Тақырып. Технологиялық машиналардың оңтайлы жөндеу аралық мерзімдерін анықтау

Қатпарлы конвейердің әзірлік коэффициентінің оңтайлы деңгейін таңдау үшін негізгі қорлар мен ағымдағы пайдалану шығындарына күрделі салымдарды білдіретін, келтірілген шығындар формуласын пайдаланамыз:

= + , ш.б. (8.21)

мұнда - келтірілген шығындар;

- күрделі салымдар тиімділігінің нормативтік коэффициенті, негізгі өндірістік қорлардың қызмет ету мерзіміне кері шама, есептеуде = 0,2 деп қабылдаймыз, яғни қатпарлы конвейердің қызмет ету мерзімі = 5 жыл;

- сәйкесінше қатпарлы конвейердің жөндеу аралық циклдері бойынша пайдалану шығындары. Қатпарлы конвейердің аса оңтайлы нұс-қасы және сәйкесінше әзірлік коэффициенті, ол кезде келтірілген шығындар шамасы шамасы бойынша барынша аз болатын нұсқа мен коэффициент болады. Есептеулер нәтижелерін кестеге толтырамыз (15.1-кесте).

15.1-кесте - Әзірлік коэффициентін анықтауға арналған алғашқы көрсеткіш-тер

Көрсеткіш атауы	Жөндеу аралық кезеңдер
1. Күрделі жөн-деуге жиынтық шығындар, ш.б.
2. Тозуына қа-рай жаңартуға жиынтық шы-ғындар, ш.б.
3. Еңбекақы тө-леудің жиынтық қоры, ш.б./ 1000т	23763, 17499, 14726, 16083,	27254, 14726, 16083, 17499,	23763, 18976, 17499, 18976,	30984, 20512, 17499, 18976,	32656, 23763, 18976, 20512,	29089, 22108, 18976, 22108,	34953, 27254, 20512, 23763,
4. ТҚ және АЖ жүргізуге жи-ынтық шығын-дар, ш.б.
15.1-кестенің жалғасы
5. Конвейердің сенімділігін жо-ғарылату үшін қосымша күр-делі салымдар, ш.б.	37800 34560 23040 26640	33696 21420 21528 21510	31140 20880 20646 20772	28620 19890 19620 19764	21060 19260 18702 18612	20214 18900 18378 18612	19260 18486 18516 18306
6. Жиынтық пайдалану шы-ғындары, ш.б.
7.Жиынтық күрделі салым-дар, ш.б.
8. Жөндеу ара-лық циклдер бойынша келті-рілген шығын-дар, ш.б.	210162	203358 237341	363665

Берілген деректерден көрініп тұрғандай (15.1-кесте), №111 конвейер үшін оңтайлы әзірлік коэффициенті = 0.884 болып табылады, оған келтірілген шығындар сәйкес келеді =363665 ш.б.; №112 конвейер үшін = 0.603, оған келтірілген шығындар сәйкес келеді = 203358 ш.б.; №113 конвейер үшін = 0.652, оған келтірілген шығындар сәйкес келеді = 210162 ш.б.; №114 конвейер үшін = 0.606, оған келтірілген шығындар сәйкес келеді = 237341 ш.б. Әрі қарай аталған конвейерлер үшін меншікті келтірілген шығындар шамасы бойынша оңтайлы әзірлік коэффициентін салыстыру мен таңдауды ұсынамыз (15.2-кесте) /166, 167/.

 

