II Теориялық бөлім

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Деректер қорын жобалау»

 

Орындаған: Жапарбаева Зылиха Базарбаевна

Мамандығы: 5В060200-Информатика

 

Тобы: ИНФ-21қ тобы

 

Қабылдаған: Туребаева Рахила Дауылбековна

 

 

Aстана 2015 ж.

 

 

Мазмұны

 

I Кіріспе......................................................................................................3

1.1 Есептің алгоритмі …………………………………………………....4

II Теориялық бөлім..........................................................................5

2.1. Borland C++ Builder программалау ортасы.........................................5

2.2. Деректер қоры........................................................................................7

2.3 Database Desktop көмегімен кестеқұру.......................................8

III Программаның баяндалуы..........................................................14

3.1 Жалпы мағлұматтар.....................................................................14

3.2 Функционалдық тағайындалуы...................................................15

3.3Модульдерге сипаттама............................................................... 20

IV Қорытынды..............................................................................................22

V Қолданылған әдебиеттер......................................................................23

VI Қосымша..................................................................................................24

 

 

Кіріспе

Қазіргі уақытта қоғамдық өмірде ақпараттың таралу қарқыны өте жылдам. Ақпаратты басқару компьютерлерді қолданудың негізгі саласы болып табылады.

Деректер қоры кейбір қолданбалы ақпараттық жүйеде қолданылатын деректерді қамтиды.Мәліметтер қорының негізгі модульдері келесі түрде болады:

Иерархиялық модульге деректер бұтақ тәріздес құрылым түрінде беріледі.Деректердің осындай ұйымы иерархиялық реттелген ақпараттармен жұмыс жасауға ыңғайлы.

Желілік модульге деректер ерікті граф түрінде беріледі. Желілік модульдің кемшілігі болып, құрылымның қаттылығы және оны ұйымдастырудың қиындығы болып табылады.

Объектілі – бағытталған модульге мәліметтер қорының жазбасы объект түрінде беріледі. Объектілі – бағытталған модуль желілік және реляциялық модульдер ерекшеліктерін қамтып,күрделі базалар құруда пайдалынылады.

Реляциялық модульге деректер кесте түрінде беріледі.Деректердің мұндай түрінде ақпараттармен жұмыс жасау ыңғайлы.

Қазіргі заманға сай ақпараттық жүйеге мыналар жатады:

§ Есептеуіш жүйе

§ Бір немесе бірнеше мәліметтер қоры

§ Мәліметтер қорын басқару жүйесі

§ Қолданбалы программалар жиынтығы

Менің курстық жұмысымның тақырыбы «Деректер қорын жобалау» деп аталады. Деректер қорын жобалаудың мысалы ретінде мен - «Дәріхана» деген мәліметтер қорын қарастырдым. Бұл деректер қоры С++ Buildеr тілінде жасалынды және Database Desktop бағдарламасының көмегімен жасалған.

Менің жұмысымның мақсаты- «Дәріхана» деген мәліметтер қорын және автоматтандырылған жүйені жобалау, сонымен қатар дәріханадағы препараттар туралы сақтаулы деректердің сапалы өңделу жұмысының тиімділігін арттыру болып табылады. Дәріхана(аптека) – дәрі-дәрмек дайындайтын және сататын мекеме немесе аурухана бөлімшесі. Осы мақсаттар дәріханалар және препараттарды өндірушілер туралы ақпараттарды іздеуге кеткен уақытты қысқарту үшін жүзеге асырылған.

«Дәріхана» мәні дәрі-дәрмектің сатылымы енгізілетін барлық дәріханалар туралы ақпараттан құралады. Осы мәннің данасы дәріхананың нақты данасына емес дәріхананың барлық сипаттамасына сәйкес келеді. Дәріханаларда көптеген дәрі-дәрмектер сатылады, сондықтан оған «Дәрi-дәрмек» деген мән беріледі. «Дәрi-дәрмек» мәнінің әр данасы нақты дәрi-дәрмек туралы ақпаратты құралады.

Бұл тақырып өзекті болып табылады, себебі адамдардың көпшілігі дәріханадағы дәрілер туралы мәліметтерді қажет ететіндіктен дерек алғысы келеді.

