A) географиядағы кешенділік

B) географиядағы территориялылық

C) географиядағы жүйелілік

D) географиядағы тарихилық

E) географиядағы типологиялық

*****

Үш негізгі: 1) қоғам мен табиғаттың өзара қарым-қатынас мәселелік; 2) кешенді елтану; 3) кешенді картографиялық «алаңы» бар:

A) жеке синтез

B) жоғарғы синтез

C) төменгі синтез

D) орта синтез

E) соңғы талдау

*****

«Тарих, ол – уақыт ішіндегі география, ал география, ол – кеңістіктегі тарих» деп жазды:

A) В.Н.Татищев

B) А.С.Барков

C) Элизе Реклю

D) М.В.Ломоносов

E) Альфред Геттнер

*****

Қоғамдық дамудың кеңістіктік құрамдас бөлігін, яғни осы уақыт ішіндегі қоғамның жағдайын анықтайтын шарттар мен факторлардың жиынтығын не көрсетеді:

A) қоршаған орта

B) физикалық орта

C) тарихи орта

D) географиялық орта

E) қоғамдық орта

*****

Қоғамдық дамудың уақыттық құрамдас бөлігі, яғни әсері бүгінге дейін сақталуы мүмкін, ертеректе өткен тарихи кезеңдердегі қоғамның дамуын анықтаған жағдайлар мен факторлардың жиынтығы, бұл:

A) қоршаған орта

B) физикалық орта

C) қоғамдық орта

D) географиялық орта

E) тарихи орта

*****

Өзара байланыстағы, элементтер кешені, бұл:

A) жүйе

B) орта

C) қоғам

D) халық

E) аудан

*****

Зерттелуші нысандағы жүйеқалыптастырушы қатынастардың жиынтығы, бұл:

A) жүйе

B) құрылым

C) кешен

D) аймақ

E) локалитет

*****

Жүйеге кірмеген, бірақ онымен тікелей немесе кері байланыстары бар элементтер жиынтығы, бұл:

A) кешен

B) жүйе

C) сыртқы орта

D) құрылым

E) қоғам

*****

Қоғам мен табиғат дамуындағы үрдістер құбылысын танудың негізгі әдісі:

A) экспедициялық;

B) диалектикалық;

C) картографиялық;

D) салыстыру;

E) индекстік

*****

Физикалық-географиялық және экономикалық-географиялық құбылыстар мен үрдістер дамуының біртекті жағдайларын салыстыру әдісі:

A) экспедициялық;

B) диалектикалық;

C) салыстыру;

D) моделдеу;

E) аудандастыру

*****

Үнемі бақылау арқылы, арнайы жабдықталған жағдайларда ақпараттарды жинау мен өңдеу:

A) индексті;

B) математикалық;

C) моделдеу;

D) аудандастыру;

E) стационарлық.

*****

Белгілі ауданға шығу арқылы ақпараттар мен материалдарды жинау:

A) математикалық;

B) аэрофотокосмостық;

C) экспедициялық;

D) исторический;

E) геохимиялық.

*****

Географиялық матераиалдар арқылы табиғаттағы құбылыстар мен үрдістерді зерттеу:

A) салыстыру;

B) картографиялық;

C) синтез бен анализ;

D) дедукция мен индукция;

E) математикалық.

*****

Космостық суреттер бойынша табиғат дамуын, құрылымын зерттеу:

A) фотоиндикация;

B) геофизикалық;

C) аэрофотокосмостық;

D) индекстік;

E) салыстыру.

*****

Зерттеуде әртүрлі есептеулерді, формулаларды, кестелерді, графиктерді пайдалану:

A)математикалық;

B) палеогеографиялық;

C) сипаттау;

D) диалектикалық;

E) аэрофотографиялық.

*****

Табиғат пен қоғамның үрдістерін, құбылыстарының ұдайы өндірісі үшін макеттерді, муляждарды, моделдерді пайдалану:

A) математикалық;

B) моделдеу;

C) тарихи;

D) аудандастыру;

E) баланстық.

*****

Ерте геологиялық кезеңдерде болған табиғат комппоненттерін, тұтас ландшафттарды қалпына келтіру:

A) палеогеографиялық;

B) математикалық;

C) баланстық;

D) индекстік;

E) сипаттау.

