Fa ‚Professor Dr. theol. et phil. Albert Sleumer‛, ‚Studiendirektor‛ p.d.
No dö balan Mäsiatas dobik plu kildegas, kels äsüikoms in yudanavol pos deadam Yesusa: Kristus‚ e kels lelölo nensekiko änepuboms, ed i no dö Kristusitaan delas lätik, ad kelan bib jonon, kedets sököl ospikons‚ ab dö Lelivükal dobik votik, kel ya ün tim milyelas bü Kristus äbitikom stabü rudasevädükam as sanal menas, ed ädagetom sekis nekredoviko lölöfikis jüo ün tim obas. Posä ya ‚Franz Cumont‛ in ‚Mysterien des Mythras‛ (= Müsters ela ‚Mithras‛, ‚Leipzig‛ 1903 lä ‚Teubner‛; dabükot 2id 1910) ed ün tim nuik ‚Hegglin‛ e ‚Sven von Hedin‛ ijonoms sogodes gretik nolavanas e kulivanes ad ‚Mitras‛: litagod Liränik‚ kel ädagetom ün tim primik kritanas i in vesüdän (Litaliyän, Fransän, Belgän, Rinän) lekredanis mödik‚ ed äbitikom as mätedan nämädik krita yunik, baonan:, Anton von Ow‛‚ kel älödom as nolavan privatik in kased: ‚Piesing‛ in Bayän‚ igebädom yelis mödik lifa okik ad vestigön rigädasamani ela ‚Mithras‛: Mäsiat dobik: ‚Hom‛ se tim di ‚Noah‛. In kult „menagoda“ at, keli äfövom latikumo el „kult di ‚Mithras‛“,[1] b.v. nedeadöfasakram küpädik komädon. In kult at men pegodöl givom oki as zib lekredane okik, kel sekü atos posaludükon-la, si! pogodon-la. Tik ad balön oki binälo ko god binon vo susbäldik, e licin ata yumäton nendoto ko lifabim in parad. Rig vipa at ladäla godilekredanik bo ebinon in rudasevädükam. Baonan: ‚von Ow‛ nu blöfom, dsa i „profetan“: ‚Hom‛ in pölalekred oka elasumom tiki at‚ ed elebumom su at cütodis oka. Klu nengideto jelodans vönaglügik difik lekreda kritik - bevü oms pato martüran: ‚Iustinus‛ († 163) - ecedoms geböfi et di ‚Mithras‛ züpädi nemedik köarista; no äsevoms, das geböf pagik et ya älabon bäldoti yelas plu 2000!
„Kim üfo voiko nu el ‚Hom‛ nämädik ä mifätik at binom-li?“ reidan osäkom. Soäsä el ‚von Ow‛ nunom in nüdugot ad lebuk tikodaliegik oka: ‚...‛ (= ‚Hom‛: profetan dobik timü ‚Noah‛. Stud relajenavik) edebom demü stigädam ad vestigs oka dani jikleudane valöpo sevädike: ‚Anna Katharina Emmerick‛ de ‚Dülmen‛ († 1824)‚ kela visionis poedan leigo sevädik: ‚Clemens Brentano‛ epenetom. Sevädiko ya el ‚Joseph von Görres‛ lanagretik änemom in el ‚...‛ (= Müsterav kritik) okik ün 1836/42 epuböl (II, 348) visionis ela ‚Emmerick‛ „volapeopi relik levemik“‚ ed älecedom timalogäli at „visioni milagikün, siämaliegikün, stäänikün, letäläktikün ä mu fäküköli‚ kel föro seimöpo efomon oki in suemamod müsterik somik“. Sekü kod at ozesüdos fümiko ad lofön reidane setrati nemu brefiki se nuns tefü el ‚Katharina Emmerick‛‚ äsä ats pepübons fa kleudakleran: ‚Schmöger‛ ma penets fa ‚Clemens Brentano‛ ün yel: 1881 la ‚Pustet‛ in ‚Regensburg‛ me tiäd: ‚...‛ (= Lif miserabik e suf biedälüköl Söla obsik: Yesus Krist). Us reidoy su pad: 21 e f.:
