ІІІ. Жаңа білімді меңгеру. 1. Қазақстандағы қазіргі діни ахуалы

1. Қазақстандағы қазіргі діни ахуалы

2. ҚР-дағы діни қауымдастықтардың сан-алуандығы

3. Қазіргі кездегі діни экстремизм мәселесі

1. Тәуелсіздік жылдары азаматтық қоғамның және нарықтық экономиканың құрылуымен ғана емес, сондай-ақ діни серпілістің жүруімен де сипатталады: дәстүрлі діни бірлестіктер ұстанымдарының күшеюімен бірге қазіргі Қазақстан үшін беймәлім, жаңа “дәстүрлі емес” діни ұйымдар пайда болды. Атап айтар болсақ, пресветериандық және методизм, протестанттық конфессиялар, сондай-ақ “Агапе” “Жаңа аспан” сияқты протестанттық шіркеулер, “Бахаи” “Сайтан шіркеуі”, “Саентология шіркеуі” сияқты діни бірлестіктер көріне бастады.

Қазақстандағы қазіргі діни ахуал күрделі әрі сан-салалы. Кейбір деректер бойынша, 1989 жылғы 1 қаңтарда 30 конфессияға тиесілі 700-ге жуық діни бірлестіктер болса, 2003 жылдың 1 қаңтарында 3206 діни бірлестіктер жұмыс істеген. Олардың арасында 1652 исламдық, соның ішінде 1642 суниттік, 2 шииттік, 2 сопылық, 4 ахмадия ағымдары бар.

Жалпы, діннің оның барлық кө­ріністеріндегі әлеуеті әлемдік деңгейде артып отырғандығы ақиқат, сол себепті дін саласына жіті көңіл бөлу - тек біздің елімізде ғана емес, барлық мемлекеттерде жүзеге асып жатқан үдеріс.

Жалпы Қазақстан аумағында діни танымдық түсніктердің маңыздылығы өскен олардың серпіні мен ерекшеліктері мынадан көрнеді:

Í әлеуметтік-саяси өмірдің көптеген саласында діннің әсері күшеюде;

Í халықтың көлемді тобының күнделікті өміріне діни бірлестіктердің әсері өсуде;

Í діни білім саласы дамып, оның қаржы және материалдық базасы нығаюда;

Í шет елдерден келген діни бірлестіктердің Қазақстандағы миссионерлік және насихаттау әрекеттері жандануда

2. 1989 ж. 1 қантарында Қазақстанда 671 діни бірлестік, 20 конфессия мен деноминациялар болды. 20 жыл ішінде діни бірлестіктердің саны 6 есеге өсіп, 2011ж. 1 қаңтарында 4479 жетіп, ал конфессиялар мен деноминациялар саны 40-тан асып кетті. Қазіргі уақытта 3200-ге жуық мешіт, шіркеу, ғибадатханалар жұмыс істейді. Діни бірлестіктердің жалпы санында келесілер бар: ислам – 2756, Орыс православие шіркеуі – 303, рим-католиктік шіркеу – 84, протестанттық және жаңа діни ағымдар – 1301. Діни бірлестіктерге 3377 діни ғимараттар тиесілі, олардың ішінде 2416 – мұсылман мешіттері, 269 – православие шіркеулері, 88 – католиктік костелдер, 5 – синагога, сондай-ақ басқа да протестанттық және т.б. шіркеулер. Елде 8 жоғары (оның ішінде 2 исламдық, 1 католиктік, 1 лютерандық, 4 протестанттық), 6 арнаулы орта және 3 жалпы білім беретін рухани оқу орындары бар. Сондай-ақ ірі мешіттер жанынан ашылған курстар мен шіркеу жанынан ашылған жексенбілік мектептер бар. Осы таңда республикада 20 елден келген 400-ге жуық шет елдік миссионерлер жұмыс жасауда. Алайда, миссионерлердің ісі мен әрекеттеріне, олардың бағдарламаларына Ұлттық қауіпсіздік мәселесіне сай құқықтық, ғылыми және өркениеттік мәндегі сараптамалар жасау қажет екендігін айту керек. Жалпы Қазақстан аумағында діни танымдық түсніктердің маңыздылығы өскен олардың серпіні мен ерекшеліктері мынадан көрнеді.

Ø Елімізде 17 діни конфессия бар

Ø 3088 діни бірлестік қайта тіркелді

Ø 2228 мешіттер

Ø 269 православ шіркеуі

Ø иудаизм бірлестігі

3. Қазіргі жағдайда экстремистік бағыттағы ұйымдар мен топтардың террорлық актілерінің азғындық және адамға қарсы жақтары артып, оның сипаты күрделеніп, жалпы террорлық әрекеттердің кең етек жаюы байқалады. Бүгінгі күні діни лаңкестік өзінің ұйымдастырылуы және таралу ауқымына қарай басқа терроризм түрлерінен кем түспейді. Діни терроризмді таратушылар нақтылы бір діни және ұлттық құндылықтарды өз мақсаттарында кері ықпалды пайдаланатын діни-саяси экстремистік ұйымдар. Діни экстремизм - мемлекеттің территориялық тұтастығы мен тәуелсіздігін бұзуға, билікті күшпен алуға немесе мемлекеттік құрылымды күшпен өзгертуге бағытталатын әрекет.

Діни экстремистер Ислам діні мәнісін өз діни-саяси мақсаттарына жету үшін қарама-қайшы пікірде тұжырымдайды. Бұл әсіресе «жиһад» мәселесіне қатысты. Олар күш көрсетудің себебі «дінсіздер кінәсі» деп түсіндіреді. Сондықтан осы тұрғыдан алғанда, бұл қағида дінге сенушілердің әрекеттерін заңды деп табуға және мұның күштеу әрекеттерін жасауға түрткі болуына, басқаша айтқанда, «ислам экстремизмінің» әрекеттерін ақтап алуға мүмкіндік береді.

Елбасы 2012 жылғы 14 желтоқсанда Қазақстан халқына жолдауында діни экстремизмнің еліміздің ұлттық қауіпсіздігін сақтауда қаншалықты маңызды екендігін: «Діни экстремизм қаупі ерекше алаңдаушылық тудырып отыр. Дінбасылар да ортақ алаңдаушылық білдіруде.