*****

Бір немесе бірнеше жетекші факторлар негізінде үлкен территорияларды жекелеген аймақтарға бөлу:

A) аудандастыру;

B) сипаттау;

C) дедукция;

D) индукция;

E) математикалық.

*****

Байқалатын фактілер мен құбылыстарды ретті, жүйелі сипаттау:

A) баланстық;

B) сипаттау;

C) мультипликациялық;

D) математикалық;

E) аудандастыру.

*****

Қажетті ақпаратты алу үшін бірнеше әдістерді бірге пайдаланып, құрамдастыру:

A) аэрофотокосмостық;

B) кешенді;

C) салыстыру;

D) ақпараттық;

E) коэффициент

*****

Табиғат пен қоғамның құбылыстары мен үрдістерін көрсету үшін мультипликацияны пайдалану:

A) ақпараттық;

B) мультипликациялық;

C) тарихи;

D) споро-тозаңдық;

E) сипаттау.

*****

Белгілі көрсеткіштердің кіріс пен шығыстарының негізінде үрдістер мен құбылыстарды зерттеу:

A) типологиялық;

B) аэрофотокосмостық;

C) корреляциялық;

D) индекстік;

E) баланстық.

*****

Табиғат пен қоғамдағы нысандардың, үрдістердің, құбылыстардың болуы мүмкін өзгерістерін ғылыми болжау:

A) математикалық;

B) стационарлық;

C) болжамдық;

D) жүйелеу;

E) баланстық.

*****

Табиғат пен қоғамдағы нысанның өткенінде анықталған, бүгінгі келешегінде орны бар заңдылықтардың таралуы:

A) баланстық;

B) индекстік;

C) экстраполяциялық;

D) стационарлық;

E) локализациялық.

*****

Табиғат пен қоғамда бар үрдістер мен құбылыстарға тар ауқымдағы мамандардың қорытындысы:

A) эксперттік бағалау;

B) споро-тозаңдық;

C) типологиялық;

D) баланстық;

E) тарихи.

*****

Далалық жағдайда әртүрлі рангтағы геокешендердің ауысуын, олардың құрылымы мен қасиеттерін кеңістіктік зерттеу:

A) маршруттық профилдеу;

B) баланстық;

C) аудандастыру;

D) сипаттау;

E) диалектикалық.

*****

Заттар мен құбылыстардың жекеден жалпығы себепті байланыстарын зерттеу:

A) индукция;

B) дедукция;

C) аудандастыру;

D) типологиялық;

E) математикалық.

*****

Заттар мен құбылыстардың жалпыдан жекеге себепті байланыстары:

A) индукция;

B) дедукция;

C) баланстық;

D) эксперттік бағалау;

E) математикалық.

*****

Жергілікті жердің белгілі типтері талаптарына сай жерді немесе кешенді анықтап, картаға түсіру:

A) тарихи;

B) типологиялық;

C) дедукция;

D) балантық;

E) аэрофотокосмостық.

*****

Табиғат пен қоғамдағы құбылыстарды зерттеу жолы, тәсілі:

A) әдіс;

B) жол;

C) жарық;

D) кілт;

E) открытка.

*****

Географиялық зерттеу әдістері бөлінеді: Методы географических исследований делятся:

A) реликтілі, орта;

B) дәстүрлі, жаңа;

C) бастапқы, терең;

D) арифметикалық, гуманитарлық;

E) жақсы, жаман.

*****

Табиғат пен қоғамдағы құбылыстар мен үрдістерді зерттеудің әртүрлі кезеңдерінде пайдаланылатын географиялық зерттеулер әдісі:

A) бастапқы;

B) өткенжылдық;

C) арғы күнгі;

D) демалыстық;

E) жауап жоқ.

*****

Барлық Жер шарын тұтас қамтитын географиялық зерттеулер деңгейі:

A) микроаудандық;

B) ғаламдық;

C) мезодеңгейлік;

D) ұсақ;

E) микрондық.

*****

Географиялық қабықтың немесе дүниежүзілік шаруашылықтың (территориялық тұрғыда) ірі бөлігін қамтитын географиялық зерттеулер деңгейі:

A) ғаламдық;

B) аймақтық;

C) локалдық;

D) аудандық;

E) коридорлық.

*****

Географиялық қабықтың немесе дүниежүзілік шаруашылықтың нақты, кіші территориясын зерттейтін географиялық зерттеулер деңгейі:

A) локалдық;

B) ғаламдық;

C) аймақтық;

D) облыстық;

E) территориялық.