„Äloegob golön eli ‚Noah‛: man bäldik cilöfik, in klotem vietik lunik, ini flukabimafel, e kötülön bimis me neif bomik blegik. Lefog äkömon foi om, in kel maged mena seimik äpubon. El ‚Noah‛ äkienom, ed älogob, das äsuemom, das God ävilom distukön vali, e das om ämutom bumön bogi. Älogob, das ‚Noah‛ äbinom vemo lügik dö atos, ed älogob, das äplekom pardi... Täno äloegob tevön omi ko famül omik se topäd at lü län, kö latikumo el ‚Zoroaster‛, nidastel, elifom. - Ün tim et dajäf jeikik ädabinon su taled. Mens ädunons lesinodis valik, igo nenatikünis‚... Äjäfons me lugodikult jemodikün, ed ästeifons ad bätodön i cilis ela ‚Noah‛. So el ‚Mosoch‛: son ela ‚Iaphet‛ ä posson ela ‚Noah‛ päsinükom‚ bi om, ven ävobom su fel, idrinom vaeti plana semik, dub kel äbrietikom... El ‚Mosoch‛ ävedom su (dub dulter) fat sona, kel pänemom: ‚Hom‛. Ven cil pämotom, el ‚Mosoch‛ äbegom blode okik: ‚Thubal‛ ad lasumön omi, dat jemod oka äblebonös klänik, ed el ‚Thubal‛ ädunom atosi sekü löf. Cil, ko sprotians e kaul slimavula: ‚hom‛, päseitom fa mot okik foi tänad ela ‚Thubal‛. Jiatan äspelof ad dagetön dub atos gitäti ad gerot oma; ab letuvatam äbinon ya nilik, e dabin voma äfinikon. El ‚Thubal‛ älasumom cili lomü ok, ed äleadom dugälön omi in dom okik nes träton licini oma. So äjenos, das cil äkömom ini rak. El ‚Thubal‛ ägivom ome nemi vula: ‚Hom‛, bi at as sevädovamal balik äbinon lä om (ün tim et cils suvo pänemons ma plans). Cil no penulüdom me milig ab me vul pemäniotöl.[2] Plan at dageton utöpo, kö glofon löpio, vo geiloti mana; ab utópo, kö kripon, seglofon me sprotians ko tipots müdik, äsä sparag; dil donik binon düfik. Pagebon as nulüdot, ed as plaädot miliga‚... Älogob plani at in rak... I eli ‚Hom‛ älogob in rak. Cil at äseatom in böväd binü biomajal, e pifimatanom me skin in at... Ven ele ‚Thubal‛: son ela ‚Iaphet‛, sa ciles oma e ciles bloda omik: ‚Mosoch‛‚ län pälüjonon fa el ‚Noah‛, lü kel ösötons tevön, famül äbinädon me pösods deglul... ‚Noah‛ älödom su belem vü el ‚Libanon‛ e Kaukasän. Ädrenom, ibä älöfom dafamüli ela ‚Thubal‛, kel äbinon relöfikum ä gudikum, [3] ka votik. Älüjonom ones topädi äl nolüdalofüd, ed äbüdom ones ad fölön büdedis Goda e sakrifi‚ ed äbüedom promön ones, ad dakipön rafini licina, ed ad no migikön ko cils ela ‚Cham‛. I läfis u bebis slimavula ägetons de om... Mens äbinons vemo jöniks, älabons köli redilayelovik.