ершае дзяржаунае утварэнне. Полацкае, Тураускае князствы, ды Панёмання у 10-13 ст.

исторыя Беларуси.

Брель Олег Георгиевич.

Ранне феадальнае грамадства в Беларуси. Першае дзяржауная утварэнне

на Беларусскай зямли у 10-12 ст.

1. Пытанне: Сацыяльна-эканамичная развиццё Беларусских земляу у 10-12 ст.

2. Першае дзяржаунае утварэнне. Полацкае, Тураускае князствы, ды Панёмання у 10-13 ст.

3. Рэлигия Славян. Распаусюджанне Хрысциянства на Беларуси.

 

1. Пытанне: Сацыяльна-эканамичная развиццё Беларусских земляу у 10-12 ст.

 

У 10-13 ст на Беларусских землях дзякуючы поспехам у гаспадарчым развицци развиваюцца першыя дзяржавы раннеклассавага грамадства. Крывичы, Радзимичы, Дрыгавичы - першыя дзяржавы, узникли першыя дзяржавы.

 

У галине апрацоуки зямли панавала горнае земляробства, але адначасова захоувалася и падсека.Развивалася папарная систыма земляробства: двухполле и трохполле. Земляробы выкарыстоувывли больш дасканалые прылады працы: саху з жалезным наканечникам. У 9-10 ст пашыраецц выкарыстанне жалезных прылад працы, дзякуючы яким павышалась ураджайнасць зямли. Атрымоуваюць распаусюджанне малые семьи. Адначасова са змяненнями у гаспадарчым жыцци праходзяць змянення у сацыяльнай арганизацыи з'яуляецца суседская абшчына. Адначасова са зяуленнем суседскай абшчыны змяняецца стауленне чалавека да прыватнай маемасци.

 

Самае галоунае права уласнасци гэта уласнасць на зямлю. Вылучаецца два шляхи станауленн прыватнай маемасци на землю. Першы шлях: прамы захоп, абшчынных зямель князем, а други шлях працяжный захоп абшчыннай зямли больш заможными абшчынниками. Так складваюцца два асноуных сацыяльных слоя: феадалы ды сяляне.

Однородная масса сялян абшчынникау перастае иснаваць и падзляецца на наступныя группы:

1. Закупы – рабы за деньги.

2. Радовичы – рабы за договор.

3. Халопы – людзи якия страчывали свабоду ради лепшых умоу жыцця. Дабравольныя рабы.

 

Залежныя сяляне выконвали павиннасци на карысць феадалау, якия называлися натуральны аброк. Ен был у некальки выглядах: дзякла – расцинами.

Крыниц зяулення феадалау было некальки: самы галоуны феадал – князь. Князь личыуся уладаром усёй зямли. Першапачаткова князь збирау данину у выглядзе палюдзя на пагостах.

 

С цягам часу права збору данины было перадана баярам у выглядзе кармлення. Таким чынам галоуная крыница станаулення класса феадалау гэта кнжыцкая дружына. У гэты перыяд пачали складацца асноуныя формы феадальнага землеуладання – вотчыная ды памесная. Значныя удасканалення у той час адбываюцца у галине хатних промыслау. На Беларуси зъяуляюцца ганчарная колла ды будуюцца спецыяльныя печы па аппаливанню керамики.

 