*****

Әртүрлі геосферадағы химиялық элементтердің таралуы мен миграциясын және олардың қосылыстарын зерттеу:

A) геохимиялық;

B) моделдеу;

C) математикалық;

D) баланстық;

E) сипаттау.

*****

Географиялық зерттеулерде көптеген статистикалық берілгендер қатарын пайдалану:

A) сипаттау;

B) диалектикалық;

C) статистикалық;

D) аудандастыру;

E) болжау.

*****

Сауалнамалар, әңгімелесу арқылы ақпараттар мен материалдар жинау:

A) интервьюирлеу;

B) реликтілі;

C) картографиялық;

D) абсолюттік;

E) жауап жоқ.

*****

Геокешендердің физикалық қасиеттерін зерттейтін тәсілдердің жиынтығы:

A) геохимиялық;

B) геофизикалық;

C) инертнді;

D) азаю;

E) қосылу.

*****

Далалық зерттеудің оқу мақсатын, міндеттерін, бағдарламасын анықтау, құрал-жабдықтарды дайындау бөлігі:

A) камералдық;

B) дайындық;

C) мультипликациялық;

D) диалектикалық;

E) экспедициялық.

*****

Жұмыс графигін құру, мұрағаттық материалдар жинақтау, көліктік шығындар кіретін кезең:

A) соңғы;

B) орта;

C) бастапқы;

D) маңызы жоқ;

E) реликтілі.

 

Жұмыс графигін құру, мұрағаттық материалдарды жинақтау, көліктік шығынды қарастыру жұмыстары қай кезеңге жатады:

A) соңғы;

B) орта;

C)& бастапқы;

D) маңызы жоқ;

E) реликтілі.

*****

Зерттеу бағдарламасын құру, қорлық материалдарды, карталарды зерттеу, юридикалық, қаржылық құжаттарды рәсімдеу қай кезеңге кіреді:

A) камералдық;

B)& дайындық;

C) далалық;

D) негізгі;

E) өткен.

*****

Территориямен танысу, бақылау, топокарталардың нақтылықпен сәйкестігін анықтау:

A) топонимика;

B)& рекогносцировкалау;

C) бланковка;

D) камералдық;

E) сипаттау.

*****

Қазіргі география бұл – «адамға арналған», «адамнан шыққан» және көбінде «адам арқылы өтетін» ғылым сөздері кімге тиесілі -

A) В.С.Преображенский

B) Ю.Г.Саушкин

C)& Я.Г.Машбиц

D) В.В.Покшишевский

E) С.В.Лавров

*****

Академиктер: Л.С.Берг, А.А.Григорьев, К.К.Марков, С.В.Калесник, В.Б.Сочава, А.Ф.Трешников, И.П.Герасимов, сондай-ақ, Д.Л.Арманд, Ю.К.Ефремов, И.М.Забелин, Ф.Н.Мильков, А.Г.Исаченко, Л.С.Абрамов, А.М.Рябчиков, В.С.Жекулин -

A) гидрологтар

B) океанологтар

C) эконом-географтар

D)& физикалық-географтар

E) елтанушылар

*****

Ю.Г.Саушкин, В.А.Анучин, Б.Н.Семевский, В.М.Гохман, В.В.Покшишевский, А.М.Колотиевский, С.Б.Лавров, В.В.Вольский, П.М.Алампиев, Н.Г.Агафоновтар -

A) геоморфологтар

B) саяхатшылар

C) тарихшылар

D) физикалық-географтар

E)& экономикалық-географтар

*****

«Кешен» терминін әртүрлі заңдылықтарды зерттейтін ғылымдар жиынтығын атау үшін, ал «жүйе» терминін – бір түрлі заңдылықтарды зерттейтін ғылымдарды атау үшін пайдалануды ұсынған ғалымдар:

A)& А.А.Григорьев, С.В.Калесник

B) Л.С.Берг, А.А.Григорьев

C) Ю.К.Ефремов, И.М.Забелин

D) А.М.Рябчиков, В.С.Жекулин

E) В.Б.Сочава, А.Ф.Трешников

*****

Жердің географиялық қабығы, оның құрамы мен құрылымы, қалыптасуы мен даму ерекшеліктері, кеңістіктік дифференциациясы туралы ғылым, бұл -

