Оспаның иіру қабілеттілігінің резервін есептеу

Иірімжіптің есептелген ең төменгі сызықтық тығыздығын матаның техникалық сабақталуына сәйкес қоспадан алынатын иірімжіптің нақты сызықтық тығыздығмен салыстыру үшін М.В. Эммануэль қоспа қабілетінің резерві түсініктемесін енгізген.

(24')

R шамасы иірімжіптің түрі мен белгіленуіне, техникалық деңгейі мен өндіріс технологиясына байланысты 15-30% шегінде өзгеріп отырады. Химиялық талшықтарды қосқан кезде қоспаның иіру қабілетінің резерві едәуір жоғарылайды; қаншалықты қоспа үлесінде химиялық талшық көп болса, соншалықты иіру қабілетінің де резерві жоғары болады. Резерві жоғары болған сайын шикізатты дұрыс пайдалану мүмкіндігі пайда болады.

Аппаратты жүн иіру жүйесінде таза жүнді иірімжіп өндіру кезінде -ны анықтау үшін қоспаның иіру қабілетінің резервін есептегенде (22), ал жүн мен химиялық талшық қоспасынан иірімжіп өндіру кезінде (23) және (24) формулаларын пайдаланған жөн.

Технологиялық режимнің бірдей шарттарында иірімжіптің төменгі сызықтық тығыздығы – қоспаға енгізілетін химиялық талшықтың параметрлеріне байланысты ауыспалы шама болып табылады, оның есебін иірімжіптің сапасына қойылатын стандарт талаптарына сәйкес шығару қажет. Қоспаның иіру қабілетінің резервін пайдалана отырып, қайсы химиялық талшықты тиімді және үнемді пайдалануға болатынын әртүрлі жағдайда есептеуге болады.

В.Е. Гусев тарақты қоспалар үшін де иіру қабілетінің резервін есептеу әдісін қолданды. Әдістің негізі болып, жоғарыда аталған ережелерге сәйкес жүнмен бірге қоспаға кіретін химиялық талшықтың сызықтық тығыздығы мен ұзындығын шамамен анықтау табылады. Тарақты иірімжіп үшін есепті сызықтық тығыздықты төмендегі формуламен анықтауға болады:

=Т_қоспа n (25)

мұндағы, Т_қоспа - жүн мен химиялық талшықтардың құрамын ескере отырып есептелген қоспа талшықтарының сызықтық тығыздығы; n – есептеу үшін қабылданған және 40-қа тең иірімжіптің көлденең қимасындағы талшықтар саны (талшықтар түріне, олардың беріктігіне, өңдеу тәсілі мен иірімжіп талаптарына байланысты бұл сан 5-10 талшықтарға көбеюі мүмкін).

Қоспа талшықтарының орташа сызықтық тығыздығы:

Т_қоспа=а₁Т₁+а₂Т₂+...+а_nT_n (26)

мұндағы, а_1, а₂,..., а_n – қоспаға кіретін әр компонент талшықтарының үлесі, Т₁, Т₂,..., Т_n – қоспаға кіретін әр компонент талшықтарының орташа сызықтық тығздығы.

(26) мәнін (25) формуласына қойып болғаннан соң

=(а₁Т₁+а₂Т₂+...+а_nT_n)n (27)

Жобаланатын иірімжіптің көлденең қимасындағы талшықтардың орташа саны

Т_{иі р}/ (а₁Т₁+а₂Т₂+...+а_nT_n) (28)

мұнда, Т_{иі р} – жобаланатын иірімжіптің сызықтық тығыздығы.

Осы шамаларды ескере отырып, тарақты иірмжіптің иіру қабілетінің резервін (24') формуласы бойынша анықтайды.

Осы әдіс бойынша 64^с бірінші ұзындықты жіңішке жүн және 285 мтекс химиялық талшықтан тұратын қоспадан 31 тексті иірімжіпті өндіру кезінде 53,6%-ға тең қоспаның иіру қабілетінің резерві анықталған, ал 64^с екінші ұзындықты жүн мен сол химиялық талшықты пайдаланған кездегі резерв 41,3%-ды құрайды.

R көрсеткішін пайдалану өнеркәсіптің камвольды саласында да шикізатты дұрыс пайдалануға мүмкіндік береді, бұл дегеніміз, жоғары сапалы тарақты иірімжіп шығаруды ұлғайтуға себебін тигізеді деген сөз.

Осылайша, жүн мен химиялық талшық қоспасының иіру қабілетінің ғылыми негізделген бағасы тек аппараттыда ғана емес, сондай-ақ жүнді тарақты иіру жүйесінде де болуы мүмкін, ал химиялық талшықтарды дұрыс таңдау аз, орташа және жоғары сызықтық тығыздықты иірімжіп өндіру кезінде маңызды мәнге ие, яғни қоспа талшықтарының тегіссіздігі азаяды, иірімжіптің беріктігі жоғарылайды және иіруде үзілгіштік төмендейді.