Таксама удасканауливаецца домница ды сырадутны метад атрымання металла. Першые рамеслиницкия спецыяльнасци, што адзялилися ад земляробства были кавальская справа, ганчарства, апрацоука скур. Абасаблення рамесства ад сельскай гаспадарки вызвала развицце унутраннага гандлю и прывяло да зъяулення рынка. У 10-13 ст. асноунай манетай на тэррыторыи Беларуси быу арабски дэрхем. Праз Беларусския земли праходзиу шлях з Вараг у грэки яки дазваляу Беларусским дзяржавам удзельничаць у мижнародным гандле. Менавита у 10-13 ст. на Беларуси утвараецца асноуная колькасць гарадоу. Горад выконвау наступныя функцыи: администрацыйная, рамесная, гандлёвая, рэлигийна-культурная, абарончая. Гарады узникали на месце радавых цэнтрау. И магли паходзиць ад феадальнага замка, ци сяла, альбо быць заснаваным князем. Усе старажытныя гарады маюць аднолькавую структуру. Галоунай часткай горада зъяуляецца дзяцинец. Побач з им иснавау торг ци рынак. Вакол дзяцинца с торгам месциуся пасад.

 

ершае дзяржаунае утварэнне. Полацкае, Тураускае князствы, ды Панёмання у 10-13 ст.

 

Першая дзяржава, что утварылася на тэррыторыи сучаснай Беларуси гэта Полацкае княсства. Асновай насельництва Полацкага князства были крывичы. Крывичы рассялялися на паДзвинни з Усхода на Захад. Пачынальникам Полацкай дынасции Князеу личыцца князь Изяслау, яки княжыу у Полацку з 988 па 1001 гады. Пасля Изяслава на Полацки трон узышоу яго сын Брачыслау: 1003-1044 гады. Пры Брачыславе Полацкае княсства спрачаецца з Киевам за ролю галоунага горада у Русскай зямле. Брачыслау пашырае межы княсства у пауднёвым и заходним накирунках. Пасля Брачыслава с 1044 по 1101 гады кируе яго сын Усяслау. Пасля Усеслава на княжанне у Полацку прыходзяць князи Барыс и Глеб. У вогули на тэррыторый старажытнай Руси у гэта час праходзць працэссы феадальнага драблення. На прыканцэ 11 ст. адбываецца Любешски съезд.

 

У Полацку у сярэдзине 12 ст. адбываецца рэзки рост значэння гарадскога веча. Роля веча была вельми значнай. Яно кантралявала дзейнасць князя, вырашала пытання вайны и миру, заключала гандлёвыя пагаднення. Двоеуладзе было выникам гаспадарчага и сацияльнага развицця Полацкай зямли.

На першы план у грамадстве выходзяць баяры и дружынники. Сярод князей зъяуляюцца старэйшыя и малодшыя. У гарадах засноувываюцца арганизацыи купцоу ды рамесникау.

У 1201 годзе з дазволу Полацкага князю Уладзимира бискупам Альбертам была пабудавана крэпасць Рыга. А у наступным 1202 годзе быу заснаваны ордэн мечаносцау.

 

Мечаносцы – вяликую увагу удзяляли захопу новых тэррыторый. Полацки князь Уладзимир спрабавау вярнуць страчанные земли. Барацьба з мечаносцами, а потым и тэутонским ордэнам вялася з пераменным поспехам. У 30-ыя гады поспехе у барацьбе з Крыжаносцами звязаны з имён Данилы Галицкага. З 60-гадоу 12 ст. узмацняюцца сувязи Полацка з Наваградкам. На полацкае княжэнне запрашаюцца Литоуские князи. У першыню Турау узгадваецца пад 980 годам. Турау знаходзиуся у парападкаванни Киева. Злажылася традыцыя назначэння Тураускага князя з лику старэйшых сыноу Киеускага князя.

Кали Полацкае княсства змагалася з Крыжаками, та Тураускае княсства змагалася з мангола-татарами. У 1240-1241 гадах были разграбаваны и спалены пауднёвабеларусския гарады у тым лику Мазыр, Гомель, Брэст.

 

У сярэдзине 13 ст на Беларусских землях пачынае стварацца першае буйнае дзяржаунае утварэнне. Пад кирауництвам Наваградскага князя Миндоуга з 1246г пачынае фармиравацца ВКЛ (вяликае княсства лит). У 1262 годзе Миндоуг быу забиты, але ж вяликае княсства Литоускае было замацавана.