A) экономикалық география

B)& физикалық география

C) тарихи география

D) шаруашылық географиясы

E) топырақтар географиясы

*****

Ол Жердің географиялық қабығының құрылым, қызмет ету, динамикасы мен эволюциялық заңдылықтарын зерттеумен айналысады, территориялық дифференциациялаудың (зоналық, азоналық, әртүрлі рангтағы табиғи аудандар) жалпы мәселелерін зерттейді. Оның мідеттеріне территориялық физикалық-географиялық бірліктерді жалпы, жүйелеу, жіктеу, топтастыру және таксономия кіреді. Бұл -

A) салалық физикалық-географиялық ғылымдар

B) аймақтық физикалық география

C)& жалпы физикалық география

D) физикалық-географиялық мәселелер

E) жалпы экономикалық география

*****

Ол нақты территорияларды, олардың табиғат ерекшеліктерін, табиғи ресурстарын, даму үрдістері мен қалыптасу тенденцияларын зерттейді, бұл -

A) жалпы экономикалық география

B) әлеуметтік-экономикалық география

C) физикалық-географиялық мәселелер

D)& аймақтық физикалық география

E) тарихи география

*****

Бұл ғылымдарды бір зерттеу нысаны – географиялық қабық біріктіреді, бірақ олардың зерттеу пәні әртүрлі және осы географиялық қабықтың құрылымдық бөліктерінің бірін немесе оның жақтарын, жекелеген компоненттерін қамтиды, бұл -

A) медициналық география

B) әлеуметтік география

C) елтану

D) аймақтық экономикалық география

E)& салалық физикалық-географиялық ғылымдар

*****

Геоморфология, климатология, топырақ географиясы, гидрология қай салалық ғылымдарға жатады:

A)& физикалық-географиялық

B) экономикалық-географиялық

C) тарихи-географиялық

D) биогеографиялық

E) әлеуметтік-географиялық

*****

Адамдар тіршілігінің кеңістіктік үрдістері мен ұйымдастыру формаларын және адам тұрғысынан алғандағы – оның еңбек, тұрмыстық, демалыс жағдайы, тұлғалық дамуы мен өмірлік өсіп-өнуін, яғни қоғамдық өндірісті зерттейді:

A) экономикалық география

B)& әлеуметтік география

C) физикалық география

D) саяси география

E) тарихи география

*****

Бұл пәндер, зерттеу пәні әртүрлі ғылымдар әсерінің сферасына кіргенде ғана пайда болады және тану жүйесі өзіндік көпірлер мен байланыстарды құрағандай бір-біріне енгендей болады, олар:

A) жалпығылыми пәндер

B) жалпыгеографиялық ғылыми пәндер

C)& түйіскен ғылыми пәндер

D) физикалық-географиялық пәндер

E) экономикалық-географиялық пәндер

*****

География мен саясаттанудың тоғысуынан пайда болған пән:

A) геохимия

B) биогеография

C) тарихи география

D)& саяси география

E) этногеография

*****

География мен этнографияның тоғысуынан пайда болған пән:

A) геохимия

B) биогеография

C) тарихи география

D) саяси география

E)& этногеография

*****

География мен мәдениеттанудың тоғысуынан пайда болған пән:

A)& мәдениет географиясы

B) тарихи география

C) этногеография

D) саяси география

E) биогеография

*****

Қазіргі көріністер бойынша, ол мәдениеттің территориялық дифференциациялануын және оның жекелеген компоненттерін – халықтың өмір сүру салты мен дәстүрлерін, материалдық және рухани мәдениет элементтерін зерттейді және кей жағдайда этногеографияға да жақындауы мүмкін, бұл -

A) тарихи география

B)& мәдениет географиясы

C) этногеография

D) саяси география

E) әлеуметтік география

*****

Жер туралы, оның ішкі құрылысын, геосфераларда болатын, физикалық қасиеттері мен үрдістерін зерттейтін ғылымдар жүйесі, бұл -

A) биогеография

B) геохимия

C)& геофизика

D) этногеография

E) әскери география

*****

Географиялық атауларды зерттейтін ғылым, бұл -

A) экономикалық география

B) мәдениет географиясы

C) әлеуметтік география

D)& топонимика

E) этногеография

*****

Жердің химиялық құрамын, әртүрлі геосфераларда химиялық элементтердің таралу заңдылықтарын олардың әрекеттік заңдарын, сәйкестігі мен көші-қонын зерттейтін ғылым, бұл -