15.2-кесте -Оңтайлы әзірлік коэффициентін анықтауға арналған меншікті көрсеткіштер
Көрсеткіш атауы	Жөндеу аралық кезең
1. Әзірлік коэффициенті	0,98 0,937 0,652 0,79	0,923 0,603 0,609 0,606	0,884	0,841	0,583	0,528	0,447
0,573	0,502	0,44	0,4	0,326
0,557	0,495	0,367	0,29	0,25
0,565	0,49	0,4	0,349	0,28
2. Жөндеу ара-лық циклдердің ұзақтығы, маш х сағ
3. Кен масса-сын тасымал-дау, т
4. Конвейердің бастапқы құны, ш.б.
5. Күрделі жөн-деуге меншікті шығындар, ш.б.	10,49563	9,27163	9,585373	8,102599	8,34020	9,722944	9,655406
11,7091	12,30213	11,10546	11,6107	11,9109	13,33862	14,4014
12,23807	11,71006	11,76712	12,58297	15,5304	19,3135	21,35209
11,17069	11,26827	11,20445	12,29248	13,8725	15,04889	17,79009
6. Тозуына қа-рай жаңартуға меншікті жи-ынтық шығын-дар, ш.б.	2,623907	2,317907	2,396343	2,02565	2,08505	2,430736	2,413851
2,927275	3,075531	2,776365	2,902675	2,97773	3,334656	3,600351
3,059517	2,927516	2,94178	3,145743	3,8826	4,828374	5,338022
2,792672	2,817067	2,801113	3,07312	3,46813	3,762223	4,447522
8. ТҚ және АЖ меншікті шы-ғындар, ш.б.	2,44361 2,19121 2,88709 2,49085	2,77955 3,1217 3,23116 3,38806	2,70897 3,73221 3,68611 3,78505	3,25364 4,43017 4,14781 4,3644	4,83998 5,44258 5,82713 5,55987	4,85894 5,77335 7,37433 6,61702	6,50358 7,8697 8,89579 8,55262
9. Меншікті қо-сымша күрделі салымдар, ш.б.	3,857143 4,114286 2,992208 3,309317	3,209143 2,781818 2,674286 2,560714	3,177551 2,386286 2,457857 2,373943	2,555357 2,185714 2,335714 2,258743	1,82337 1,96530 2,13737 2,08087	1,925143 2,000794 2,100343 1,969524	1,618487 1,760571 2,034725 1,867959
10. Меншікті жиынтық пай-далану шығын-дары, ш.б.	15,56314	14,36908	14,69069	13,38189	15,2652	17,01262	18,57284 25,87145 35,5859 30,79023
16,82759	18,49935	17,61403	18,94355	20,3312	22,44663
18,18468	17,86873	18,39501	19,87652	25,2401	31,5162
16,45421	17,4734	17,79062	19,73	22,9005	25,42814
11. Меншікті жиынтық күр-делі салымдар, ш.б.	16,71429 17,82857 12,96623 14,34037	13,90629 12,05455 11,58857 11,09643	13,76939	11,07321	7,90129	8,342286	7,013445
10,34057	9,471429	8,51632	8,666667	7,629143
10,65071	10,12143	9,26194	9,101486	8,707253
10,28709	9,787886	9,01714	8,534603	8,09449
12. Меншікті келтірілген шығындар, ш.б.	18,906	17,15034	17,44457	15,5965	16,8454	18,68108	19,97553
20,3933	20,91026	19,6821	20,83784	22,0345	24,17996	27,39728
20,77792	20,1864	20,52515	21,90081	27,0925	33,3365	37,32735
19,3223	19,69268	19,84803	21,68757	24,7039	27,13506	32,40913

Меншікті келтірілген шығындар шамасы бойынша конвейерлер үшін оңтайлы әзірлік коэффициентін таңдау келтірілген шығындар шамасы бойынша оңтайлы мәнді таңдау кезіндегідей мәндерге сәйкес келеді. Кесте-лерде олар курсивпен ерекшеленген. Әрі қарай конвейерлерде жылжымалы тәжі бар шеткі жұлдызшаларды ендірген соң оңтайлы әзірлік коэффициентін анықтаймыз (15.3-кесте). Шеткі жұлдызшаны ендіру қатпарлы конвейер-лердің әзірлік коэффициентін ұлғайтуға мүмкіндік берді.

