Аркалар рамалар сияқты уақытша қиылысу және параллельді белдіктермен бірыңғай қабырғалы және өтпелі болуы мүмкін. Параллельді белдікті аркалар өндірісте технологиялы, түрлік элементтердің максималды санына ие және эстетикалық көзқараста барынша ыңғайлы. Сондықтан мұндай арна түрі көбірек таралаған. Ломдық жоғарғы белдікті арқалар көлденең қабырғалы ветраждардың құрылғыларын пайдалануға мүмкіндік береді. Бірақ арқаның қиындататын белдіктің сыну орындарында біраз майысқыш кездер пайда болады. Орақ тәрізді форма оның ұзындығының өзгеру мінезіне жауап бермейді және ереже бойынша архитектуралық ойлардың орындалуына қолданылады. Бірыңғай қабырғалы аркалар кішкене майысқан кездерде және үлкен бір қалыпты күштерде пайдалы. Әдетте мұндай өткінші қиылысқан аркалар коробкалық болып келеді. Бұл аркалар балкалық профильдермен салыстырғанда майысқыш кездердің аздаған әсерінен қалыңдатылған қабырғаға ие. Бірыңғай қабырғалы арқалар өткінші арқалармен салыстырғанда өндірісте технологиялық, автоматтық сварканы қолдануын босатып алады, күштің аздаған консентрациясын және көтерілген төзімділікке және салқынға төзісшілікке ие. Олар сонымен қатар көтерілген көпжылдыққа ие және эксплутация бойынша аздаған шығынды талп етеді. Қиылысқан бірыңғай арқалардың биіктігі 1/50 – 1/80 жылдамдық, өткінші 1/30 – 1/60 жыл арасында белгіленеді.
Рама мен аркалардың іргетасқа тірелу тораптары
Конструкциялардың қарапайым шешімдері іргетас мәселесін тудырады. Арқаның максималды элементтік саны арақашықтықта жұмыс істеу үшін пайдаланылады. Рационалды шарттардың мықтылығы жоғары болаттарды пайдалануын және металды үнемдеуіне әкеліп соғады. Тіреуіш және негізгі шарнирлер болып келеді. Тіреуіш шарнирлер үш түрлі болады: плиталық, дақтық немесе байланыстық. Өтпелі аркалар тіреуіш жанында ереже бойынша, бірыңғай қиылысып өтеді, сол себепті арканың бірыңғай және өтпелі тіреуіш шарнирі бірыңғай конструкцияға ие болады. Плиталық шарнир ең қарапайым конструкцияға ие. Олар салыстырмалы кішкене тіреуіш қысымдарда және артықшылық көлденең жатқан шарнирлік арқаның бөлігінде пайдаланылады. Балансирлік шарнир көбіне ауыр арқалармен және рамаларда пайдаланылады. Дақтық шарнир арнайы тіреуіш ұяға ие-дақтық, сонда арқаның айналмалы тіреуіш бөлігі салынады. Дақтық былайынша құйма немесе сваркалық дәнекерленген парақтық болаттан жасалынады.
Арка мен раманың тірек шарнирлері
а – плиткалы шарнир; б- пятникті шарнир; в- теңгергіш шарнир; 1- тақта; 2- цапфа; 3- теңгергіш.
Ауыр ферма туралы
Ауыр болат ферма стерженьдері жеңілге қарағанда бірнеше элементтерден құралған мықты және дамыған қималарымен ерекшеленеді. Мұндай тсерженьдер қимасын әдетте екі сатылы етіп жобалайды, түйіндік байланыс екі жазықтықтада орналасқан фасонкалар арқылы жұзеге асады. Ауыр ферма стерженьдерінің қималары әртүрлі.
Ауыр болат фермада қолданылатын қима түрі: Н-тәрізді қима: көлденең бетпен байланысқан екі тікелей бетпен жасалып пісірілген
Ауыр ферма стерженьдерінің қима түрлері
Көлденең бетпен байланысқан төрт тең емес бұрыштан жасалған тойтарылған қима. Аралас панельді мұндай қималарды қолдану қисымша тік беттерді бекіту арқылы жүзеге асады.
Н-тәрізді қималар белдеу, қиғаш қойылған тіректерде қолданылады. Швеллерлі қима сөренің ішкі жағына қойылған екі швеллерден тұрады. Сонымен қатар прокатты, құрамалы швеллерлер қолданылады. Швеллерлі қиманың стерженьдері екі жазықтықтада орнықтылығы бар, сондықтан бұндай қима сығылған элементтер үшін лайықты, әсіресе үлкен ұзындықта. Швеллерлі қиманың кемшілігі планка немесе тормен байланысы мәжбүр болатын екі тарамның бар болуы.
Қорапты қима жоғарыдан көлденең бетпен байланысқан екі тік элементтерден құралады. Қиманың қаттылығы егер тік бұтақтарды тормен байланыстырса, едәуір артады.
Қоставрлы бір сатылы қима пісірілген немесе кеңсөрелі тік қойылған прокатты қоствардан тұрады.
Пісірілген ауыр фермада қолданылатын құбырлы стержень жеңіл фермада қолданылғандай артықшылықтары бар.
Тұйық қорапты қима ауыр сығылған фернма элементтерін ең тиімді ететін жоғары иілімді және бұрылмалы қаттылықты қасиеті бар. Қима төрт беттен тұратын пісірілген немесе иілген элементттерден жасалуы мүмкін.
