Пайдалану шығындарын есептеу

 

Байланыс қызметтерін көрсету үдерісі, кәсіпорынның шығындарын талап етеді. Жыл ішіндегі шығын көлемі жылдық пайдалану шығынын немесе нақтылы өндірістік өзіндік құнын көрсетеді. [1]

 

Э_ш= Э_н +М +А + ЕТҚ + С_Н + Н +Ү, (6.3)

 

Мұндағы, Э_н – электр қуатына кеткен шығындар;

М – материалдық шығындар және қосалқы бөлшектер

А – өтемпұл аударымдары

ЕТҚ – еңбекті төлеу қоры;

С_Н – әлеуметтік салық;

Н – несиелерді төлеу;

Ү–үстеме шығындар (басқарушылық, шаруашылық, жұмысшыларды оқыту үшін шығындар, көлік шығындары).

 

ЕТҚ = З_нег + З_қос, теңге (6.4)

Мұндағы, З_нег– негізгіеңбек ақы;

З_қос – қосымша еңбек ақы.

 

6.3-ші кесте- Қызметкерлердің еңбек ақысы

 

Атауы	Саны	Айлық еңбек ақы, теңге	Жылдық еңбек ақы, теңге
Инженер-бағдарлама жасаушы		180 000	2 160 000
Қойма қызметшісі		95 000	2 280 000
Барлығы		275 000	4 440 000

 

Қосымша еңбек ақы негізгі еңбек ақыдан 20% құрайды [2]:

 

З_қос= 4 440 000 ∙ 0,2 = 888 000 теңге

 

Онда ЕТҚ [2]:

 

ЕТҚ =4 440 000 +888 000 = 5 328 000 теңге

 

Зейнетақы аударымдары ЕТҚ-ның 10% құрайды:

 

ПФ = 0,1∙ЕТҚ, теңге (6.5)

 

ПФ = 0,1∙ 5 328 000 = 5 328 00 теңге

 

Әлеуметтік салық еңбек ақы қорының 11%құрайды:

 

С_н = 0,11 × ЕАҚ, теңге (6.6)

 

С_н = 0,11 × 5 328 000 = 586 080 теңге

 

Байланыс саласы үшін өтемпұл аударымдарының нормасы бір жылға 25% дейін барады. Өтемпұл нормасын 20% деп алайық:

 

А_о = К ∙НA /100 % (6.7)

 

А_о = 2 676 850 ∙0,2 /100 % = 535 370 теңге

 

Материалды және қосалқы бөлшектер мен жөндеу шығындары, қаржы салымының 0,5% құрайды:

 

М = К∙ 0,5 % /100% (6.8)

 

М = 2 676 850 ∙ 0,5 /100 = 13 384,25 теңге

 

Электр қуат шығындары:

Э= З _{құр.эл.қ}+ З _{қос.қаж} (6.9)

 

З _{құр.эл.қ} =W∙ S∙ T (6.10)

Мұндағы, S- 15 теңге– 1 кВт-сағаттың бағасы;

S – пайдаланатын қуат;

T – жұмыс уақыты (8760 сағ/жылына).

 

Дербес компьютерді қоса, жалпы пайдаланатын қуат – 400 Вт.

З _{құр.эл.қ} =W∙ S∙ T= 15 ∙0,4∙ 8760 = 52 560 теңге

 

Қосымша қажеттіліктерге қажетті электр қуатының шығындары құрылғының электр қуат шығынының 5%құрайды:

З _{қос.қаж} =0,05∙ З _{құр.эл.қ} (6.11)

 

Қосымша қажеттіліктерге өажетті электр қуатының шығындарын есептейік:

З _{қос.қаж} =0,05∙52 560 = 2 628 теңге

 

Онда, электр қуатына кететін шығын көлемі:

Э= 52 560 + 2 628 = 55 188 теңге

 

Үстеме шығындар өзіндік құнның 75% құрайды:

Ү= 0,75 ∙С (6.12)

 

6.4-ші кесте- Жылдық пайдалану шығындары (үстеме шығындарды ескермеген кезде)