 

15.3-кесте - Шеткі жұлдызшаны ендірген соң оңтайлы әзірлік коэффициентін анықтауға арналған меншікті көрсеткіштер

Көрсеткіш атауы	Жөндеу аралық кезеңдер
1. Әзірлік коэф-фициенті	0,98 0,97 0,95 0,97	0,97 0,92 0,94 0,96	0,96 0,94 0,92 0,95	0,94 0,95 0,87 0,93	0,89 0,91 0,9 0,9	0,9 0,86 0,89 0,89	0,93 0,92 0,9 0,92
2. Жөндеу ара-лық циклдердің ұзақтығы, маш х сағ
3. Кен масса-сын тасымал-дау, т
4. Конвейердің бастапқы құны, ш.б.	127395, 124522, 119133, 124522,	124522,1 111865,2 116607,3 121769,9	121769,9 116607,3 111865,2 119133,5	116607,3 119133,5 101610,5 114186,2	105458, 109639, 107505, 107505,	107505,8 99802,11 105458,7 105458,7	114186,2 111865,2 111865,2 111865,2
5. Күрделі жөн-деуге меншікті шығындар, ш.б.	10,3996 11,8592 12,3775 12,3748	9,487396 11,62236 11,5883 11,59714	9,940402 10,6612 10,65383 10,8922	8,329092 10,47327 9,677191 10,43988	7,30450 8,95019 9,82909 9,45105	8,190916 8,448856 9,641942 8,927724	7,676381 8,523066 9,834307 9,131857
6. Тозуына қарай жаңартуға мен-шікті жиынтық шығындар, ш.б.	2,59991 2,96481 3,09437 4,64057	2,371849 2,905591 2,897075 2,899284	2,4851 2,665309 2,663458 2,723051	2,082273 2,618318 2,419298 2,60997	1,82612 2,23754 2,45727 2,36276	2,047729 2,112214 2,410485 2,231931	1,919095 2,130767 2,458577 2,282964
7. Еңбекақы төлеу қоры, ш.б.	21547,5 15835,3 13308,5 14544,5	24732,98 13308,56 14544,53 15835,38	21547,59 17181,11 15835,38 17181,11	28137,88 18581,73 15835,38 17181,11	29922,6 21547,5 17181,1 18581,7	24732,98 20037,22 17181,11 20037,22	31762,31 24732,98 18581,73 21547,59
8. ТҚ және АЖ меншікті шы-ғындар, ш.б.	2,19873 1,88516 1,72838 1,80677	2,355521 1,728384 1,806774 1,885164	2,198734 1,963556 1,885164 1,963556	2,512311 2,041948 1,885164 1,963556	2,59070 2,19873 1,96355 2,04194	2,355521 2,12034 1,963556 2,12034	2,669101 2,355521 2,041948 2,198734

 

15.3-кестенің жалғасы
9. Меншікті қо-сымша күрделі салымдар, ш.б.	3,89986 4,44721 4,64156 4,64057	3,557773 4,358386 4,345613 4,348926	3,727651 3,997964 3,995187 4,084577	3,123409 3,927477 3,628947 3,914954	2,73918 3,35632 3,68591 3,54414	3,071594 3,168321 3,615728 3,347896	2,878643 3,19615 3,687865 3,424446
10. Меншікті жиынтық пай-далану шығын-дары, ш.б.	15,1983 16,7092 17,2002 18,8222	14,21477 16,25634 16,29215 16,38158	14,62424 15,2901 15,20246 15,57881	12,92368 15,13354 13,98165 15,0134	11,7213 13,3864 14,2499 13,8557	12,59417 12,68141 14,01598 13,28	12,26458 13,00935 14,33483 13,61355
11. Меншікті жиынтық күр-делі салымдар, ш.б.	16,8994 19,2712 20,1134 20,1091	15,41702 18,88634 18,83099 18,84534	16,15315 17,32451 17,31248 17,69983	13,53477 17,01907 15,72544 16,9648	11,8698 14,5440 15,9722 15,3579	13,31024 13,72939 15,66816 14,50755	12,47412 13,84998 15,98075 14,83927
12. Меншікті келтірілген шығындар, ш.б.	18,5781 20,5634 21,2229 22,8440	17,29817 20,03361 20,05835 20,15065	17,85487 18,755 18,66495 19,11878	15,63063 18,53735 17,1267 18,40636	14,0953 16,2952 17,4443 16,9273	15,25621 15,4273 17,14961 16,1815	14,7594 15,77935 17,53098 16,58141
13. Шеткі жұл-дызшаны енді-руден болатын экономикалық эффект, ш.б.				22360,3		34579,2     24524,8

