Стр. 15 - Ғ. Мүсірепов Қазақ солдаты

Упрощенная HTML-версия

К полной версии

Содержание

Стр. 14

 

Стр. 16

 

Қазақстанның ашық кітапханасы

«дегдом» ұстап ала жаздап, содан қашқанда тағы бүлдіріп алдым,— деді. Бұл жолы өзінің

қашып құтылғанына мақтанатындай жымиып та қойды.

—

Мен де керемет жүйрікпін! — дедім, мақтанғым келіп кетіп.

—

Ойбой... Шегендей емес шығарсың!.. Шеген қайда, ол!.. Ол ағып бара жатқан

машинаны қуып жетіп, асылып кете береді! Біреу көріп қалса, қарғып түсіп, кете беруі де

түк емес. Ол әшейін желаяқ! — деді Бораш, масаттана сөйлеп.

—

Е, сен қалай қаштың, «дегдом» қуғанда?

—

Шеген мені көпірдің үстінен өзенге тастап жіберді де судан басыңды ғана

шығарып, шомылған балалардың ішінде отыра бер басқа баланың басынан сенің басың

кем емес тани алмайды деп, өзі көпірдің, үстімен тартып отырды...

Шеген неліктен үйінен қашып кеткен?

—

Үйінен емес. Оған молдадан қашып кетіпті. Үш жұма бойы арабша оқып, әліп-ки-

күсін-ән деген бірдемеге түсіне алмапты да «мұныңыз немене өзі, мен түсінбейтін нәрсені

оқығым келмейді» деген екен. Оған молда он шыбық сынғанша дүре соғыпты. Оның үйі

жоқ, жездесінің қолында жүреді екен— деді Бораш, еріксіз күрсініп. Сол кезде:

—

Иә! Әуп! — деп, биік жардан бір-ақ секіріп, Шеген де қасымызға келіп түсті.

Шеген мен Бораш екеуі үсті-басыма қарала, торала етіп йод жағып, оның үстінен сарғыш

бір май жағып, ұзын ақ шүберекпен «бинттеп» тастады. Маған олардың емдегені емес,

екеуі бірдей асты-үстіме түсіп, достық көрсеткендері қатты ұнады.

—

Бір жұмада табаның әмірқан етіктің ұлтанындай жылтырайтын болады,— дейді

Бораш.

—

Жоқ, Оған молданың мәсісінің ұлтанындай жылтырайды! — деп, Шеген сақылдап

күледі. «Әмірқан етік» дегені немене, Оған молданың мәсісінің табаны қандай екен менің

онда жұмысым да жоқ, әйтеуір табанымның солқылдағаны басыла бастағанын сезем.

—

Сен әлі тоқтай тұр, Костя! Тозған ескі теріңді түгел сыпырып тастап, тесігі жоқ,

теңбілі жоқ, жаңа тері жасап берем. Теңіздің «ит балығындай», я болмаса, құндыздай

жылтылдайтын боласың! — дейді Шегең менің бар арманым «ит балық» болудай-ақ...

Бірақ мен Шегеннің ешбір сөзіне қарсылық айта алмайтын халге жеткенімді де сезем.

Екі ақсақ, бір желаяқ — үш боздақ, енді базарға қарай бет алдық.

—

Құдай тағала қарын қамы дегенді жаратпаса да болады екен... Амал қайсы... Кейде

өнеріңді соған да жұмсайсың! — деді Шеген.

—

«Зәурешті» айтайын ба, «Айнамкөзді» айтайын ба? —деді Бораш, базар шеті көріне

берген кезде. Шеген басын шайқап:

—

Костя білмейді ғой. Қоя тұр. Әдемі әндерді кез келген күнге қор қыла береміз бе?

— деді.

Балаға білмейсің дегеннен ауыр тиетін сөз болар ма, мен дереу:

—

Неге білмейін! «Зәурешті» зарлатып жіберемін,— дедім.