[4] Ven ‚Thubal‛ ko famüls tefik eleditom de ‚Noah‛, älogob, das cil et ela ‚Mosoch‛: el ‚Hom‛, kel ikekömom ini rak, i äbinom bevü ons. ‚Hom‛ ya äbinom daülik. Älogob, das äbinom latikumo go distik de votikans ä gretik äsä gian, vemo fefik ä patanatälik. Äpolom klotemi menädafomik lunik ed äkondötom äsä kultan. Äsoalükom oki ed älifädom neitis mödik su sömit belemabäka. Äküpedom stelis, ed äbejäfom magivi, ed ädagetom dub diab visionis, kelis äkobopladom ad leod e lejon‚ dub kels ätrubükom lejoni ela ‚Henoch‛. Dranäl badik mota omik ämigikon in om ko geredalejon klinik ela ‚Henoch‛ ed ela ‚Noah‛, keli cils ela ‚Thubal‛ äfölons. El ‚Hom‛ äblinom dub dasevädükams e visions okiks flekis e plänädis dobikis ini verat bäldädik. Älukrütom ed ästudom, äküpedom stelis, ed älabom visionis, kels äjonons ome dacedis fa diab pimifomölis verata‚ kels sekü süm oksik ko verat ävedükons lejoni omik moti häretas. El ‚Thubal‛ äbinom man gudik. Dajäf ela ‚Hom‛ e lejon omik no äplitons omi‚ ed äliedükos omi, das balan sonas omik: fat ela ‚Dsemsyid‛, äslopom eli ‚Hom‛.[5] Älielob plonön omi: „Cils obik no binons baläliks, vilobös eblibön lä ‚Noah‛!“
„El ‚Hom‛ ädagetom de slopans okik lestimi tio godöfiki. Ägevom ones lejoni, das God ädabinom in fil.[6] Äjäfikom i mödo me vat, [7] e pato me slimavul, de kel idagetom nemi oka. Äplanom oni, ed äditibom oni lezälo asä nulüdoti saludik e medini, sodas fino sekü atos dun relik ädavedon. Vaeti u büli ona äpolom lä ok in gef braunik, äsä in mortir... El ‚Hom‛ no ämatom, e no ävedom vemo bäldik. Älenunom visionis mödik dö deadam okik, kelis om it äkredom. Ab älogob, das ädeadom ön mod jeikik; nos oma äreton, bi neflen badik äkesumom omi ko ok. Sekü kod at slopans omik äkredons, das om, äsä el ‚Henoch‛, pimoletirom in top saludik seimik. Fat ela ‚Dsemsyid‛ pätidom fa om; el ‚Hom‛ ägerükom ome lani oka, dat öplaikomös omi!... El ‚Dsemsyid‛ pidugälom vemo cädiko; äbinom nebepenamoviko liföfik ä spidöfik, mödo jäfedikum ä gudikum ka el ‚Hom‛, kel plu äbinom glumälik ä stifik.[8] Äplagükom vemo lejoni e reli ela ‚Hom‛, äläukom nog dinis difik, ed äküpedom i mödo stelis. Pöp, kel äslopon omi, älabon ya „fili saludik“, ed ämäkon oki i ya me bidädamäk“.
Baonan: ‚von Ow‛ äkludom se vöds ela ‚Katharina Emmerick‛ dö ‚Hom‛ gideto‚ das etan, kel änosükom ninälo ruloveükami tefü Mäsiat veratik, e kel täno it äbitikom as Sanal vola‚ zesüdiko eposbinükom-la retodis levemik in jenav menefa. Jenöfo vestigan äküpom, das no ipölom in büoced at; ätuvom tio in lebuks valik, kels bejäfons rujenavi relas‚ so in penäds elas ‚Julius Braun, Windischemann, Lasaulx, Kuhn, Lassen, Huch, Döllinger‛ e ‚Max Müller‛, siami bundanikün niluda okik‚ sodas äreafom ad lonülön kludodi sököl: „Süadob, das vestig i nen stigädam ela ‚Emmerick‛ se retods, kelis el ‚Hom‛ eposbinükom‚ leigo äsä kanoy kludön se vobed ad kod ona, pos pasetikam tima semik‚ okludonöv dabini oma, ön mod ot, äsä stelavans: ‚Bessel, Leverrier‛ ed ‚Adam‛ etüvoms planeti: nätpun‚ medä iküpedoms vobedis ona“.