A) мәдениет географиясы

B) этногеография

C) биогеография

D) геофизика

E)& геохимия

*****

Ол географиялық ортаның халық денсаулығына тиімді немесе кері әсерінен байқалатын, табиғи және әлеуметтік-экономикалық факторлары мен жағдайларын, сондай-ақ, адам ауруларының таралу заңдылықтарын зерттейді, бұл -

A)& медициналық география

B) әлеуметтік география

C) этногеография

D) мәдениет географиясы

E) топонимика

*****

Ол әлем халықтарының этникалық шекараларын, динамикасы мен халық санын анықтау үшін жекелеген елдер мен аудандарда орналасу ерекшеліктерін (бұрынғы және қазіргі) зерттейді, бұл -

A) мәдениет географиясы

B)& этногеография

C) саяси география

D) медициналық география

E) геохимия

*****

Ол өткендегі нақты географияны және оның әртүрлі тарихи кезеңдердегі өзгерістерін зерттейді, бұл -

A) саяси география

B) медициналық география

C)& тарихи география

D) этногеография

E) әлеуметтік география

*****

Ол аймақтар мен елдердің, олардың аудандарының, қалалары мен ауылдық елді мекендерінің әлеуметтік-экономикалық, тарихи, саяси, этномәдени және табиғи даму ерекшеліктерімен байланысты класстық және саяси күштердің территориялық орналастырылуын зерттейді -

A) топырақ географиясы

B) тарихи география

C) әлеуметтік география

D)& саяси география

E) геохимия

*****

«Ғылыми мектеп адамдардың талантты зерттеушінің немесе бір идеяның айналасындағы биресми бірлестік, онда міндетті түрде осы бірлестікт қолдайтын көшбасшы болады» деген анықтаманың авторы:

A) Б.С.Хорев

B) И.А.Витвер

C) Ф.Н.Мильков

D) Л.С.Берг

E)& Н.Н.Моисеев

*****

«Адам географиисы» мектебі, бұл -

A)& француз мектебі

B) итальян мектебі

C) ағылшын мектебі

D) американ мектебі

E) ресейлік мектеп

*****

Ю.Г.Саушкин өзінің еңбегінде қанша ғылыми мектептерді атаған:

A) төрт

B)& алты

C) сегіз

D) он

E) он екі

*****

Ю.Г.Саушкин экономикалық-география шеңберінде қай мектепті атады:

A) Вернадский-Полынов

B) Берг -Борзов

C)& Баранский - Колосовский

D) Глушков - Муравейский

E) Шокальский-Зубов, Сукачев

*****

Осы аталған мектептердің қайсысы физикалық география шеңберіне кірмейді:

A) Шокальский-Зубов

B) Вернадский-Полынов

C) Берг-Борзов

D)& Баранский-Колосовский

E) Глушков-Муравейский

*****

Жерде болып жатқандардың барлығына тарихи көзқараспен қарау идеясының дамуы қай ғылым негізінде жатыр:

A) климатология

B) елтану

C) гидрология

D) геоморфология

E)& палеогеография

*****

«Палеогеографияны» «эволюциялық география» деп атын өзгертуді ұсынған кім -

A)& А.А.Величко

B) К.К.Марков

C) И.П.Герасимов

D) В.М.Котляков

E) Ж.Б.Ламарк

*****

Ең алғашқы рет «биосфера» терминин пайдаланды:

A) Ж.Б.Ламарк

B)& Э.Зюсс

C) В.И.Вернаский

D) В.Н.Сукачев

E) А.Е.Ферсман

*****

Общепланетарная оболочка, та область Земли, где существует или существовала жизнь и которая Жалпыпланеталық қабық, тіршілік бар немесе болған және соның әсері болған немесе бар Жердің бір бөлігі, бұл -

A) геосфера

B) экология

C)& биосфера

D) планета

E) гидросфера

*****

Ол құрлық бетінің барлығын, гидросфераны тұтас, атмосфераның бір бөлігін және литосфераның беткі бөлігін алып жатыр, әйткенмен оның нақты сызықтық параметрлерін әр ғалым әртүрлі бағалайды -

A) атмосфера

B) биогеография

C) гидросфера

D)& биосфера

E) литосфера

*****

Ол өзінің «биосфера» туралы ілімін дамытты, оны биосфераның ноосфераға («сана сферасы») өту туралы ілімімен толықтырды:

A) Э.Зюсс

B) Ж.Б.Ламарк

C) Ч.Дарвин

D) Ю.Г.Саушкин

E)& В.И.Вернадский

*****

«Табиғатпайдалану» термині алғашқы рет қашан қолданылды:

A)& 1959 ж.