№110 конвейерде орнатқанда жылжымалы тәжі бар шеткі жұлдызшаны ендіруден болатын экономикалық эффект = 0,841 әзірлік коэффициенті = 0,89 дейін ұлғайғанда = 15432 ш.б. құрады; №111 конвейерде = 0,573 әзірлік коэффициенті = 0,86 дейін ұлғайғанда =34579,2 ш.б. құрайды; №112 конвейерде = 0,609 әзірлік коэффициенті = 0,87 дейін ұлғайғанда = 22360,3 ш.б. құрайды; №113 конвейерде = 0,79 әзірлік коэффициенті = 0,89 дейін ұлғайғанда =24524,8 ш.б. құрайды (15.3-кесте).

Енді Качканар КБК аглофабрикасында алынған эксперименттік деректерге сүйеніп, оңтайлы әзірлік коэффициентін анықтаймыз. №110 қатпарлы конвейері құнының бастапқы құнға қатысты өзгеруі мына формуламен сипатталады:

№110 конвейер:

= ( +1,02) = 124536,9 ш.б.

= ( +1,02) = 121742, ш.б.

= ( +1,02) = 124536, ш.б.

= ( +1,02) = 118978, ш.б.

= ( +1,02) = 117608, ш.б.

= ( +1,02) = 120356, ш.б.

= ( +1,02) = 116246, ш.б.

№111 конвейер:

= (2,21 - 1,23) = 108662, ш.б.

= (2,21 - 1,23) = 110480, ш.б.

= (2,21 - 1,23) = 107764, ш.б.

= (2,21 - 1,23) = 106874, ш.б.

= (2,21 - 1,23) = 105116, ш.б.

= (2,21 - 1,23) = 106991, ш.б.

= (2,21 - 1,23) = 103386, ш.б.

№112 конвейер:

= (1,55 - 0,644)= 71303, ш.б.

= (1,55 - 0,644)= 70447, ш.б.

= (1,55 - 0,644)= 69601, ш.б.

= (1,55 - 0,644)= 69601, ш.б.

= (1,55 - 0,644)= 68766, ш.б.

= (1,55 - 0,644)= 68766, ш.б.

= (1,55 - 0,644)= 67941, ш.б.

№113 конвейер:

= (1,85 - 0,644)= 88243, ш.б.

= (1,85 - 0,644)= 87367, ш.б.

= (1,85 - 0,644)= 86500 ш.б.

= (1,85 - 0,644)= 86500, ш.б.

= (1,85 - 0,644)= 85641, ш.б.

= (1,85 - 0,644)= 84791, ш.б.

= (1,85 - 0,644)= 83949, ш.б.

Атпарлы конвейерлердің бастапқы құнын есептеу нәтижелерін және оңтайлы әзірлік коэффициентін анықтауды 15.4-кестеде және конвейерлерде жылжымалы тәжі бар шеткі жұлдызшаларды орнатқан соң осыған ұқсас есептеулерді (15.5-кестеде) береміз.

 