Mem ela ‚Hom‛ binon gretik pö Grikänans, Romänans, germans, Mäxikänans, nägärs e lindiyans Nolüda-Meropa; ab binon neleigodoviko nämik po Liränans e Lindänans, äsä ya päsagos.
De nets pagik valik vöna Liränans, atans binons zao „mens se ‚Aryana‛ (= län lariyanas)“, nemu edeikons de rudasevädükam. Lebligädi oksik äcedons ad komipön i in privatalif ta nämäds daga‚ ed ägebädons ad atos ön mod tio kritik dataeti ud oknoädi. Äsevons gödapleki e soarapleki sa konsienivestigi. Liränan verätalekredik ämuton sukön oke in sül patronani, e su taled koefapatäri. Äplekoy pro edeadölans jüo ün del folid, bi äcedoy, das pas täno pöcödetons fa God. Pro Liränans verat äbinon din dinöfik. Nuns vönädikün pö net at tefü el ‚Haoma‛ ü ‚Homa‛ sevädükons kleiliko, das dö natäl ona ceds taädik tel pipakons: dilo pälecedom jelalanan veütik, dilo lugodikultan naudodik. Asä balidane äblinoy ome sakrifotis, ed ästimodoy omi asä dabinani godöfik. Somo pädedietons ome kaps nimas pipugöl valik‚ e mödanaediko äkredoy, das äjuitoy omi it in vaet plana di ‚hom‛. Pö atos ätefos eli ‚asclepias acida‛ u ‚sacrostema viminalis‛. Kaul bigik läfaplana at ägivon dub ped vaeti miligilik, kel pö geb älabon smeki saäbik e vobedi brietüköl. Plan at, ed i vaet oka, pänemons in Liränapük: ‚haoma‛, ed in Lindänapük: ‚soma‛.[9] Ab in Lindän pla el, asclepias acida‛, kel äbinon us seledik, lotud äkömon, sekü kod kelik el ‚Om mani padme hum‛‚ kel balionnaediko paluresiton fa braimanef e budanef löliks, tonon: „Palelobolös, o ‚Hom‛! bijut in lotud!“ I Lägüptänans älabons lotudi ot, keli ästimons vemo. Pöpatribüts lölik ga igo dabinons, kels panemons lotudifidans! Tsyinänans äfidons leigo rizomi kripik lotuda, asä zibi bülik, meilik, benosmekik. De ‚Brahma‛ lotudasümbol äloveikon ad ‚Buddha‛. Reto Lindänans nemons eli ‚Brahma‛ eli ‚Adi-Buddha‛, sevabo eli ‚Buddha‛ rigik‚ e sagons ya me atos, das bevü el ‚Gautama-Buddha‛ ed el ‚Brahma‛ tefs nabätik dabinons. Sekü kod at cedob kluo vero lasumoviki lesagi baonana: ‚von Ow‛‚ das el ‚Brahma‛ binom no votik, äsä el ‚Para-Haoma‛, sevabo el ‚Hom‛ susik, klu el ‚Hom‛ süperikün‚ das om kludo binom verato fünan pösodik braima, keli esukoy jünu vaniko. Vö! tüv jenöfiko veütik! Das sevabo in sanskrit pluükam suvo panotodon medü foyümot: ‚para‛ binos jenöfot‚ e trak ela ‚Parahaoma‛ ün tim vönikün sanskrita, ven cen de el ‚h‛ ad el ‚s‛ no nog ijenon, binon vemo kleilik. Äsä sevoy, su taled saludabukarels gretik jöl dabinons‚ sevabo uts braimanas, budanas, zoroatanas, yudanas, krutanas, slamanas, konfutsitanas e laotetanas. Ya el ‚Max Müller‛ äjonom in lebuk famik oka: ‚Comparative Mythology‛ (= Miteodav leigodik) (flan: 125) ad atos‚ das sevobs fünanis relasitas valik et, pläs te utani balida. No mögos-li bo, das baonane: ‚von Ow‛ stim duton, das om nu binom-la utan, kel etuvom i fünani braimanefa?