B) 1970 ж.

C) 1875 ж.

D) 1911 ж.

E) 1322 ж.

*****

Мақсатты қоғамдық-өндірістік әрекет, оның міндеттері: адамдардың қазіргі және келешектегі ұрпағын әртүрлі табиғи ресурстармен және белгілі сападағы қоршаған ортамен қамтамасыз ету, табиғи ресурстарды пайдалануды жақсарту және өндіру, табиғи потенциалды қорғау, өндіру, өнімділігін арттыру, кеңінен пайдалану бойынша өзара байланысқан шаралар негізінде қоғам мен табиғат арасындағы тепе-теңдікті сақтау, бұл -

A) экология

B)& табиғатпайдалану

C) биосфера

D) өндіріс

E) геология

*****

Табиғи ресурстар мен жағдайларды тиімді пайдалануды қамтамасыз етуге бағытталған әрекеттер жүйесі мен оларды өндіруде дамып келе жатқан шаруашылықтың келешегін ескере отырып ең тиімді режимін қалыптастыру және адам денсаулығын сақтау, бұл -

A) табиғатпайдалану

B) тиімсіз табиғатпайдалану

C)& тиімді табиғатпайдалану

D) адам экологиясы

E) медициналық география

*****

Табиғи-ресурстық потенциалды сақтауды қамтамасыз етпейтін әрекет:

A) ресурспен қамтамасыз етілу

B) табиғатпайдалану

C) тиімді табиғатпайдалану

D)& тиімсіз табиғатпайдалану

E) экология

*****

«Табиғатпайдалану, қоғам мен табиғаттың, табиғи ресурстардың, шаруашылық пен орналастырудың барлық территориялық деңгейіндегі өзара әрекеті, бұл – қазіргі ғылыми географияның жетекші категориясы ғана емес, сондай-ақ, оның ең өзекті теориялық және практикалық бағыты. Табиғатпайдалануда жертанудың, тарихи географияның, географиялық ресурстанудың, шаруашылық пен халықтар географиясының, әлеуметтік және саяси географияның маңызды бағыттары тоғысады» сөздерінің авторы:

A) П.Г.Олдак

B) Н.Ф.Реймерс

C) М.Я.Лемешев

D) К.Г.Гофман

E)& Я.Г.Машбиц

*****

Оның негізгі міндетіне тиімді табиғатпайдаланудың территориялық ұйымдастырылуы жатады, бұл:

A)& табиғатпайдалану географиясы

B) саяси география

C) әлеуметтік-экономикалық география

D) физикалық география

E) тарихи география

*****

«Дүниежүзілік мұхит» терминін 1917 жылы енгізді:

A) Л.С.Берг

B)& Ю.М.Шокальский

C) Н.Ф.Глазовский

D) В.А.Анучин

E) А.А.Минц

*****

Дүниежүзілік мұхиттағы табиғат үрдістері туралы, оны біртұтас планетарлық табиғи нысан ретінде қарастыратын ғылым, бұл -

A) геология

B) гидрография

C)& океанология

D) гляциология

E) физикалық география

*****

Ол Дүниежүзілік мұхит морфологиясын және оның бөліктерінің шекараларын, мұхиттардың пайда болуы мен дамуын, олардың тереңдіктерін, суларын және олардың динамикасын, мұхиттың, атмосфераның және құрлықтың өзара әрекеттерін, мұхиттық «ландшафттарды» зерттейді:

A) Европаның физикалық географиясы

B) Шетелдік Орталық Азияның физикалық географиясы

C) таулардың физикалық географиясы

D)& Дүниежүзілік мұхиттың физикалық географиясы

E) материктердің физикалық географиясы

*****

Мұхит табиғат жағдайлары мен ресурстарын интенсивті пайдалану кезеңімен байланысты пайда болған ғылым -

