| Апта | Дәріс материалдарының тақырыптары | Сағат/кредит (1 сағ/0,066 кр) |
| Модуль 1. Стандарттау | ||
| .Кіріспе. | ||
| Техникалық заңды лық стандарттаудың жүмысының негізгісі. | ||
| Стандарттаудың нор мативтік құжаттарының сипаттамасы. | ||
| Стандарттау әдістері | ||
| Аймақтық және хал ықаралық стандарттау. | ||
| Модуль 2. Сертификаттау | ||
| Сертификаттаудың мазмұны мен мағынасы. | ||
| Өнімді сертификаттаудың ережесі мен тәртібі | ||
| Қазақстан Республикасына шет елден келетін өнімдердің және шет мемлекеттердің сертификаттауы | ||
| Экологиялық сертификаттау. | ||
| Модуль 3. Метрология | ||
| Метрологияның теориялық негіздері | ||
| 02Өлшеу және өлшеу құралдары туралы негізгі түсінік | ||
| Механикалық өлшеу | ||
| Кедір-бұдырлықты өлшеу | ||
| Өзара ауыстырымдылық туралы негізгі түсінік. | ||
| Бақылау және сынаудың метрологиясы | ||
| Барлығы | 1 кредит |
Практикалық сабақ тақырыптары
| Апта | Практикалық сабақ тақырыптары | Сағат/кредит (1 сағ/0,066 кр) |
| Модуль 1. | ||
| Статистикалық берілгендерді есептеу. | ||
| Рычагті-механикалық және оптикалық есептеу приборлары | ||
| Беттердің кедір-бұдырлығы және толқындылығы. | ||
| Модуль 2 | ||
| Өзараауыстыру.Жіберу мен қондыру | ||
| Детальдардың пайдалыналатын көрсеткіштерінің беріктіктігін есептеу әдісі мен және механикалық және электр көрсеткіштеріне байланысты элементтерінің өзараалмасуы. | ||
| Модуль 3 | ||
| Стандартттау және экономикалық тиімділігі | ||
| Барлығы | 1 кредит |
Лабораториялық сабақ тақырыптары
| Апта | Лабораториялық сабақ тақырыптары | Сағат/кредит (1 сағ/0,066 кр) |
| Модуль 1. | ||
| Ұзындықтың шекті жазықпараллель | ||
| Штанген құралдар дың түрлеріменконструкциялары және өлшеу әдістемесі | ||
| Микрометриялық құралдардың түрлері мен конструкция лары және өлшеу әдістемесі | ||
| Модуль 2. | ||
| Рычагты-механи калық құралдар, өлшеу әдістемесі | ||
| Модуль 3. | ||
| Сатылы біліктің қалыпты параметрлерінің кешендік бақылау және бөлшек сапасының бағасы | ||
| Барлығы | 2 кредит |
СӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ
Модуль1
Вариант - 1
1.Метрология дегеніміз не?
А) зерттеулер және олардың бірлігін қамтамасыз ету әдісімен өлшеу туралы ғылым.
Б) физикалық шамалардын өлшем бірліктерін зерттейтін ғылым.
В) физикалық шамаларды амал мен өлшеу құралдарын градиерлеу әдістері туралы ғылым.
Г) материалды денелер және олардын шамамен өлшеу әдістері жөніндегі ғылым.
2.Қай жылы «Қзақ аймақтық өлшем және таразы палатасы» атауы «Қазақ аймақтық стандарттар бюросы» болып ауыстырылды?
А) 1951ж Б) 1921ж В) 1931ж Г) 1941ж
3.Қазақстан 1994 ж. Қандай халқаралық ұйымға толық құқылы мүшесі ретінде кірді?
А) өлшемдер бірлігі Б) метралогия зандылықтары
В) метралогиялық мәліметтер жинағы
Г) өлшеу құралдары
4.Өлшеудің жаңа әдістерін шығарумен айналысатын метралогия бөлімі?
А) заң шығарушы Б) теориялық
В) практикалық Г) өлшеу
5.Өлшеуде ГКМВ бойынша Цельсий шкаласымен қатар, қандай температуралық шкала қолданылады?
А) Кельвин Б) Волагут В) Дьюринг Г) Фаренгейт
6.Физикалық шама мәнін арнайы құралдар көмегімен тәжірибелік жолмен анықтау......... деп аталады?
