де бірнеше бейімдеуіштер жүйелік такшада кішкентай форматты болса, онда орын калдыра алмаймыз. Егер де, АТХ-такшасы түрса, онда ешкандай тоскауыл жок.
Ең «ыстык» такша - бейнекарта, ол басқалардан алысырак орналасуы керек, себебі оган процессор кулерінен, қоректену блоктың желдеткішінен, жанындағы желдеткіштен өте көп ауа кажет. Содан кейін аздап ысытатын такша - FireWire-бейімдеуіш
немесе модем орналасуы кажет.
Дұрысында, орналастырылған тақшалар арасында бір бос слот болуы тиіс. Бұл ауаның такшалар арасына кіруді қамтамасыз етеді жэне шаңнан тазартуға жеңіл болады.
Жинақтауыштармен де солай істеу керек. Егер тек кана каткыл дискі мен DVD диск-жетек болса да, екеуінің аракашыктығын ұлғайту кажет. Ал, егер де компьютерде бірнеше жинактауыштар болса, тездетіп орын калдыру кажет. Қаткыл дискінің біреуін кораптың түбіне қоюға болады. Бұл жағдайда температура төмендейді жэне шуылы аз болады.
Баусьтдаоды жинастыру.
Жүйелік блокты жинастырудың тағы бір тәсілі - баусымдар мен шлейфтерді жинастыру. Алдыңғы жағдайдағыдай, максаты - температуралық режимді жаксарту. Бүл тазартудан кейін корап біркелкі жэне жаркырап шығады.
Жүйелік блокка бірнеше, эр типті баусымдар колданады, соның басты бөлігін коректену баусымдары мен акпаратты жинактаушы шлейфтер құрайды.
Қолданылмаған баусымдарды резеңкемен бұрап қоюға болады. Одан да қарапайымы - кораптың жоғарғы жағындағы жинактауыштың үстінде немесе арасында жасыру.
Шлейфтер коректену баусымдарымен салыстырғанда, көлемді болса да, өзгертуге келеді. Біріншіден, оны керек емес жагдайда айырып тастауға болады, себебі ол өте маңызды емес. Екіншіден, 80-желілі шлейфті ұзыннан мықты жіппен кысып, оның көлемін екі есе азайтуға немесе дайын бүралган шлейфтерді сатып алуға болады.
Бұралған шлейфтер оңай орнатылады жэне жүйелік блогының іші ретке келіп, желдетуді жаксартады.
Каткы.і дискіні тазартү
Қаткыл дискі, деректер коймасы ретінде, көптеген кажетті жэне кажетсіз мэліметтерді камтиды. Солардың ішінде, колданылатын жэне пайдалы болып келетін тек қана 10-20%. Қалғаны тек орын алатын кажетсіз жүк. Кейбіреулерінде бүл операциялық жүйе мен офистік бағдарламалар, басқаларында-ойындар, суреттер, музыка, бейне жэне т.б.
Сонымен катар, біз бұл ақпараттың кайдан шығатынын білмейміз және оның кажетсіз екеніне күмэнданбаймыз. Бүл дегеніміз, оның жоюға болатынын білдіреді.
Алайда казіргі қатқыл дискілер артық ақпараттарды қиындықсыз «шыдайды». Баска мэселе - кажетті акпараттарға жету жылдамдығы.
Қаткыл дискідегі жаңа файлдар, ескі файлдардың жойылуы сиякты, жиі пайда болып отырады, жэне олар каткыл дискі пластинасының айналуы кезінде кажетті файлдарды бөлік- бөліктерден жинап, ретсіз жазып отырады. Дэл осы - файлдарға жету жылдамдығына, сонымен катар жүктеу жылдамдығына жэне бағдарламалардың жүмысына кері эсер етеді.
Сондықтан, қаткыл дискіні жүйелі түрде тазартып тұрып, оның кажетсіз «кокыстарын» кетіріп, файлдардың дефрагментациясын жүргізген жөн. Қатқыл дискінің дүрыс жүмыс жасауы үшін, оның жай ғана калпын тексеріп тұру керек. Оның мәліметтеріне карап, эр түрлі нәтижелер жасауға немесе белгілі бір іс-әрекет орындауға болады.
Дискіні тазарту - профилактиканың бірінші кезеңі. Бұл, дискіні тазарту алдындағы файлдарды дефрагментациялаудың мэні жок, себебі файлдар мен каталогтардың қайтадан бүзылуы мүмкін, сосын оны тағы дефрагментациялау керек. Сондықтан алдымен кажетсіз файлдарды кетіруден бастайык.