A) этногеография

B) елтану

C) экономикалық және әлеуметтік география

D) шаруашылықтың экономикалық географиясы

E)& Дүниежүзілік мұхиттың экономикалық географиясы

*****

Дүниежүзілік мұхит географиясының бөлініп шыққан жылы құжат бойынша -

A)& 1970 жыл

B) 1991 жыл

C) 1815 жыл

D) 1772 жыл

E) 2000 жыл

*****

Дүниежүзілік мұхит туралы ілімнің негізін қалауда зор үлес қосқан академик -

A) Н.Н.Баранский

B)& К.К.Марков

C) В.И.Верналский

D) Э.Б.Алаев

E) Ю.Г.Саушкин

*****

КСРО Географиялық қоғамының VII съезді қай жылы өтті -

A) 1940 ж.

B) 1950 ж.

C)& 1980 ж.

D) 1970 ж.

E) 1960 ж.

*****

Қай жыл БҰҰ шешімімен Халықаралық Дүниежүзілік мұхит жылы деп жарияланды -

A) 1957

B) 1745

C) 2001

D)& 1998

E) 1860

*****

Мәдени өсімдіктердің пайда болу туралы ілімнің негізні қалаушы:

A) Ч.Дарвин

B) Ю.Г.Саушкин

C) Л.С.Берг

D) В.В.Докучаев

E)& Н.И.Вавилов

*****

Топырақ туралы ілімнің негізін қалаушы:

A)& В.В.Докучаев

B) Н.И.Вавилов

C) В.И.Вернадский

D) Э.Зюсс

E) Ч.Дарвин

*****

Оның «Орман туралы» капиталдық ілімінде көрініс тауып, осы ілімнің негізін қалаған -

A) Н.И.Вавилов

B)& Г.Ф.Морозов

C) В.В.Докучаев

D) Ю.Г.Саушкин

E) Н.Н.Баранский

*****

«Географиялық орта» ұғымын ғылымға XIX ғасырдың соңында француз географы енгізді -

A) Ж.Б.Ламарк

B) Ч.Дарвин

C)& Э.Реклю

D) Э.Зюсс

E) В.И.Вернадский

*****

Сол немесе басқа тәсілмен, сол немесе басқа көлемде адаммен игерілген, қоғамдық өндіріске енгізілген және соның негізінде адамзат қоғамының материалдық негізін қалайтын географиялық қабықтың белгілі бір бөлігі, ол -

A) зона

B) ландшафт

C) географиялық қабық

D)& географиялық орта

E) Жер планетасы

*****

Геосистема туралы ұғымын ғылыми қолданысқа 1963 жылы енгізген академик -

A) В.В.Докучаев

B) Г.Ф.Морозов

C) Н.И.Вавилов

D) В.И.Вернадский

E)& В.Б.Сочава

*****

Табиғи, адам әрекетінен өзгеріске ұшырамаған жүйе, бұл -

A)& табиғи геожүйелер

B) антропогендік геожүйелер

C) табиғи-антропогендік геожүйелер

D) ландшафт

E) табиғи кешен

*****

Тұтасымен адам қолымен жасалған (қалалар, өндірістік нысандар) және табиғи геожүйелер ішінде баламасы жоқ, бұл -

A) табиғи геожүйелер

B)& антропогендік геожүйелер

C) табиғи-антропогендік геожүйелер

D) табиғи кешен

E) геосфера

*****

Табиғи және антропогендік үрдістердің өзараәрекеттері болып жататын, әртүрлі рангтағы территориялар, бұл -

A) антропогендік геожүйелер

B) табиғи геожүйелер

C)& табиғи-антропогендік геожүйелер

D) территориялық-өндірістік кешен

E) географиялық орта

*****

Табиғи орта мен биосферадаинтенсивті антропогендік әсерлердің нәтижесінде пайда болған қайта орнына келмейтін үрдістер мен құбылыстарды зерттейтін ғылым:

A) топонимика

B) экология

C) биология

D)& геоэкология

E) геология

*****

Жердің географиялық қабығы, оның географиялық зоналылығы, географиялық ландшафттары және табиғи-территориялық кешендер туралы ілімдер жатады:

A) медициналық географияға

B) саяси географияға

C) әлеуметтік географияға

D) экономикалық географияға

E)& физикалық географияға

*****

Литосфера, гидросфера, атмосфера және тірі зат бір-бірімен араласып, әрекет ететін Жердің қабығы, бұл -