Ab geflekobsös obis ad rel Liränanas!
Zao ün yel: 1000 bü Kristus kultan Liränik relöfik se dafamül: ‚Spitama‛ ämiserom pöpi‚ kel ireafon dü pasetikam tima ini lukred gagik. Pänemom ‚Zoroaster‛: at binon nem Grikänapükik pro ‚Zarathustra‛, kel luveratiko sinifon: „Goldastel“‚ de ‚zara‛ = goldik, ed ‚istar‛ = stel, ab alo no: „dalaböl jamodis kuradik“. Man at ästeifom, in lebuk okik: ‚Zendavesta‛ (= kleilükam lona), ad lonöfükön dönu rulejoni rafinik di ‚Noah‛‚ kel älabon stabi oka in rudasevädükam, ed äplöpom ad dunön atosi ön mafäd gretik. Bi ye kult di ‚Hom‛ ivulikon tu vemo in pöp, ädakipom de at siämamäkis‚ sevabo mortiri, skeli ed eli ‚haoma‛ ü planavaeti, kela binäl ye te pälonülon asä sanabik, ab no asä godik.[10] In el ‚Zendavesta‛, kel reto äsufon zao ün yel: 300 bü Kristus bevobi nulik‚ konoy i dö ‚Noah‛, kel ye panemom us ‚Husyeng‛, sevabo „sägükan“ (tala; de ‚hus‛ = sägükön). Palecedom as tribütafat neta Liränik, e päkazetos, das no äbinom-la slopan ela ‚Hom‛‚ sio leposson omik, el ‚Pivengehani‛, löpo pemäniotöl, enüdugom-la kulti di ‚Hom‛ ini Lirän‚ keli täno son omik: ‚Jim‛ (ü: ‚Dsemsyid‛, sevabo „Nidölan“, de vöd: ‚syid‛ = nidön) tuükölo eplägom-la‚ [11] sekü kod kelik om demü nedun e refud leplekama Goda veratik‚ eperom-la benädi kilnaik, as reigan löpikün, as kultan löpikün äd as lejonan löpikün. Demü atos pelovegivom-la ad pönod laidüpik sneke: ‚Dahaka‛.[12]
Du pos relinulükam fa ‚Zoroaster‛ el ‚haoma‛ te pädigidon as balid bimas, kelis God valanämäidk iplanom-la‚ ibä in plan lan omik äkomädon-la, in Lindän ätikädoy, das plan di ‚soma‛ äninädon Godi. Päkobükon in belem ün neit fulamunik, [13] päsäbledidon, e päveigon su luvab dub hikapars tel lü sakrifatem. Is sakrifals äblütoms me stons kaulis, äpladoms onis täno ini sib, ed äsüpedoms vaeti. Täno at päfemükon medü lüükots. In el ‚samaveda‛ ed in el ‚rigveda‛ sakrifakösömots valik jüo in pats smalikün pabepenons‚ e pakazetos, das gods äledesiroms drinedi at, ad brietükön okis me on. In tef semik drined at di ‚Hom‛ jonon sümi ko lifabim in parad. So Lindänans nemons eli ‚soma‛ i „miligi nedeadöfa“, dub juit kela „balam lana finöfik ko rulanal pavobädon“. Äsä in kritanef difs valik bevü liegikans e pöfikans, löpikans e donikans, sapikans e balugikans nepubons pö get köarista‚ so otos i jenon dub godadrined vedadas! [14] In penäds at fulü brul fopikün grupa menas semik, kels