CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE ZALUDNIANIU OBSZARÓW
Źródło utrzymania (praca):
Praca w rolnictwie - ludność skupia się w miejscach gdzie są dogodne warunki glebowe, klimatyczne i hydrauliczne do uprawy ziemi. Przykładem tego typu zaludnienia jest koncentracja ludności w deltach i dolinach rzek: Nilu, Gangesu, Jangcy, La Platy. Przyczyniło się do tego wykorzystanie w rolnictwie żyznych gleb, wylewów rzek i budowa systemów irygacyjnych. Żyzne gleby szczególnie czarnoziemy na lessach, zdecydowały w przeszłości o rozprzestrzenianiu się rolnictwa na Niżu Europejskim aż po Ural oraz na preriach północnoamerykańskich. Ważnym czynnikiem kształtującym rozmieszczenie ludności utrzymującej się z rolnictwa jest ukształtowanie powierzchni oraz dostęp do wody.
Przemysł - w I fazie rozwoju przemysłu, gdzie niezbędne było drewno, siła spadku wody, oraz wełna jako surowiec, ludność skupiała się na terenach podgórskich np. w Bawarii, Sudetach, Appalachach, na Uralu. W wyniku rozwoju przemysłu ciężkiego, opartego na eksploatacji złóż węgla kamiennego i rud żelaza, doszło do koncentracji ludności w miejscach występowania surowców, np. W Środkowej Anglii, Westfalii, Lotaryngii, na Górnym Śląsku, w Zagłębiu Donieckim. Obecna faza rozwoju przemysłu przetwórczego sprzyja koncentracji ludności w wielkich miastach, sprzyja temu rozwój usług, rynków zbytu oraz handlu. Wielkie miasta zapewniają nie tylko źródło utrzymania, ale przyciągają bogatą ofertę usług kulturalnych, naukowych, rozwojowych, podnoszących tzw.,,jakość życia,,.
Brzegi mórz - koncentracja ludności w tych rejonach wiąże się z transportem morskim i lokalizacją zakładów przemysłowych w portach, przetwarzających importowane drogą morską surowce. Ważnym czynnikiem przyciągającym ludność są także walory rekreacyjne o czym świadczy rozwój osadnictwa wypoczynkowego w basenie Morza Śródziemnego, Florydzie, Kalifornii. Tereny nadmorskie sprzyjały osadnictwu ze względu na występujące tam żyzne gleby aluwialne i mady w ujściach rzek, łagodny, wilgotny klimat. Przykładem może być Niź. Nadatlantycka i Niź. Chińska. Obecnie w skali całego świata, ponad połowa ludności 52% mieszka w pasie 200 km od wybrzeża, które stanowi zaledwie 21% powierzchni wszystkich zamieszkałych kontynentów.
Ustrój społeczno-polityczny i gospodarczy - prześladowanie grup społecznych w jednym kraju powodowało emigrację do innych miejsc. Przykładem takiej sytuacji był w okresie średniowiecza napływ do Polski prześladowanych na Zachodzie Żydów. Po zakończeniu II wojny emigranci polityczni z Europy Wschodniej osiedlali się w Europie Zachodniej, Ameryce. Obecnie brak bezpieczeństwa zmusza do ucieczki narody byłej Jugosławii, liczne plemiona afrykańskie.
|
|
|
Bezpieczeństwo społecznego bytu - czynnik ten odgrywał w przeszłości bardzo duża rolę. Mieszkańcy południowej Afryki - Buszmeni pod naporem Hotentotów wycofali się na pustynne obszary Kalahari. Niektóre ludy Eurazji i Ameryki Północnej zostały zepchnięte w głąb Arktyki pod naporem kolonizatorów z Europy. W ten sposób doszło do zasiedlenia obszarów o niesprzyjających warunkach przyrodniczych.
Nierównomierne rozmieszczenie ludności jest łącznym efektem działania wszystkich czynników: naturalnych, gospodarczych, społecznych.
BĄDŹ:
Czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozmieszczenia ludności na świecie.
Przyrodnicze czynniki rozmieszczenia ludności:
- klimat
- odległość od morza
- ukształtowanie powierzchni
- sieć rzeczna (wody)
- gleby(żyzność gle
- surowce mineralne
Rozmieszczenie ludności na powierzchni globu jest bardzo nierównomierne. Dzieje się tak między innymi za sprawą umiejscowienia ujęć wody, surowców mineralnych i gleb. Czynniki przyrodnicze decydują w dużym stopniu o obszarach kuli ziemskiej, na których człowiek może zaspokajać swoje naturalne potrzeby i pracować w celu pozyskania środków na swoje utrzymanie i rozwój. Obszary, które spełniają wyżej wymienione warunki nazywamy ekumeną.
Najwięcej ludności świata, bo około 52%, zamieszkuje tereny usytuowane nie dalej niż 200km od źródeł wody. Tereny, wyłączając Antarktydę, stanowią około 26% lądów.
W rozpatrywaniu rozmieszczenia gatunku ludzkiego na Ziemi ważne jest zagadnienie mówiące o gęstości zaludnienia.
Bariera świetlna- ogranicza warunki życia poprzez deficyt lub nadmiar światła. Deficyt światła występuje w wysokich szer. geograficznych, w których panuje zjawisko dni i nocy polarnych. Ograniczona ilość światła w niektórych porach roku, ma wpływ na samopoczucie człowieka, stan psychiczny, zdolność do koncentracji i wysiłku. W sposób pośredni światło oddziałuje na życie człowieka, poprzez wpływ na rośliny służące jako pożywienie lub surowiec. Wiele roślin uprawnych dostosowało się do rytmu dnia i nocy, do tego stopnia że różnią się rośliny długiego dnia (ziemniaki) i krótkiego dnia (ryż).
