Тұндырып титрлеу әдістері

Тұндырып титрлеу әдісінің мәні

Тұндыру әдісінде титрлеуге тұнба алу реакциялары пайдаланылады. Пайдаланылатын реакциялар титриметриялық әдістердегі реакцияларға қойылатын жалпы шарттарға жауап берулері керек, бірақ тұндыру әдісінде мұндай реакциялардың саны аз. Ол- күмістің нашар еритін қосылыстарын алу – аргентометрия:

Ag⁺+Г^- AgГ¯, Г^- – CI^-, B^-, I^- , SCN^- т.б.

 

Галогенидтерді анықтауға олардың нашар еритін сынапты тұздарын алу реакцияларын да пайдалануға болады: Hg₂CI₂$, Hg₂I₂ т.б. (меркурометрия). Титриметрияда Zn²⁺ иондарын K₄[Fe(CN)₆] ерітіндісімен тұнбаға түсіру K₂Zn₃[Fe(CN)₆]₂$ реакциясы да пайдаланылады. Кейде SO₄^2- иондарын анықтауға BaSO₄ тұнбасын алу реакциясын пайдалануға болады, бірақ қоса тұну нәтижесінде тұнба ластанып, анықтау қатесі ~3% шамасында болады.

 

Титрлеу қисықтары

Тұндыру әдісінде титрлеу қисығының маңызы зор, себебі бұл қисық әдісті анализге пайдалануға болатынын не болмайтынын анықтайды және қажетті индикаторды таңдап алуға мүмкіндік береді. Тұндырып титрлеуде, мысалы аргентометрияда титрлеу қисығы мына координаттарда салынады: , не , .

25,00 мл 0,100М NaCI ерітіндісін 0,100М AgNO₃ ерітіндісімен титрлеуді қарастырайық:

1) Титрлегенге дейін СІ^- концентрациясы алынған NaСІ –дың жалпы концентрациясына тең:

[CI^-]=C_NaCI =10^-1, -lg[CI^-]=pCI=1; pCl= – lg[Cl^-]=1,0.

2) Титрлей бастағанда эквивалентті нүктеге дейін ерітіндіде NaCI-дың артық мөлшері жүргендіктен:

 

[Cl^-] = -lg[Cl^-] = pCl

[Ag⁺]·[Cl^-]=EK_AgCl=1.78·10^-10 болғандықтан, ертіндідегі Ag⁺ концентрациясы [Ag⁺] = не pAg + pCl = pEK=9,76.

pAg = pEK – pCl.

3) Эквивалентті нүктеде AgCl тұнбасының қаныққан ертіндісі пайда болады, сондықтан:

[Cl^-] = [Ag⁺] = , pCl = pAg = рEK_AgCl/2.

[Cl^-]=[Ag+]=1,33×10-5M; pAg=pCl=4,88.

4) Эквивалентті нүктеден кейін ерітіндіде AgNO₃ артық мөлшерде пайда бола бастайды, сондықтан Ag⁺ иондарының концентрациясы артық құйылған AgNO₃ концентрациясымен анықталады:

[Ag⁺] = ; -lg [Ag⁺] = pAg, pCl = pEK-pAg.

Титрлеуге сәйкес сандық мәндер 12.1 – кестеде келтірілген.

 

12.1 – кесте

Мл 0,100 M NaCI ерітіндісін 0,100 M AgNO3 ерітіндісімен титрлеу нәтижесі

VAgNO3, мл	[CI-]	pCI	[Ag+]	pAg
0,00	1,00·10-1	1,00
20,00	1,11·10-2	1,95	1,60·10-8	7,81
24,00	2,04·10-3	2,69	8,73·10-8	7,07
24,90	2,00·10-4	3,70	8,90·10-7	6,06
24,99	2,00·10-5	4,70	8,90·10-6	5,06
25,00	1,33·10-5	4,88	1,33·10-5	4,88
25,01	6,16·10-6	5,21	2,89·10-5	4,55
25,10	8,90·10-7	6,05	2,00·10-4	3,71
26,00	9,08·10-8	7,04	1,96·10-3	2,72

 

Қышқылды-негіздік титрлеудің анализіндегі сияқты бұл титрлеуде де пайдаланатын ерітінділердің концентрациясы артқан сайын титрлеу қисығының эквивалантті бөлігі кеңейеді. Эквивалентті бөлімінің кеңеюіне алынатын тұнбаның ерігіштік көбейтіндісінің азаюы да әсер етеді (12.1-сурет, 2-қисық). 12.1 – суреттегі 1 және 2-қисықтарды салыстырғанда, КІ ерітіндісін AgNO₃ ерітідісімен титрлегенде (ЕК_AgI=8,3·10^-17) эквивалентті бөлім рІ=4,70 11,38 аралығында жатыр, ал NaCI –ды титрлегенде рСІ=4,70 5,21. Мұндай айырмашылық AgI тұнбасының ерігіштігінің AgCI тұнбасына қарағанда 10⁶ есе төмен болуында.

20 40   рГ

12.1. – сурет. 1– 25,00 мл 0,100 М NaCI ерітіндісін 0,100 М AgNO3 ерітіндісімен титрлеу; 2 – 25,00 мл 0,100 М KI ерітіндісін 0,1М AgNO3 ерітіндісімен титрлеу қи­сық­­тары.