 

Есептің алгоритмі

 

1.Деректер базасын құру үшін ең алдымен Database Desktop арқылы бізге керекті кестелерді құрамыз. Сонымен қатар, бас кестенің қосымша кестелермен байланыстыру үшін бас кестеде екінші индекстерді тағайындау керек. Бас кестені қосымша кестелермен байланыстыру керек. Барлық құрылған кестелерді BDE Administrator – да көрсетілген каталогқа сақтау керек.

2.Содан кейін С++ Buildеr – ге кіріп, кестелер және менюі бар жаңа форманы жасаймыз, сақтаймыз.

3. С++ Buildеr – де кестелерді байланыстыру үшін DataModule – ді құрамыз, сақтаймыз.

4.Әр бір кестеге формаларды жасаймыз, проектте сақтаймыз.

5.Кестені және SQL тілін пайдаланып, құжаттар мен есеп беруді құрастырамыз.

6.Жаңа формаларға инструкцины және автор туралы мәліметтерді енгіземіз.

7.Барлық жасалған формаларды проектің ішіне сақтаймыз.

 

1.1-сурет. С++ Buildеr ортасында жұмыс жасау

II Теориялық бөлім

2.1 Borland C++ Builder программалау ортасы

С++ Builder тілі бағытталған визуалды программалау жүйесі болып табылады.Ол бастапқыда Borland Software компаниясымен әзірленді, содан кейін оның бөлімшесі CodeGear одан әрі жалғастырды, ал қазір компания Embarcadero Technologies-қа тиесілі болып табылады.

Бастапқыда тек платформа Microsoft Windows үшін құрылған. Кросс-платформалы компонентті кітапхана Borland, қолдау мен Windows, және Linux бар кейінірек нұсқалары пайда болды.

Жобамен жұмыс жасау:

- Жоба құру үшін негізгі терезеде Fileà New à Application командалары орындалады.

- Жаңа құрылған жобаны толығымен сақтау үшін Filеà Save All командасы орындалады. Жоба құрамына кіретін файлдардың жиынтығы бір бумада сақталуы қажет.

 

2.1- сурет. С++Builder программмалау ортасының негізгі терезесі

 

- Жобаны орындау бірнеше тәсілдермен жүргізіледі.

- Жобаны жабу үшін Filеà Close All командалары орындалады.

- Бұрыннан бар жобаны ашу үшін Filеà Open командасы орындалады да, пайда болған диалогтық терезеде жоба файлының (*.bpr) аты көрсетіледі.

- Жоба файлының (*.bpr- файл) мәтінін қарау үшін бас мәзірден Project à View Source (Проект ->Просмотр) командасы орындалады;

- Жоба файлының терезесін жабу үшін терезе контекстік мәзірінен Close Page командасы орындалады;

- Жоба файлын С++Builder ортасы автоматты түрде өзі құрады;

- Жоба файлы С++Builder ортасының жобалар тобына (группа проектов, ProjectGroup1) кіреді. Жоба тобы - бұл өзі қамтитын бір немесе бірнеше жобалар туралы ақпараттар, сипаттаулар сақталатын *.bpgкеңеймелі файл.

- Project Manager программасы жоба тобымен жұмыс жасауда қолданылады.

- Жоба параметрлерін беру үшін Project à Options командасы орындалады.

Деректер қоры

 

Деректер қоры (ДҚ) - құрылымы берілген тәсіл бойынша ұйымдастырылған арнайы форматтағы файл. ДҚ – да сақталатын берілгендер кесте түрінде дайындалады. Яғни дискілік файл – деректер қоры, оған енгізілетін кесте – ДҚ құрамында сақталушы обьекті.

Деректерді және олардың арасындағы байланыстарды ұйымдастырудың түрлі типтері бар: иерархиялық, реляциялық және тораптық.

Иерархиялық ДҚ – ында жазба элементтері реттеліп жазылады да, бір элементі негізі, қалғандары бағыныңқы элементтер деп есептеледі. Мұнда элементтер нақты тізбек бойынша сатылы түрде реттеліп қойылады. Онда берілгендерді іздеп табу саты бойынша төмен бағытта жүргізіледі.

Реляциялық ДҚ – кесте түрінде дайындалған берілгендер. Ол ең көп таралған берілгендер қоры, кестелер арасындағы байланыстар – жиі пайдаланылатын ең маңызды ұғым. ДҚ-да бағандарды өрістер (поля) деп, ал жолдарды жазбалар (записи) деп атайды. Кестеде қайталанатын бірдей жолдар болмайды. Өрістің негізгі ерекшелігі – бір өріс элементтері бір типті етіп құрылады.