Стр. 16 - Ғ. Мүсірепов Қазақ солдаты

Упрощенная HTML-версия

К полной версии

Содержание

Стр. 15

 

Стр. 17

 

Қазақстанның ашық кітапханасы

—

Жоқ, білмейсің. Борашқа қосылып айту үшін бір жеті үйренуің керек. Мұның

даусына бүкіл қала жаңғырығады. Не әбден қысылғанда, не болмаса жексенбі күнгі

базарда айтарсыңдар!—деп, Шеген Борашты сол қолымен бір құшақтады да:

—

Сенің де үсті-басың толған өнер білем, қу шеке! — деп, мені де арқаға қағып-қағып

қойды. Бораштың, жүзі де жадырап сала берді, ал, мен үшін дүниеде бұдан артық достық

болмайтындай көрініп кетті.

Тамақ табу үшін бұлар базар халқына әр түрлі өнер көрсетеді екен. Ән салады, Шеген

доңғалақша айнала біледі, ақсақ та, соқыр да, саңырау да бола алады. Жылатса көзіңнің

жасын тыйғызбайтын, күлдірсе шегіңді қатыратын толып жатқан әңгімелер біледі.

—

Мен әшейін «цирк», Бораш барып тұрған «опера»!— деді Шеген.

Мен «опера» дегенді түсіне алмай қалып ем, Шеген:

—

Опера деген Саратау театры — деп түсіндірді. Мен мұнысына да түсіне қоя

алмаған соң үндемеп едім, Шеген:

—

Оны әлі көзіңмен көресің. Көрсетем,— деді. Шеген қайдағының бәрін біледі. Жасы

он бесте екен. Бораш балалар үйін «детдом» десе, Шеген «детдом» деп әр дыбысын ашық

естіртіп айтады. Өзім іздеп жүрген балалар үйінің атын қалай айту керек екенін мен де

үйреніп ала қойдым — детдом!

—

Детдомды жаратпайтыным — ылғи бір бағында жүргендей боласың. Ерте де

түгендейді, кеш те түгендейді... Өз қолыңнан түк келмейтіндей, бұзаудай бағады. «Детком

мына болса, жеңсігі басылып, желігі бітпеген ойын баласын бірден үлкен адам, естияр

адам қылуға жан таласады. Мен соның екеуіне де көне алмадым. Анда барам десең де

«рұхсат», мұнда барсаң да «рұхсат» керек. Детдом директоры бізді де өзіндей шал көре

ме, немене, рұхсатсыз бір аяқ бастырмайды. Өзі де дүниеге қара қалпағымен көк

сақалымен келген жоқ шығар!.. Жас бала аяқтанар кезде әуелі тәй-тәйлап жүріп, құлап-

жығылып, сүйтіп барып жүгіріп кетпей ме?.. Ол ылғи «ойбай, құлайсың! Жүгірме, отыр!»

дейді саған... Өмір деген ол үшін қазулы жатқан ордай көрінеді ғой деймін... Мен соған

көне алмадым! Желдей ескен еркіндікке жететін не болсын! — деп, Шеген маған қарап

еді, мен оның ұзақ сүресіне түсіне алмай Борашқа қарадым. Бораштың жүзінде

түсінгендік бар екен мен қорланыңқырап қалдым.

Базарға арқан бойы қалғанда Шеген Бораш екеумізді жетелеп алды да:

—

Ал, қырғилар, аздап болса да өнер көрсетіп жіберейік. Өнер жылатуға да жарайды,

күлдіруге де жарайды. Бұл сиқырдан да керемет. Ал, аяқты қиралаңдата түсіңдер! — деп,

өзі де шойнаңдай қалды. Шеген ақсағанда, шын ақсақтар далада қалдық. Оң аяғы ағаштай

қатып, серейіп жер сызып келеді. Жүріп келе жатқан жалғыз сол аяғы сияқты.

—

Алақан жаю, көз сүзу болмасын! — деді де, Шеген бізді базарға алып кірді.

Біз жақындай бергенде-ақ айран, сүт сатып отырған базаршы әйелдер сықылықтап күле

бастады.

—

Мынау бүгін аяқтан айрылыпты ғой... Байғұс-ай!..

—

Ертең бұл басынан да айрылып келер, әлі!..

—

Үшеуінің, жараса кеткенін қара!.. Бүгін үшеу болыпты! — деп базаршы халық мәз

болып қалды.