äbinons, de God veratik in stelafagot‚ ädistoy bevü el ‚soma‛ yelovik e grünik; ga ägevoy buami köle goldayelovik. Lä planavaet, kel no ädabinon in mödot saidik, amigoy, ed in Lirän ed in Lindän, stöfis votik, äsä böri, miligi, meili‚... Ya ün rutim älecedoy in Lindän eli ‚Hom‛, asä eli ‚Buddha‛: sevölan, kel pikleilükom. Ab i in vedads vönik telnatäl ela ‚Hom‛ äsüilikon boso. Baldilo äbinom lejonan saludik, äsä el ‚Buddha‛, votadilo pälecedom gönan magiva‚ sevabo asä el ‚Bhuta‛, kel sinifon späki u mignomi dämüköl. Fat ela ‚Hom‛ äbinom vo son lita, ab mot omik äbinof daut daga. Mutoy-li bo kodidön telnatäle at ela ‚Hom‛, das ätölatoy in godanolav Lindänik igo dagi flenöfiko!? Si! ästeifoy in on ad fibükön mögiküno taädi levemik bevü lit e dag. Fa Lindänan verat vönao pilecedon asä suemod pösodik, kel kludo äkanon difön ma ced balatana. Nog ün attim matedageböfs pajötons me el ‚hom‛ sonemik‚ atos binon filamasakrifot de mödot smalik ela ‚ghi‛: bör pesmeitöl, stimü gods. Pla planavaet no ai blümik bör goldayelovik, keli äflümöfükoy äsä vaet, plü äkanon pagebön nendodiko‚ bi on äsä löpo päsagos, ya ai äbinon lüükot ad sakrifot voik di ‚Hom‛.
NOETS.
· Sinif nema: ‚Mitra‛ ü ‚Mithras‛ binon ma el ‚Freiherr von Ow‛: „medan“; ma votikans: „flen“, „lotidäb“. No komädon in dils vönikün vaästada, ab sio in nulabevobot ün 300 bü Kristus pefinüköl vaästada. El ‚von Ow‛ niludom, das kanomöv-la binön godam ela ‚Thubal‛ bibik: kälafat ela ‚Hom‛. Päleplekom i as solagod (‚Apóllon‛) e pämagulom as dabinan labü lils 1000 e logs 10 000.
· · Nulüd at äbinon e binon dilo nog nu geböfik in lofüdän ed in Frikop. Dänkans, kels lödons in topäd marädas len el ‚Bahr el Abiad‛, nulüdons cilis oksik me vuls marädaplanas. Fa lasyantans rizom dioskora padigidon vemo. I rizom lotuda Lindänik binon nulüdot veütik. Pla plan: ‚hom‛, kel no äkomädon in Lindän, lotud ävedon us sümbol! Mun, kel i pänemon ‚soma‛ = ‚hom‛, äyumäton ma ced menas et ko benikam plana et.
· · Atans äbinons lariyans; vöd at pefomon de el ‚arya‛ (in vaästad:, airya‛, in Nula-Pärsänapük: ‚iran‛, in kält: ‚eriu‛, kusatifo: ‚erinn‛) kel sinifon in sanskrit ed in Liränapük: nobans, klinans, in Larmeniyänapük: nämans u kuradans.
· · Vöd hebreyik: ‚Jephet‛ (= ‚Iaphet‛) sinifon: „jönik“. ‚Thubal‛ e ‚Mosoch‛ äbinoms sons ela ‚Iaphet‛.
· · Atan äbinom ‚Vivasvat‛ ü ‚Vivanhao‛, kel i pänemom: ‚Pinvengehani‛.