Bariera termiczna- jest powiązana z barierą świetlną, gdyż dł. dnia i wys. słońca mają decydujący wpływ na temp powietrza danego obszaru. Organizm człowieka posiada bardzo małą tolerancję termiczną, toteż w warunkach odchylenia temp od normy konieczna jest termoregulacja poprzez odpowiedni pokarm, odzież, mieszkanie. Życie na obszarach polarnych i subpolarnych jest możliwe bądź przy niewielkiej gęstości zaludnienia, bądź przy dostawach żywności i innych artykułów z terenów z terenów rolniczych.
Bariera wodna- stanowi gł. brak wody, bariera deficytu wody pojawia się najsilniej w klimatach gorących, gdzie przy wysokich temp i wysokim parowaniu opady przekraczające prawie dwu, trzykrotnie sumę w innych strefach klimatycznych, nie rekompensują strat wilgoci powstałych w wyniku parowania
Bariera wysokości- spowodowana spadkiem ciśnienia atmosferycznego wraz z wysokością, wywołującym rozrzedzenie powietrza oraz zmniejszenia ilości tlenu. Nachylenie stoków w górach utrudnia dział gospodarczą, poprzez przyspieszoną denudację, ruchy masowe, erozję gleby. Przykładem intensywnej terasowej gospodarki jest kotlina Syczrańska, Korea, Japonia,Wietnam.
|
|
|
strefa okołobiegunowa- niedostateczna ilość światła-spadek aktywności organizmów, niemożliwa fotosynteza., wystepowanie niskich temperatur i krótkiego okresu wegetacyjnego-niemożliwa uprawa roli. mieszkańcy tych sterf jeśli nie korzystaja z dostaw żywności to mogą tylko korzystać z zasobów pochodzenia zwierzęcego.
strefa zwrotnikowa-brak wody- główny czynnik słabego zaludnienia.
Wysokie temp i obfite opady sprzyjają rozwojowi roślinności;wilgotne lasy równikowe są obszarami nie sprzyjającymi człowiekowi ze względu na trudna wykarczowania roślinność i szybko jałowiejące gleby;śmiertelnym niebezpieczeństwem SA choroby wywoływane przez drobnoustroje chorobotwórcze.
Rozmieszczenie na obszarach górzystych jest różne; w Afryce Wsch. zbocza gór SA zamieszkiwane ze względu na wyższe opady. Na obszarach chłodnych są słabiej zaludnione z pododu niskiej temp.;wystepownia mało żyznych i zagrożonych erozją gleb.W wysokich partiach gór wystepuje niższe ciśnienie utrudniające oddychanie.
Ludzie zamieszkujący obszary o niesprzyjających warunkach przyrodniczych wykazują swoiste przystosowania:
- na obszarach o dużym nasłonecznieniu ciemny kolor skóry
- blada skóra mieszkańców strefy subpolarnej ułatwia organizmowi wykorzystanie promieniowania słonecznego
-we krwi mieszkańców wysokich gór duzo hemoglobiny-zwieksza pobieranie tlenu z rozrzedzonego powietrza
Wpływ elementów środowiska na człowieka:
- bezpośredni zależność miedzy ilościa promieniowania słonecznego a człowiekiem
- pośredni- łańcuch reakcji:ilość promieniowania słonecznego- temp. powietrza-długość okresu wegetacyjnego-roślinność- czlowiek
Pozaprzyrodnicze czynniki rozmieszczenia ludności:
- historyczne
- ekonomiczne
- polityczne
Na początku człowiek był uzależniony od przyrody Jednak w wyniku rozwoju cywilizacyjnego współczesne rozmieszczenie ludności na Ziemi jest tylko pośrednio zależne od środowiska naturalnego.. Obecnie o gęstości zaludnienia decydują czynniki ekonomiczne i polityczne, związane z rozwojem nauki i techniki, przemysłu, wiedzy o środowisku i akumulacji kapitału, a także poszukiwanie źródeł utrzymania. W związku z tym człowiek przekracza naturalne bariery i opanowuje obszary nie sprzyjające jego życiu i pracy, przystosowując swój organizm do tych trudnych warunków egzystencji.
Do podstawowych czynników ekonomicznych i politycznych, decydujących o rozmieszczeniu ludności, należą: występowanie bogactw naturalnych, rozwój przemysłu przetwórczego, powstawanie ośrodków i okręgów przemysłowych, wielkość gospodarstw rolnych i sposób gospodarowania gruntami, sieć transportu, a także polityka skierowana na zwiększenie produkcji, dochodów rolników, zagospodarowanie terenów o trudnych warunkach naturalnych. Im wyższy jest poziom rozwoju społeczno-gospodarczego krajów, tym większą rolę odgrywają w nich czynniki ekonomiczne i polityczne w rozmieszczeniu ludzi na Ziemi.
Przykładem czynnika politycznego, który wywarł wpływ na sposób rozmieszczenia ludności, były decyzje o zaludnieniu Syberii, Kazachstanu i innych regionów przez ludność, kierowaną tu lub deportowaną ze wszystkich republik byłego ZSRR i obszarów należących w okresie międzywojennym do Polski.
|
|
|