Реляциялық деректер қорын құру және онымен жұмыс істеуді басқару үшін көптеген арнайы программалар дайындалған: dBase, FoxBase, FoxPro, Access. Оларды Деректерді қорын басқару жүйелері (ДҚБЖ) деп аталады.

Деректерді қорын басқару жүйелері дегеніміз мәліметтер базасын құруға, оны мәліметтермен толтыруға, оның мазмұнын редакциялауға, оларды реттеуге, безендіруге және баспа құрылғыларына шығаруға немесе байланыс арналарына жөнелтуге арналған программалық құралдар кешені.

Дүние жүзінде мәліметтер базасын басқару жүйелерінің түрлері өте көп. Олардың әрбіруінің түрлі обьектілерімен жұмыс істеу ерекшеліктеріне, қолданушыға ұсынатын қызмет түрінің өзгешелігіне қарамастан, оларда ортақ ұғымдар кешені қалыптасқан. Сондықтан бізге бір ғана мәліметтер базасын басқару жүйесін қарастырсақ жеткілікті.

Сонымен деректер қоры - бір-бірімен белгілі бір тәртіппен құрылымдық тұрғыдан байланысқан, машинамен оқылатын, нақты қолданбалы сала үшін көкейтесті,ақпараттық технология үшін жарамды нысандағы нақты дүние объектілері сипаттамаларының, сондай-ақ ЭЕМ-нің жадындағы немесе машинамен оқылатын сақтағыштағы (магаитті ленталардағы, дискеттердегі, ықшам дискілердегі) ақпарат жазбаларының жиынтығы. Деректер қоры қоғамның барлық ақпараттық қорларымен тығыз байланысты, солардың негізінде жасалады, ал олардың көбісі ақпараттың тек құжаттық көздерімен бірге пайдаланылады. Деректер қорын жасау үшін ең алдымен мүдделілік туғызған объектілер (мысалы, жеткізушілер, тұтынушылар, кәсіпорындар, қызметкерлер, т. б.) айқындалады, сонан соң әрбір объекті үшін оның өзгешеліктерін сипаттайтын деректердің жиынтығы бөліп көрсетіледі. Мысалы, кәсіпорынның өзгешеліктеріне оның атауы, мекен-жайы, банкідегі шоты, шығаратын өнімінің түрпаты, т. б. жатады.

Деректер қоры -ақпараттық жүйелердің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Ақпараттық жүйе өз алдына басқару функциясын орындау үшін әр алуан денгейдегі жұмыстарды ақпаратпен жабдықтаған объект туралы ақпаратты жинау, тасымалдау, қайта өңдеу бойынша қатынас жүйесін білдіреді.

Деректер қоры деп- компьютер жадында сақтайтын, арнайы түрде ұйымдасқан, өзара байланысқан мәліметтер жиынтығын айтамыз.Ақпараттық жүйелердің мысалына: банктік жүйелер, кәсіпорындарда, автаматты түрде басқару жүйелері, авияция немесе темір жол билеттерін, мейрамхана номерлерін алдын ала белгілеу және тағы басқа жатады.Деректер қорын басқару жүйесін көптеген қолданушылар деректер қорын құру, енгізу, бірлесіп пайдалану және програмалау құралдардың жиынтығын айтады.

Деректер қоры дегеніміз – мәліметтерді сақтауға арналған ұйымдасқан құрылым. Бұл деректер қорының құрылымына ақпаратпен қатар, оларды ұйымдастыруға, қолдануға арналған тәсілдер мен әдістер кіреді.

Деректер қоры деректер қорын басқару жүйесімен (ДҚБЖ) тығыз байланысты. Бұл программалық құрылымдар кешені жаңа қордың құрылымын құруға, оны деректермен толтыруға, мазмұнын редактрлеуге және ақпаратты визуалдандыруға арналған.

Қор ақпараттарын визуалдау дегеніміз берілген критерий бойынша экранға шығаратын мәліметтерді таңдап, оларды белгілі бір ретке келтіріп, безендіріп артынан баспаға немесе байланыс каналдарына беруді айтамыз. Әлемде деректер қорын басқаратын көптеген жүйелер бар.