А) белгілеу Б) зерттеу В) қатарластыру Г) өлшеу
7.Бір рет және көп қайтара өлшеу өлшеудің қай разрядына жатады?
А) ақпарат алу әдісіне байланысты
Б) өлшенетін шаманы өлшеу шпатына қарай
В) өлшеу ақпаратының санына
Г) негізгі бірлікке қатынасы бойынша
8.Негізгі шаманы обсалютті өлшеу кезінде тікелей өлшеуден бөлек не қолданылады?
А) физикалық тұрақты Б) қайта өлшеу
В) өлшеу қателігін есептеу Г) жиынтық өлшеу
9.Физикалық шаманың мәнін анықтау үшін реттелген жиынтық деп нені атайды?
А) қателік Б) шкала В) қатар Г) арифметикалық прогрессия
10.Метрологияда қандай шкала-сапалық, бірлік сандық емес?
А) интервалдар шкаласы Б) қатар шкаласы
В) атаулар шкаласы Г)қатынастар шкаласы
11.Цельсий шкаласы бойынша судың қайнау және мұздың еру температуралары арасындағы айырмашылық?
А) 1500 Б) 1800 В) 00 Г) 1000
12.Қандай бірліктер жиынтығы физикалық шамалар бірлігінің жүйесіне кіреді?
А) тікелей және жанама
Б) абсалютті және салыстырмалы
В) физикалық тұрақты Г) негізгі және туынды
13.1960 ж ГКМВ-да қандай халықаралық бірліктер жүйесін енгізді?
А) МИ Б) СИ В) ВИ Г) ПИ
14.Төменде келтірілген қай бірлік жарық күшін сипаттайды?
А) Канделла Б) Кельвин В) Фотон Г) Ампер
15.Жүйедегі зат мөлшері немен өлшенеді?
А) Ги Б) кг В) моль Г) кг/моль
16.Біздің елімізде қай жылы СИ жүйесі қабылданды?
А) 1923 ж Б) 1991 ж В) 1963 ж Г) 1941 ж
17.Берілген өлшемднгі физикалық шамалар көрсетуге арналған өлшеу құралы?
А) өлшем Б) өлшемдер тобы В) эталон
Г) номиналді өлшем
18.Халқаралық температуралық шкала қалай белгіленеді?
А) КЦ-273 Б) СТШ-63 В)E-95 Г)MТШ-90
19.Маос шкаласы нені көрсетеді?
А) ауа ылғалдылығы Б) минералдар қаттылығы
В) теңіз денгейі Г) жел күшін
20.Қандай өлшеу құралдары өлшенетін шаманы осы шама бірліктерімен градиурленген құрылғыда көрсетеді?
А) салыстыру құралдары Б) қайтымды әрекет
В) тура әрекет Г) есептеу
21.Манометрмен нені өлшейді?
А) ылғалдылық Б) температура В) қысым Г) тоқ күші
22.Өлшеу ақпаратының сигналы түрлендіруге арналған өлшеу құралы қалай аталады?
А) сигналтартқыш Б) сигналдық ретектор
В) фонограф Г) өлшеу түрлендіргіші
23.Шама бірлігін сақтауға және көрсетуге арналған жоғары дәлдіктегі өлшем қалай аталады?
А) эталон Б) ұқсату приборы В) зертқаналық бірлік
Г) компьютердің қатты дискісі
24.Өлшем және таразы халықаралық бюросының басты мақсатының бірі?
А) халықаралық эталондарды сақтау
Б) жетіспейтін өлшем бірліктерді іздестіру
В) мемлекеттердегі валюта бағамын белгілі деңгейде ұстап тұру
Г) өлшемдер мен таразылар облысында зерттеулер
25.Берілген өлшем бірліктердің ең көнесін көрсет?
А) аршин, дюйм
Б) рядь, юкоть
В) метр, килограмм
Г) гектар, милл
Вариант-2
1.Қазақстанда метрологияның даму жолы қанша жыл болып саналады?
А) 103 ж. Б) 92 ж. В) 13 ж. Г) 400 ж. шамасында
2.1955 ж. қандай метрологиялық мекеме ашылды?