· · Vödemi penäda bibik: II ‚Esdras‛: IX, 7: „God ädugom eli ‚Abraham‛ se fil Kaldeyänanas“ el ‚Emmerick‛ plänof in mod at‚ das God emodugom omi se ‚Ur‛, kel sinifon „fili“, e das ejelodom so omi ta filikult. Pals ela ‚Abraham‛ ebinons-la cedü of pagans‚ ed ‚Abraham‛ it i elabom-la lä ok ün cilüp oka lugodamagotilis smalik. Gredäti vemo veütiki el ‚âthravan‛ (= filakultan) Liränik, ed el ‚purohita‛ (= kultan) Lindänik älabüloms. God in fil pänemon: ‚Agni‛. In Lindän el ‚raja‛ (= reg) ed el ‚purohita‛ piteiloms de od sevärikumo‚ du in kultaziläk vaästada dinits regik e kultanik pibalons. Braimakultan ifägom ad sekidükön plinis de okans, ab parsiyanakultan güo äbiegom foi dinit regik.
· · Sevädik binon lestim, si! leplekam lugodikultik lulakas e flumedas sonemiko saludikas in Lindän. Medü nüloget ini vataniv smufik lugodikultans ästeifoms ad dagetön stäatis e visionis.
· · Lefatals Godilekredik ädeimoms in mük oksik klüliko lestimi godöfik; binos kludo suemovik, das ün tim fovik änebuikoms lo el ‚Hom‛ pleidälik ä reigiälik‚ e das atan fino ämodränom Godi it. Kalad glumälik ela ‚Hom‛ sevädükon oki dönuamo in tikodavol Lindänik, so in distukan: ‚Çiva Bhairava‛‚ in ‚Viropaksa‛, ‚Ugra‛, ‚Ganardana‛, in el ‚Homa‛ lä gondans. Tuvoy ye i in el ‚Odin‛ elani ‚Hom‛ nolüdänik, kel binom leigädabik ko el ‚Wuotan‛ (= vutölan).
· · Üd i: ‚saoma‛. Cen ela ‚h‛ ad el ‚s‛ jenon suviko, samo el ‚ahura‛ (= söl) vedon el ‚asura‛‚ de kel cedü ‚von Ow‛ el ‚sire‛ Fransänapükik, ed el ‚sir‛ Linglänapükik (keli votikans dütülons de el ‚senior‛ latinik) bo licinons-la. Vöd: ‚soma‛ bo duton-la lü vödastab: ‚su‛ (= ‚generare‛: fatön; u: ‚stillare‛ (lov.): töfön; ‚exprimere‛: sepedön; ‚succum exprimere‛: sepedön vaeti). Vödastabe ot dütedoy vödi: ‚sunu‛ (= son, in Grikänapük: ‚hyios‛; cen elas ‚h‛ e ‚s‛!) e vödi: ‚savitri‛: sol (‚generator‛); vöd at binon manik in püks tio valiks. El ‚Hom‛ bo labon-la röleti ko el ‚gomo‛ üd el ‚gumo‛; in got: ‚guma‛ = men, in langälasaxad: ‚goma‛‚ in rulitaliy: ‚hemo‛ (de at: ‚he-hemo‛ = nemo!), in Grikänapük: ‚hómados‛ e ‚hómilos‛ (= menamödot). ‚Soma‛ = tof binos bo sinif sümbolik.
· · In mortir plan di ‚Hom‛ pätroivülon, kela vaet päfanädon ini skel, e pädrinon se at. Binos sevädik, vio nog ün attim in Lindän braiman alik, si! pönidan alik e lubegan alik kepoloms ko oks dinis at‚ bi cedons onis „saludikis“.
