Zadania, jakie ustawodawca powierzył Policji są bardzo zróżnicowane, aby można je było skutecznie realizować Policji musi posiadać szeroki wachlarz prawnie dozwolonych czynności, które pozwolą na utrzymanie satysfakcjonującego dla społeczeństwa poziomu bezpieczeństwa. Wyróżniamy trzy grypy takich czynności. Do pierwszej należą czynności administracyjno-porządkowe, do drugiej grupy zaliczamy działania o charakterze dochodzeniowo-śledczym. Trzecia grupa to wszelkie działania operacyjno rozpoznawcze, do których wykonywania oprócz Policji ma prawo także, na podstawie odpowiednich ustaw:
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (art. 21 ust.1 ustawy z 24.05.2002r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, (DzU. Nr 74, poz. 676))
Centralne Biuro Antykorupcyjne (art. 13 ust.1 ustawy z dnia 09.06.2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (DzU. Nr 104, poz. 708))
Służba Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służba Wywiadu Wojskowego (art. 25 i 25 ustawy z dnia 09.06.2006r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego (DzU. Nr 104, poz. 709))
Straż Graniczna (art. 9 ustawy z dnia 12.10.1990r. o Straży Granicznej (DzU. Nr 79, poz. 462))
Żandarmeria Wojskowa (art. 4 ust. 2 pkt. 4 ustawy z dnia 24.08 2001r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (DzU. Nr 123, poz. 1353)) oraz funkcjonariusze kontroli skarbowej na podstawie artykułu 36 ustawy z dnia 29.08. 1991 r. o kontroli skarbowej (DzU. Nr 100, poz. 442)[7]
Kwestia ustawowej definicji czynności operacyjno- rozpoznawczych jest niejasna, ponieważ w polskim ustawodawstwie niestety nie występuje, mimo że czynności takie posiadają podstawę prawną. Można, zatem przyjąć, że czynności operacyjno-rozpoznawcze to wyodrębniony ustawowo i metodologicznie system poufnych danych bądź tajnych działań organów państwowych[8] realizowanych w celach informacyjnych, prewencyjnych, wykrywczych lub dowodowych (a w przypadku służb wywiadowczych mających także duże znaczenie polityczne, militarne lub gospodarcze)[9]. Role czynności operacyjno rozpoznawczych wykonywanych przez Policję jest bardzo istotna z punktu widzenia czynności procesowych, ponieważ w pewnym stopniu dopełniają one postępowanie karne, i mogą posłużyć później, jako dowody procesowe w rozumieniu kodeksu postępowania karnego. Najistotniejszą jednak rolą takich czynności jest niedopuszczenie do rozpoczęcia procesu karnego a także ułatwienie funkcjonariuszom Policji w utrzymaniu bezpieczeństwa i porządku publicznego[10].
Czynności operacyjno- rozpoznawcze to m.in. rozpoznanie osobowe oraz problemowe oraz rozpracowanie operacyjne, czyli zespół niejawnych oraz jawnych czynności wykonywanych w celu uzyskania informacji o danych osobach, zdarzeniach, środowiskach i miejscach. Rozpracowanie operacyjne jest rozpoczynane w toku rozpoznania osobowego lub rozpoznania problemowego. Warunkiem koniecznym jest zgoda na przeprowadzenie tego typu działań przez bezpośredniego przełożonego i plan działania tj. jasno postawione cele, terminy wykonania oraz osoby uczestniczące. Każda rozpracowanie wszczynane jest na polecenie przełożonego lub z inicjatywy samego funkcjonariusza, ponadto podlega ewidencji oraz posiada swój własny kryptonim.[11] Inna grupa czynności operacyjno-rozpoznawczych jest nazywana pracą operacyjną, do której możemy zaliczyć kontrolę korespondencji, zakup kontrolowany a także przesyłkę niejawnie kontrolowaną. Regulacje dotyczące kontroli korespondencji oraz środków technicznych umożliwiających w sposób tajny na uzyskanie i utrwalenie informacji. Ustawodawca ogranicza stosowanie kontroli korespondencji do zapobiegania lub wykrywania przestępstw umyślonych oraz przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego.[12] Zakup kontrolowany jest kolejną czynnością z zakresu pacy operacyjnej. Stanowi on kontratyp art. 235 Kodeksu karnego, który traktuje o podstępnych zabiegach stosowanych przeciwko określonej osobie. Jednakże przepisy ustawy o Policji i zawarte w nich zezwolenie wskazuje, że w określonych warunkach czyn taki nie jest przestępstwem. W sprawach dotyczących przestępstw umyślonych czynności operacyjno-rozpoznawcze, które maja na celu potwierdzenie wiarygodności informacji uzyskanych o przestępstwie, wykrycie sprawców oraz uzyskanie dowodów, mogą odbywać się poprzez nabycie lub przejęcie przedmiotów a także przejęcie lub wręczenie korzyści majątkowej.[13] Następnym środkiem pracy operacyjnej jest przesyłka kontrolowana, która polega na tajnej kontroli przemieszczania, przechowywania i obrotu przedmiotami pochodzącymi z przestępstwa. Może być stosowana podobnie jak poprzednie środki tylko i wyłącznie, gdy nie stwarza zagrożenia dla zdrowia i życia.[14] Ponadto praca operacyjna to także obserwacja operacyjna, pomoc od osób niebędących funkcjonariuszami oraz analiza kryminalna. Natomiast to metod pracy operacyjnej należy: wywiad operacyjny, obserwacja, zasadzka, pułapka, wykorzystanie zbiorów ewidencyjnych i archiwalnych, eksperyment policyjny, kombinacja operacyjna, korzystanie ze środków specjalnych i stosowanie środków technicznych[15]. Wywiad to jedna z najpowszechniejszych i stosunkowo często używana czynność operacyjno-rozpoznawcza. Wywiad to zbieranie informacji poprzez odpowiednio ukierunkowaną rozmowę. Może on występować w dwóch formach; jawnej, jako czynność o charakterze procesowym lub administracyjno-porządkowym, gdy obie ze stron posiadają wiedzę na temat rozmówcy oraz w formie ukrytej, gdy funkcjonariusz nie ujawnia swoich rzeczywistych zamiarów i występuje, jako osoba cywilna. W trakcie przeprowadzania wywiadu funkcjonariusz powinien wystrzegać się wydawania opinii oraz ocen w przeciwieństwie do drugiej strony. Jest to zapewne najtrudniejsze z zadań funkcjonariusza sprowokowanie swojego rozmówcy do swobodnej rozmowy, wydawania opinii czy szerokiego komentarza na dany temat[16].
|
|
|