Көрсеткіш	Бағасы, теңге
ЕТҚ	5 328 000
Әлеуметтік салық	586 080
Өтемпұл аударымдары	535 370
Материалдық шығындар	13 384,25
Электр қуат шығыны	55 188
Пайдалану шығындары:	6 518 022,25

 

Үстеме шығындарды анықтайық (6.12) формула бойынша:

Ү= 0,75 ∙6 518 022,25= 4 888 516,688 теңге

 

Осылайша, жылдық пайдалану шығындары:

 

Э = 6 518 022,25+ 4 888 516,688 = 11 406 538,94 теңге

 

6.1-ші сурет- Жылдық пайдалану шығындары

 

Кәсіпорын табысын есептеу

Кәсіпорын табысы- көрсетілетін қызметтер үшін алынатын ақшалай қаражат. Қойма жұмысшыларын қысқарту болған. Нәтижесінде, кәсіпорынның жалпы табысы [1][2]:

ΣД= ФОТ + Ос – ЗР (6.13)

 

Бір жыл үшін еңбек ақы:

 

6.5-ші кесте- Қысқартылған жұмысшылардың еңбек ақысы

Атауы	Саны	Айлық еңбек ақы, теңге	Жылдық еңбек ақы, теңге
Қойма қызметшісі		95 000	3 420 000
Сұрыптама бөлімшесінің қызметшісі		80 000	1 920 000
Инженер		100 000	1 200 000
Барлығы		275 000	6 540 000

 

 

Қосымша еңбек ақы негізгі еңбек ақыдан 20% құрайды:

 

З_қос= 6 540 000∙ 0,2 = 1 308 000 теңге

 

Онда ЕТҚ:

 

ЕТҚ = 6 540 000+1 308 000 = 7 848 000 теңге

 

Зейнетақы аударымдары ЕТҚ-ның 10% құрайды:

 

ПФ = 0,1∙ЕТҚ, теңге (6.5)

 

ПФ = 0,1∙ 7 848 000 = 784 800 теңге

 

Әлеуметтік салық еңбек ақы қорының 11%құрайды:

 

С_н = 0,11 × ЕТҚ, теңге (6.6)

 

С_н = 0,11 × 7 848 000 = 863 280 теңге

 

Қысқарған үшін өтем:

ЗР = 95 000+ 60 000+100 000 = 175 000 тенге

Онда табыс:

ΣД= 7 848 000 + 863 280 –275 000 = 8 436 280 тенге

Тімділік мерзімін есептеу

Өтелу мерзімін есептеу үшін жалпы экономикалық тиімділіктің мәнін білу қажет.

Абсолюттік экономикалық тиімділік табыс пен қаражат салымдарының арасындағы қатынасы ретінде анықталады [3]:

Е= (6.7)

Мұндағы: П – пайда;

К- қаражат салымдары.

 

Пайда мына формуламен анықталады [3]:

П = Д - Э, теңге (6.8)

 

П = 8 436 280 –6 518 022,25= 1 918 257,75 теңге

 

Таза пайда мына формуламен анықталады:

П ' = П∙0,2, теңге = 1 383 651,55 теңге (6.9)

 

Е = ∙100% (6.10)

Е = ∙100%= 68,6 %

 

Е = 68,6 %

 

Есептік өтелу мерзімі тиімділікке кері шама ретінде анықталады:

Т = ∙100% (6.11)

 

Т = ∙100% ≈ 1,5 жыл

 

Бұл бөлімде қаржы салымдары, пайдалану шығындары, электр қуатының шығыны, материалды шығындар, еңбек төлеу қоры, өтемпұл аударымдары, үстеме шығындар, табыс және экономикалық тиімділік көрсеткіштерінің көлемі анықталды.

Алынған нәтижелердің сараптамасы бойынша: өтелу мерзімі -1 жыл 5 ай; жылдық пайдалану шығыны- 6 518 022,25 теңге; кәсіпорын табысы - 8 436 280 теңге құрайды.