· · El ‚Dsemsyid‛ binom ma poedan ä jenavavestigan famik: ‚Firdusi‛ (ü: ‚Firdossi‛, sevabo „Paradikan“, † zao ün 1022 pos Kristus) fünan sogätas fol, sevabo utas kultanas, kriganas, feilanas e tedanas. Äbinom ma nun ela ‚Firdusi‛ reg balid Liränanas ifimalödiköl, kels itevons se Zänoda-Siyop lü Pärsän e Lirän (leigodolös eli ‚Windischmann‛: ‚Zoroastrische Stuiden‛ = Studots di ‚Zoroaster‛, ‚Berlin‛ 1863!). ‚Dsemsyid‛ äbinom kuratiko utos, kelosi el ‚Hómeros‛ diseinom me el ‚poimèn laôn‛: „pöpigaledan“. In sanskrit suemod ot tonon: ‚gopati‛ = „kunigaledan“. Tribütaplins äbinoms klüliko ai veteridalabans liegikün, äsä ün tim obas atos nog binon soik pö nägäraregs in Frikop. Ma ‚Firdusi‛ el ‚Dsemsyid‛ esagom: „Pedekob ko nid Goda“‚ ed eflagom leplekami oka löliko bai lejon ela ‚Hom‛! Gereaf ad häret menigodama äjenon zao ün yel: 250 pos Kristus dub pölalejonan Liränik: ‚Mani‛ (in Grikänapük: ‚Manes‛, in latin: ‚Manichaeus‛), kel änüblinom ini zoroat dinis valasotik lugodikulta budanas. Äleadom leplekön oki ön mod di ‚Hom‛!
· · Vöd at sinifon bo eli „degbad“, ed edavedon se ‚de-hak‛; klülos, das me at diab padiseinom. In Nula-Pärsänapük vöd tonon: ‚azdeha‛, e patraduton me „drak“. Fovo änemoy diabi eli ‚Agro-mainyus‛ (= lanal badik), se kel el ‚Ahriman‛: taan ela ‚Ormuzd‛ ädavedon. Vöd latik at licinon de ‚Ahura-mazda‛ (= „söl sapik“ sevabo „God“).
· · Mun it ägeton demü köl goldayelovik oka nemi: ‚soma‛. Padigidon as „tof saludik“.
- · Leigodoyös lä atos topi in el ‚Zendavesta‛ (‚Jaçn‛.: X, 13): „Lelob ele ‚haoma‛! bi vedükon lani pöfikana leigo so gretiki, äsä uti liegikana. Lelob ele ‚haoma‛! bi vedükon lutäläkti fopanas so gretiki, äsä täläkti sapanas. Mani nätik vedükol saludikumi ä visedikumi, ven juitom oli, o ‚hom‛ yelovik! posä pemigol ko milig!“ - Ün tim latikum te kultans parsiyanas nog änüsumons eli ‚haoma‛, tefü kel fümiko aiplu äsüadikoms‚ das God idütom oke zibi at. „In fäkäd lebötidik dub drined brietüköl pikodöl äsenäloms okis nilikumo lä God“‚ el ‚Prof. Hettinger‛ sagom in lebuk gretik okik: ‚Apologie des Christentums‛ (= Paolog krita) (II, 3, 461).
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1939, Nüm: 4, Pads: 36-38, Nüm: 5, Pads: 44-46, Nüm: 6, Pads: 50-55.
Vödem redaka (1940:1, p.1)
<Volapükagased pro Nedänapükans
PÖTÜ YELACEN.
Yel: 1940 primon vo glumidiko. In Siyop ya dü yels mödik krigastad bevü Yapän e Tsyinän dareigon, ed in Yurop krig jenon bevü Deutän e Polän, Linglän e Fransän, e bevü Rusän e Suomiyän. Pö dinäds at tiks obsik löliko pajäfükons dub krig, e töbos obis ad lüodükön tikis obsik ad dins votik, nobikum. E ga zesüdos draniko ad demön laido zeili obsik ad no päridikön löliko in mekädam grobälik. Mutobs bleibön vobön ad jenöfükön diali obsik, ifi Volapük obsik osufon-la fluni dämüköl negöna atima. Ibä bal flagas vola fütürik binon, das dalabobsös pro menef lölik püki neudik, keli okanobs gebön as medöm bevünetik in dakosäd bevü nets valik! No perobsös kludo kuradi, e bleibobsös steifön ad jenöfükön diali at! Yel kömöl blinonös obes büiküno püdi, e fovo dönu pöti ad kanön vobön ko benosek pro Volapük!
REDAK.