Қаткыл дискіні тазарту мен ізденіс үрдісін жеңілдететін эр түрлі көптеген бағдарламалар бар. Осындай бағдарламаның бірі-Тһе Мор утилитасы бола алады. (Ол бағдарламаны интернеттен көшіруге болады.)
Бағдарлама эр түрлі форматтағы файлдарды, бос қалталарды, қажетсіз объектілерді (бүрын қүрылған, алайда жүйе мен бағдарламалардың жүмысында қолданылмайтын объектілер), эр түрлі қоқыс файлдарды іздейді. Бүл обьектілер тізімге косылғанда автоматты түрде жойылуға белгіленеді. Алдағы уакытта, керек кезде осы тізімді карап, жоймастан бүрын жалауша іспеттес белгілерді алып тастауға болады.
Пефрагментаииялах
Керексіз мэліметтерді жоюға қарағанда, дискінің дефрагментациясы көп үлкен пайда әкеледі, себебі үзакка болмаса да, дискі жүйесінің өнімділігін көтереді. Алайда, дискіні тазарту
киын емес жэне кандай жағдайда да пайдалы.
Дискінің дефрагментациясын жасау үшін, көптеген бағдарламалар бар. Соның ішінде жиі пайдаланылатыны Windows операциялык жүйесінің стандарттық багдарламасы - дискіні дефрагментациялау утилиты жатады (Пуск—>Программы—> Станд артные—^Служебные—>Дефрагментация диска). Бірақ та, Windows Vista жэне Windows 7 операциялык жүйесіндегі утилитында дефрагментация уакыты мен орындаған жұмыс пайызын көрсететін визуалды интерфейс жоқ. Сондықтан көптеген адамдар шетел өндірістерін қалайды, себебі олардың бағдарламалары сапалы жэне тез жасайды. Сонымен катар, пайдалы істер жүргізуге, талдауға жэне реестрді тазалауға болады.
Көптеген колданушылар дискінің дефрагментациясын жасау үшін Raxco PerfectDisk бағдарламасын колданады.
Бүл утилит карапайым жэне ойластырылған интрефейсті қамтиды. Көптеген қолданылатын әрекеттер багдарлама терезесінің сол жағында орналаскан, алайда олардың көбі басты мэзірде жасырулы түрады. Терезенің оң жагында компьютердің дискісі мен талдау нәтижесі көрсетіледі. Microsoft Exchange-бен бірге жүмыс жасау кезіндегі қосымша ерекшеліктерінің бірі-желілік компьютерге косылу жэне тапсырманы жоспарлау.
Файл жүйесінің казіргі қалпын багалау үшін алдымен дискінің талдауын жасау кажет.
/искілерді бакылау
Баска белсенді колданылатын компьютердің кұрылғысы секілді, катқыл дискіні бакылап тұру керек. Қолданушылардың орындай алатыны - температураны жэне S.M.A.R.T. параметрлерінің калпын бакылау. Температура, шаң сияқты, эр қондырманың ең басты дұшпаны. Оларды тек бакылап кана коймай, жойып отыру кажет. Қаткыл дискіні салкындату үшін температураны баска жинақтауыштармен бірге төменге күрып коюға болады. Әрі кеткенде, астына жұмсак жайма жайып, кораптың түбіне түсіруге немесе винчестерге карсы кұрылатын қосымша салкындаткыш жүйесін орнатуға болады.
8.М.АЖ.Т.бағдарламасынакелсек,бүлаппараттехнологиясының көмегімен дискінің критикалык параметрлерін іздеуге жэне уақытында істен шығу белгілерін көруге, жэне оның көмегімен кажетті мәліметтерді сактауға болады.
Қаткыл дискінің жүмысын бакылау үшін HD Tune утилитасы сияқты көптеген арнайы бағдарламаларды пайдалануға болады.
Температураны бакылау
Эр қондырма жүмыс кезінде кызады: кейбіреулері көп, ал кейбіреулері аз. Егер кызу температурасының диапазоны жоғары болмаса, бүл кондырмаға кедергі келтірмейді. Егер температура жоғарласа, жүмыс үрдісі нашарлай бастайды. Осындай жағдайда, кондырманың кызуын уакытында аныктап, кызу себептерін жоюға тырысу керек.
