Бап. Теңіз қарақшылығы

1.Теңіз немесе өзен кемесіне бөтеннің мүлкін иеленіп алу мақсатында күш қолданып не оны қолдану қатерін төндіріп шабуыл жасау -

2.Бірнеше рет не қаруды немесе қару ретінде пайдаланылатын заттарды қолданып жасалган дәл сол іс-әрекет -

3.Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген іс-әрекеттер, егер оларды қылмыстық топ жасаса не олар абайсызда адам өліміне немесе өзге дө ауыр зардаптарга әкеп соқса -

Теңіз царацшылыгы - ертеден белгілі жэне қауіпті қылмыстық құқық бүзушылықтардың бірі. Қылмыстық құқық бұзушылықтың бұл түрі үшін халықаралық құкық норма-сы да жауаптылық белгілеген. Женева конвенциясы (1953 жэне 1958 жылдары) теңіз қарақшылығымен халықаралық күрес шараларын белгілеген. Теңіз қарақшылығы ту-ралы қылмыстық қүқықтық норма Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінде халықаралық құқық нормасына сәйкес орын алып отыр (ҚК-тің 271-бабы).

Теңіз карақшылығы (271-бап) күрамының диспозициясы эуе немесе су көлігі не жылжымалы темір жол составын айдап экету оны немесе сондай мақсатта басып алу (270-бап) құрамына сырттай ү_қсас.

Қылмыстық құқық бұзушылықтың тікелей объектісі - теңізде жүзудің халықаралық қауіпсіздігі жэне бөтеннің меншігі. Қосымша тікелей объект - адамдардың өмірі. Қылмыстық құқық бү_зушылықтың заты — бөтеннің меншігі (жүк, кеме, жанар май, отын,т.б.).

Объективтік жағының қылмыстық құқық бұзушылық теңіз немесе өзен кемесіне бөтеннің мүлкін басып алу мақсатында күш қолданып немесе күш қолданамын деп қоркытып, шабуыл жасау эрекетімен сипатталады.

Қылмыстық қү-қық бұзушылық күрамы формальдық. Ол шабуыл жасаған уақыттан бастап аяқталған деп танылады. Осы қылмыстық қүқық бү-зушылықтың объективтік жағының тағы бір белгісі қылмыстық кұ_қық бұзушылықтың жасалу орны болып табы-лады. Теңіз қаракдіылығы ашық теңізде немесе көлде, не өзенде, я болмаса өзен, көл жағалауында жасалуы мүмкін.

Субъективтік жағынан қылмыстық қүқық бұзушылық тікелей қасақаналықпен жүзеге асырылады. Кінәлі күш қолданып немесе күш қолданамын деп қорқытып шабуыл жасап, теңіз немесе өзен кемесіне бөтеннің мүлкін басып алу мақсатында қарақшылық жасай-тынын сезеді жэне осы эрекеттерді істеуді тілейді.

Қылмыстық қүқық бұзушылықтың субъективтік жағының міндетті белгісі — бөтеннің мүлкін басып алу (кеме, катер, жүктерді, жабдықтарды ақша, басқа заттарды) болып та-былады.

Қылмыстық қү_қық бұзушылыктың субъектісі - 16-ға толған кез келген адам.

Қылмыстық кодекстің 271-бабының 2-тармағында осы қылмыстың ауырлататын түрлері көрсетілген. Олар бірнеше рет (ҚК-тің 12-бабын қараңыз) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттарды қолданумен жасалған эрекет.

Қылмыстық кодекстің 271-бабының 3-тармағында осы қылмыстың аса ауырлататын түрі үшін жауаптылық белгіленген. Олар егер теңіз қаракшылығы қылмыстық топпен жасалса (ҚК-тің 31-бабының 3-тармағын қараңыз), не абайсызда кісі өліміне не өзге ауыр зардаптарға (мысалы ауыр дене жарақатына, кеменің күйреуіне, ірі материалдық залалға) экеліп соқса. Егер теңіз қарақшылығы эрекетінен кісі өлімі орын алса, онда іс-эрекет қылмыстардың жиынтығы (99 жэне 271-баптар) бойынша сараланады.

273-бап. Терроризм актісі туралы көрінеу жалған хабарлау дайындалып жатқан терро­ризм актісі туралы көрінеу жалған хабарлау - алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

Терроризм актісі туралы көрінеу жалған хабар беру көп жағдайларда адамдар арасын-да абыржу, тэртіпсіздік туғызады, мемлекеттік басқа да мекемелердің, кэсіпорындардың, көліктің бірқалыпты жұмыс істеу ырқын бұзады. Мүлдай хабарлауға сенген мемлекеттік органдар, жекелеген адамдар эбігерге түсіп, дайындалып жатқан террорлық актіні той-тару үшін ұйымдастырушылық техникалық шаралар өткізуге мэжбүр болады. Осыған байланысты Бұл қылмыстың тікелей объектісі — қоғамдық қауіпсіздік болып табылады.

Объективтік жағынан қылмыстық қүқық бүзушылық адамдардың қаза болуы, елеулі мүліктік зиян келтіру не қоғамға өзге де қауіпті зардаптардың болуы қаупін тудыратын жарылыс, өрт қою немесе өзге іс-эрекеттердің дайындалып жатқаны туралы көрінеу жалған хабарлау эрекеттері арқылы жүзеге асырылады (ҚК-тің 273-бабы).

Бұл жерде хабарлау деп жоғарыда көрсетілген жалған мэліметтерді тиісті органдарға, лауазым адамдарына жеткізу туралы сөз болып отыр. Бұларға қү_қық органы немесе басқа мемлекеттік органдар, сондай-ақ осы органдардың лауазымды адамдары жатады. Хабарламада түрғын-жай, крймаларға, көлікке немесе басқадай объектілерді жаратын немесе жандыратын кондырғылар қойылғаны туралы айтылады.

Мұндай хабарлама кайсыбір реттерде жекелеген адамдарға да жеткізілуі мүмкін. Мы­салы, өзі түрған мекен-жайға немесе мінетін көлігіне жарылғыш заттар қойылғаны тура­лы хабар алған адамдар.

Хабарлама жасаудың тэсілі сан қилы (ауызша, жазбаша, телефон арқылы) жэне т. б. болады.

Қылмыстық құқық бү_зушылық үшін жауаптылықтың басты шарты - жеткізілген хабарламалардың шындыққа сай емес, көрінеу ойдан шығарылғандығы, жалғандығы бо­лып табылады.

Қылмыстык құқық бүзушылық құрамы формальдық, сондықтан ол заңда көрсетілген органдардың немесе адамдардың көрінеу жалған хабарлама алған уақытынан бастап аяқталған деп саналады.

Субъективтік жағынан қылмыстық қүқық бүзушылық тікелей қасақаналыкпен істе-леді. Адам терроризм актісі туралы көрінеу жалған хабарлаудың қоғамға қауіптілігін, заңға қайшылығын сезеді, бірақ соны тілеп эрекет жасайды. Қылмыстық ниет сан түрлі болуы мүмкін. Көп жағдайларда мұндай әрекет бұзақылық ниетпен істеледі, ал кейбір реттерде кек алу, жұмысты немесе окуды болғызбау ниетімен жүзеге асырылады.

Қылмыстық құқық бүзушылық субъектісі - жалпы, жасы 14-ке толған кез келген азамат.