15.4-кесте - Қатпарлы конвейерлердің оңтайлы әзірлік коэффициентін анықтауға арналған алғашқы деректер
Көрсеткіш атауы	Жөндеу аралық кезең
1. Әзірлік коэффи-циенті	0,98 0,937 0,652 0,79	0,923 0,603 0,609 0,606	0,884 0,573 0,557 0,565	0,841 0,502 0,495 0,49	0,583 0,44 0,367 0,4	0,528 0,4 0,29 0,349	0,447 0,326 0,25 0,28
2. Жөндеу аралық циклдердің ұзақ-тығы, маш х сағ
3. Кен массасын тасымалдау, т
4. Конвейердің бастапқы құны, ш.б./т	124536, 108662, 71303,1 88243,0	121742, 110480, 70447,3 87367,1	124536, 107764, 69601,7 86500,0	118978, 106874, 69601,7 86500,0	117608, 105116, 68766,3 85641,4	120356, 105991, 68766,3 84791,4	116246, 103386, 67941,0 83949,8
5.Күрделі жөндеуге меншікті шығын-дар, ш.б./т	10,3737 11,0446 11,3621 11,1006	10,0494 19,0355 11,4958 13,7305	11,5003 17,1950 11,9007 13,9974	10,1052 18,7162 13,3914 16,1399	13,9726 19,5020 17,1313 18,8223	16,8072 22,4321 21,6800 20,5676	17,4830 24,1628 23,8913 24,4751
6. Тозуына қарай жаңартуға меншік-ті жиынтық шы-ғындар, ш.б./т	2,59343 2,76115 2,84053 2,77515	2,51235 4,75889 2,87396 3,43262	2,87507 4,29876 2,97519 3,49936	2,52630 4,67906 3,34784 4,03498	3,49316 4,87551 4,28284 4,70557	4,20180 5,60802 5,42001 5,14191	4,37076 6,0407 5,97283 6,11879
7.ТҚ және АЖ меншікті шығын-дар, ш.б./т	23763,8 17499,8 14726,516083,2	27254,5 14726,5 16083,2 17499,8	23763,8 18976,1 17499,8 18976,1	30984,3 20512,2 17499,8 18976,1	32938,9 23763,8 18976,1 20512,2	29089,5 22108,1 18976,1 22108,1	34953,2 27254,5 20512,2 23763,8
8.Меншікті	3,89015 4,14172 4,26080 4,16273	3,76852 7,13834 4,31094 5,14893	4,31261 6,44815 4,46279 5,24905	3,78945 7,01859 5,02177 6,05248	5,23975 7,31327 6,42426 7,05836	6,30271 8,41203 8,13001 7,71287	6,55614 9,06105 8,95925 9,17818
қосымша күрделі
салымдар, ш.б./т
9.Меншікті жиын-	16,598 17,0777 13,5209 15,1246	15,3630 21,4864 13,0621 15,5498	17,0204 18,7641 12,7487 15,1347	14,4125 18,7630 13,3077 15,9382	15,4223 18,0394 14,2832 16,4695	17,3954 19,6280 15,9890 16,6855	16,3247 18,9073 16,4253 17,7445
тық пайдалану
шығындары, ш.б./т
10.Меншікті жиынтық күрделі салымдар, ш.б./т	16,598 17,0777 13,5209 15,1246	15,3630 21,4864 13,0621 15,5498	17,0204 18,7641 12,7487 15,1347	14,4125 18,7630 13,3077 15,9382	15,4223 18,0394 14,2832 16,4695	17,3954 19,6280 15,9890 16,6855	16,3247 18,9073 16,4253 17,7445
11.Меншікті келтірілген шығындар, ш.б./т	18,7611 19,4447 19,8402 19,4297	18,4466 31,2634 20,2629 23,7109	20,5225 29,0314 21,1659 24,3622	18,8035 31,6381 23,6095 27,7885	25,4419 33,4965 30,1801 32,4570	29,5659 37,8144 37,7761 35,7500	31,6897 41,9471 42,1656 42,8031
15.5-кесте – Шеткі жұлдызшаны ендірген соң қатпарлы конвейерлердің оңтайлы әзірлік коэффициентін анықтау
Көрсеткіш атауы	Жөндеу аралық кезең
1. Әзірлік коэффи-циенті	0,98 0,97 0,95 0,97	0,97 0,92 0,94 0,96	0,96 0,94 0,92 0,95	0,94 0,95 0,87 0,93	0,89 0,91 0,9 0,9	0,9 0,86 0,89 0,89	0,93 0,92 0,9 0,92
2. Жөндеу аралық циклдердің ұзақ-тығы
3. Кен массасын тасымалдау, т
4. Конвейердің бастапқы құны, ш.б.	124536, 108662, 71303,1 88243,0	121742, 110480, 70447,3 87367,1	124536, 105116, 69601,7 86500,0	118978, 106874, 69601,7 86500,0	117608, 105116, 68766,3 83949,8	120356, 105991, 66319,8 84791,4	116246, 105116, 67941,0 84791,4
5.Күрделі жөндеуге меншікті шығын-дар, ш.б./т	10,3737 10,6688 7,79802 9,04071	9,56247 12,4765 7,44784 8,66738	10,5898 9,12862 7,20515 8,32481	9,04093 9,89006 7,61924 8,50384	9,15288 9,42956 6,98579 7,61449	9,86024 10,4335 6,08299 8,06529	8,40313 9,32707 6,63648 7,80229
6. Тозуына қарай жаңартуға мен-шікті жиынтық шығындар, ш.б./т	2,59343 2,66721 1,94950 2,26017	2,39062 3,11914 1,86196 2,16684	2,64746 2,28215 1,80128 2,08120	2,26023 2,47251 1,90481 2,12596	2,28822 2,35739 1,74644 1,90362	2,46506 2,60838 1,52074 2,01632	2,10078 2,33176 1,65912 1,95057
7.Меншікті еңбекақы төлеу қоры, ш.б./т	23763,8 17499,8 14726,5 16083,2	27254,5 14726,5 16083,2 17499,8	23763,8 23763,8 17499,8 18976,1	30984,3 20512,2 17499,8 18976,1	32938,9 23763,8 18976,1 23763,8	29089,5 22108,1 23763,8 22108,1	34953,2 23763,8 20512,2 22108,1
8. ТҚ және АЖ меншікті шығын-дар, ш.б./т	2,47437 2,14774 2,01319 2,05971	2,67595 2,07884 2,12545 2,17011	2,52592 2,57966 2,26447 2,28284	2,94304 2,37273 2,39461 2,33194	3,20433 2,66470 2,40967 2,69431	2,97896 2,72033 2,72458 2,62864	3,15833 2,63574 2,50455 2,54292
9.Меншікті қосымша күрделі салымдар, ш.б./т	3,89015 4,00082 2,92425 3,39026	3,58592 4,67871 2,79294 3,25026	3,97120 3,42323 2,70193 3,12180	3,39035 3,70877 2,85721 3,18894	3,43233 3,53608 2,61967 2,85543	3,69759 3,91257 2,28112 3,02448	3,15117 3,49765 2,48868 2,92586