HD Tune багдарламасы карапайым болса да, функционалды интерфейсі бар. Қосымшаны іске косканнан кейін хабарламалар бөлігінде каткыл дискінің температурасының сандык көрсеткіші беріледі. Егер температура көтерілсе, температура белгісінің түсі колданушы таңдаған түске (кызыл немесе баска) өзгертіледі.
Осы бағдарламаның ыңғайлылығы қаткыл дискінің кызуын хабарлау, винчестердің өшірілуі жэне т.б. үрдістерін анықтау. Осыдан баска, шығатын температура көрсеткішінің түсін таңдауға немесе баска компьютерге жэне электрондык пошта жэшігіне хабарлама жіберуге болады.
S.M.A.R.T. кал пыл байках
S.M.A.R.T. (Self Monitoring Analysis and Reporting Technology)- арнайы жарамсыздык болжамын көрсететін алгоритмі бар, қаткыл дискінің калпын бағалау технологиясы. Бүл технология каткыл дискі өндірілуінің нашарлылығына байланысты пайда болған.
Ең алгашкы винчестерлердің критикалык параметрлерін бакылау мэселесі 1995 жылы бастады. Қаткыл дискілер істен өте жиі шығып отырды, ал ол кажетті ақпаратты сактау үшін көптеген мәселелер туғызды. Дэл сол уақытта винчестердің кейбір маңызды параметрлерін бакылайтын PFA технологиясы пайда болды. Ол жиналған мәліметтерді талдап жэне оларды эталондык көрсеткіштермен салыстыра отырып, жүйе жаңылуын болжамдай алады.
PFA болжамдық технологиялардың дамуына түрткі болды. Нәтижесінде, зерттеу командалары косылып, каткыл дискі өндірушілері PFA жэне IntelliSafe технологиясының негізінде
S.M.A.R.T технологиясын кұрды.
S.M.A.R.T өзінің даму жолында үзақ жол жүрді. Бірінші нүскауы арнайы командамен жүргізілді, дискі қалпының накты бейнесін көрсетпей, тек кана бірнеше гана параметрлерді бакылауға мүмкіндік берді.
Қазіргі уакытта барлык каткыл дискілерде критикалык атрибуттарды бакылайтын технология колданылады.
Әрбір атрибут каткыл дискінің казіргі калпын көрсететін - Value шамасымен белгіленеді. Ол эталондык көрсеткішпен салыстырылады. Әдетте, бүл шама 0-100 диапазонында болады. Жогары болған сайын, дискінің де қалпы жэне сенімділігі жоғары
болады. Ал егер төмендесе - дискінің тозуы басталады. Бұдан баска, тагы да бір шама - Threshold, каткыл дискінің жұмысын кепілдендіретін, атрибуттың минималды мэнін аныктайды. Егер Value Threshold-қа Караганда томен болса, онда жакын арада дискі жұмысының нашарлауы болуы мүмкін.
Дискінің барлык атрибуттары критикалык смес, ягни жүмыстың барлыгы тек осы жағдайдан тәуелді болмайды. Ол тек жылдамдыктың төмендеуін шектелуі мүмкін, алайда дискінің жүмыска кабілеттілігі сакталады.
HD Tune ерекшеліктерінен S.M.A.R.T бағдарламасының бакылау ғана емес, сонымен катар баска да кызметтерін көрсетуге болады: мэліметтерге катынау жылдамдығын өлшейді, дискінің бетін тексереді, температурасын көрсетеді жэне т.б.
Қаткыл дискінің қалпына келсек, ол ақпаратты Health қосымша бетінен көруге болады.
Benchmark косымша бетінен Start пернесін басып, қатқыл дискіні тестілеуге болады. Бірнеше минут күтіп, графикалык түрде мәліметтерді жіберудің төменгі, жоғарғы жэне орташа жылдамдыктарын көрсететін бейнені аламыз. Сонымен катар, орталық процессордың жүктемесі көрсетіледі.
5. Компьютерді модернизациялаудың себептерін түсіндіріңіз
9. Компьютерді модернизациялауды жүзеге асыру
Кез келген күрылғы біраз уакыт өткеннен кейін өзінің мүмкіндігін жоғалта бастайды немесе қазіргі заманның талабына сай келмейді. Басты себебі - ешкім өзгертіп жоя алмайтын жэне қашанда үзіліссіз даму үстіндегі ғылыми-техникалык үрдістің болуы.
Компьютерлер жэне кез келген ко