A)& географиялық қабық

B) геожүйе

C) географиялық орта

D) Дүниежүзілік мұхит

E) материк

*****

Экватордан полюстарға қарай қозғалыс барысында физикалық географиялық үрдістердің, компоненттерінің, және кешендерінің (геожүйелердің) заңды түрде өзгеріске түсуі, бұл -

A) географиялық орта

B)& географиялық зоналық

C) географиялық қабық

D) аудандастыру

E) биіктік белдеулері

*****

Геологиялық құрылым біртұтастығы, жер бедерінің белгілі түрі және біркелкі климат тән табиғи, генетикалық біртекті территориялық кешен, бұл -

A) географиялық қабық

B)& географиялық ландшафт

C) географиялық орта

D) географиялық белдеу

E) географиялық зона

*****

Ол не болмаса жаңадан адам қолымен жасалған табиғат кешені, я болмаса оның әсерінен кез-келген табиғи компонент түбегейлі өзгеріске ұшырайды, бұл -

A) жер бедері

B) географиялық ландшафт

C)& антропогендік ландшафт

D) табиғи компонент

E) географиялық орта

*****

Адамзат әрекетінің ең негізгі салаларына сәйкес мәдениетті екіге жіктейді:

A) моральдық және физиологиялық

B) құнды және құнсыз

C)& материалдық және рухани

D) ежелгі және жаңа

E) кең және тар ауқымды

*****

Адамзат еңбегімен жасалған және адамдардың, қоғамның тіршілік әрекетін қамтамасыз ететін материалдық игіліктердің өндіріс құқралдарының жиынтығы, бұл:

A) рухани құндылық

B) материалдық құндылық

C) рухани мәдениет

D)& материалдық мәдениет

E) өндіріс күші

*****

Білім, дағды, интеллект деңгейі, дүниетаным, адамдар қатынасының әдістері мен түрлері, шаруашылық, отбасылық және қоғамдық өмірмен байланысты әдет-ғұрыптар, құқықтық нормалар, өнердің және халық шығармашылығының алуан түрлілігі, діни танымдары жатады:

A) материалдық игіліктерге

B) материалдық құндылықтарға

C) рухани құндылықтарға

D) материалдық мәдениетке

E)& рухани мәдениетке

*****

«Мәдениет» ұғымының территориялық-әртүрлілік деңгейіне жатпайды:

A)& саяси

B) жергілікті

C) аймақтық

D) субаймақтық

E) ғаламдық

*****

Мәдениет салаларына (құрамдас бөліктеріне) жатпайды:

A) математикалық

B)& өндіріс

C) биологиялық

D) географиялық

E) химиялық

*****

Ерекше жалпы ережелер, принциптер, теориялар мен болжамдарды жүйелеу негізінде құралған табиғаттың физикалық үлгісінің көрінісі, бұл -

A) әлемнің математикалық суреті

B) әлемнің географиялық суреті

C) әлемнің биологиялық суреті

D) әлемнің химиялық суреті

E)& әлемнің физикалық суреті

*****

ХХ ғасырдағы әлемнің жаратылыстану-ғылыми суретіндегі түбегейлі өзгерістер туралы ең көп жазған орыстың аса танымал ғалымы:

A)& В.И.Вернадский

B) М.В.Ломоносов

C) Ч.Дарвин

D) В.П.Максаковский

E) В.В.Докучаев

*****

Қазіргі география саласындағы зерттеу мен тәжірибелік жұмыстардың нәтижесінде алынған ғылыми білімдер негізінде жатыр және адамның табиғат пен қоғам, олардың қарым-қатынасы туралы ойларының көрінісі, бұл:

A) әлемнің экологиялық суреті

B)& әлемнің географиялық суреті

C) әлемнің логикалық суреті

D) әлемнің психологиялық суреті

E) әлемнің лингвистикалық суреті

*****

Экономикалық географияның қалыптасуындағы ең алғашқы еңбек ретінде атаған:

A) «Жалпыға бірдей география»

B) «География в 17 книгах»

C)& «Описание Нидерландов»

D) Дүние жүзінің физикалық географиясы

E) Ландшафттану

*****

Физикалық географияның ішкі интеграциясына жатпайды:

A) жертану

B) ландшафттану

C) Дүние жүзі мұхиттарының географиясы

D)& рекреациялық география

E) климатология

*****