 

15.5-кестенің жалғасы
10. Меншікті жи-ынтық пайдалану шығындары, ш.б./т	15,4415 15,4838 11,7607 13,3606	14,6290 17,6745 11,4352 13,0043	15,7632 13,9904 11,2709 12,6888	14,2442 14,7353 11,9186 12,9617	14,6454 14,4516 11,1419 12,2124	15,3042 15,7622 10,3283 12,7102	13,6622 14,2945 10,8001 12,2957
11. Меншікті жиынтық күрделі салымдар, ш.б./т	16,598 16,9368 12,1844 14,3521	15,1804 19,0267 11,5441 13,6511	16,6790 14,1493 10,9878 13,0075	14,0134 15,4532 11,1431 13,0746	13,6149 14,2622 10,4786 11,4217	14,7903 15,1286 9,04845 11,9971	12,9198 14,2237 9,95472 11,8985
12. Меншікті кел-тірілген шығындар, ш.б./т	18,7611 18,8711 14,1976 16,2310	17,6651 21,4799 13,7440 15,7345	19,0990 16,8203 13,4684 15,2903	17,0469 17,8259 14,1473 15,5766	17,3684 17,3041 13,2376 14,4968	18,2623 18,7879 12,138 15,1096	16,2462 17,1393 12,7911 14,6754
13. Әзірлік коэф-фициентінің ұлғаю-ынан болатын экономикалық эффект, ш.б.			25719,1		48342,4	75481,6	26184,8

 

№110 қатпарлы конвейерде орнатқанда жылжымалы тәжі бар шеткі жұлдызшаны ендіруден болатын экономикалық эффект = 0,823 әзірлік коэффициенті = 0,93 дейін ұлғайғанда = $26184.0 құрады; №111 конвейерде = 0,837 әзірлік коэффициенті = 0,94 дейін ұлғайғанда = $25719.1 құрайды; №112 конвейерде = 0,652 әзірлік коэффициенті = 0,89 дейін ұлғайғанда = $75481.6. құрайды; №113 конвейерде = 0,79 әзірлік коэффициенті = 0,90 дейін ұлғайғанда = $48342.4 құрайды /168, 169/.