Тұрақты токты электр қозғалтқыштың жылдамдығын якорь тізбегіндегі кедергілерді өзгерту арқылы реттеу.

Тұрақты ток қозғалтқыштарының сипаттамалары. Электр қозғалтқыштарының, оның ішінде тұрақты ток қозғалтқыштарының да қасиеттері олардың іске қосылу, жұмыстық, механикалық және реттеу сипаттамаларымен анықталады. Қозғалтқышты жүргізіп жіберу кезінде оның тыныштық күйден бірқалыпты жылдамдықпен жұмыс жасау режиміне көшкенге дейінгіаралығы іске қосылу сипаттамасы болып табылады, ол токтардың K_i = немесе иінкүштердің λ = еселік коэффицентімен көрсетіледі, мұндағы – іске қосу тоғы, – номинал ток. Қозғалтқышты ток көзіне қосқан кезде оның якоры қозғалыссыз күйде болады, сондықтан Е_а = С_еи*Ф*n = 0, егер якорь тізбегінің индуктивтілігін L=0, онда іске қосу кезіндегі ток I_п = .ендеше якорь тізбегінің Rа кедергісінің шамасы аз болғандықган, іске қосу тогы номиналь токтың шамасьгаан 3-15 есе жоғарьшап кетуі мүмкін. Іске қосу тогының шамадан тыс жоғары болуы қозғалтқыш үшін қауіпті, сондықган = (3 _ 5) I_nom болатын, тек қуаты аз қозғалтқыштарды ғана іске қосу ток көзіне тікелей қосу арқьшы жүргізіледі. Аз қуатты қозғалтқыштардың якорь тізбегінің кедергісі айтарлықтай жоғары және олардың роторының инерциялық иінкүші аз. Қуаты орташа және үлкен қозгалтқыштарды іске қосу олардың якорь тізбегіне қосымша іске қосу кедергісін енгізу арқылы немесе қозғалтқышқа берілетін кернеуді төмендетіп беру арқылы жүргізіледі. Іске қосу кедергісін енгізу арқылы қосу кезінде оның шамасын іске қосу тогы номинал шамадан 2-3 есе ғана жоғары болатындай етіп таңдайды, яғни:

I_p= <(2-3)I_nom

Реостатты іске қосылатын параллель қоздырылған қозғалтқыштың принциптік сызбанүсқасы 1.22-суретте көрсетілген. Іске қосу кедергісі Rп

ток көзіне қосылған және якорь және қоздыру тізбектерін ток көзіне

жалғайды. Үлкен іске қосу иінкүшін алу үшін қоздыру тізбегіндегі Rв

кедергісі уақытша ажыратылып тасталынады. Төмендетілген кернеу арқылы іске қосу арнаулы сызбанұсқалар, яғни қозғалтқыш шығыс кернеуі реттелмелі ток көзінен қоректенетін сызбанұсқамен жиналған кезде ғана мүмкін.

Қозғалтқышты реверстеу, яғни якорьдың айналу бағытын қарама-

қарсыға өзгерту үшін якорь немесе қоздыру орамдарының үштарын

ауыстырып қосу жеткілікті. Қоздыру тогы мен якорь орамдарына берілген кернеудің номинал шамалары кезіндегі U=U_nom =const, Rp=const және Rд = 0 болғандағы айналу жылдамдығының, пайдалы иінкүпггің, пайдалы әсер коэффициентінің және якорь орамдарындағы токтың, яғни n,M₂, ȵ, I параметр-

лерінің Р₂ — пайдалы қуатқа тәуелділіктері қозғалтқыштың жүмыстық

сипаттамалары деп аталады.

Қозғалтқыштың негізгі сипатгамасы U=Unom=const, Rp=const, Rд=const

болғанда, n =f(М) тәуелділігі механикалық сипаттама болып

табылады. Якорьдың айналу жылдамдығының қозғалтқыш якорына берілетін

кернеуге, якорь тізбегінің кедергісіне және негізгі магнит ағынына

байланыстылығы реттеу сипаттамалары болып табылады, яғни қозғалт-

қыш якорының айналу жылдамдығын қандай әдістермен реттеуге

болатынын көрсетеді.