А) Ақтөбе мемлекеттік метрологиялық институты
Б) Қазақ аймақтық стандарттар бюросы
В) Алматы мемлекеттік бақылау лабораториясы
Г) Қазақ аймақтық тексеру палатасы
3.Қай жылы ҚР-ның өлшем бірлігі туралы заң қабылданды?
А) 2003 ж. Б) 1993 ж. В) 1990 ж. Г) 2000 ж.
4.Практикалық қолданумен айналысатын метрологияның теориялық қосымша бөлімін атаңыз:
А) қолданбалы Б) теория-практикалық
В) заңды Г) өлшеуші
5.Қандай инженерлік ұзындық өлшемі ең көне?
А) километр, ар Б) гектар, жүздік
В) метр, дюйм Г) қарыс, адым
6.Өлшем бірлігін қамтамасыз етудің негізгі шарттарының бірі:
А) өлшеу қортындысының біртұтас түрде көрсетілуі
Б) барлық әлемде әртүрлі эталондардың қолданылуы
В) өлшемнің біртұтас тәсілмен қолданылуы
Г) метрология бөлімінің басқару орталығы
7.Өлшем негізгі бірлік жүйесіне байланысты қалай бөлінеді?
А) абсалютті, салыстырмалы Б) тікелей, жанама
В) статикалық, статистикалық Г) бірлескен, жинақтық
8.Қандай өлшем кездейсоқ процестердің мінездемесін анықтаумен байланысты?
А) статикалық Б) статистикалық
В) абсалютті Г) жинақтық
9.Қай өлшемде көлем өзгеріске төзімді?
А) статистикалық Б)статикалық В) динамикалық
Г) тіке
10.Қай шкаланың түрі жер сілкініс, жел күшінің шкаласына қатысты?
А) интервалдар Б) баллдық В) тәртіп Г) қатынас
11.Физикалық көлемнің түрлері?
А) толық, толық емес Б) тура, жанама
В) абсолютті, салыстырмалы Г) негізгі, туынды
12.1832 ж. «Бірлік жүйесі» ұғымы негізгі және туынды жинағы ретінде кім ұсынды?
А) Ж.Б. Бернард Б) Д.И. Менделеев
В) К.Ф. Гауссом Г) Ш. Монтескье
13.1954 ж. физикалық көлемде қанша негізгі бірлікті анықтады?
А) 24 Б) 6 В) 12 Г) 3
14.Электрлік тоқ күшінің бірлігін атаңыз?
А) Ампер Б) Вольт В) Ватт Г) Кулон
15.Цельсий шкаласы қандай шкаламен 2730 өзгереді?
А) Кельвин Б) Фаренгейта В) Калымбауер
Г) Кунин
16.Өлшем жинағы дегеніміз не?
А) бір механикалық ұғымға біріктірілген өлшемдер жиынтығы
Б) түрлі өлшемдегі біртекті өлшемдер жинағы
В) біртекті өлшемдегі түрлі өлшемдер жинағы
Г) метрологиялық аттестациядан өтетін зат өлшемдері
17.Милиметрлік сызғыш қандай өлшем түріне жатады?
А) эталонды Б) бір мағыналы В) көп мағыналы
Г) орта мағыналы
18.Өлшемнің жоғарғы қорытындысы ретінде қай өлшем мағынасы міндетті куә қағазында көрсетілуі керек?
А) номинальді Б) нақты емес В) нақты
Г) стандартты
19.Мооса шкаласы нені анықтайды?
А) жел күшін Б) ауа ылғалдылығын
В) теңіз денгейі Г) минералдарқаттылығы
20.Өлшеу ақпаратын ыңғайлы форманы қабылдау үшін қолданылатын өлшеу әдісі?
А) айқындау машинасы Б) өлшеу құралдары
В) функционалды инструменттер Г) қондырғы құралы
21.Қандай өлшеу приборымен жарық көзін анықтауға болады?
А) салыстыру приборымен Б) тіке қызметтегі приборлар
В) қайтымды қызметтегі приборлар Г) термометрмен
22.Қайта құру өлшемі қалай бөлінеді?
А) тіке, қайтымды
Б) алғашқы, тасымалдау
В) ашық тусті, тұманды, бозаранды
Г) кіру және шығу
23.Көлем бірлігін сақтауға және үдетуге арналған жоғарғы тура өлшемді атаңыз?
А) дәл өлшеу приборы
Б) приборы
В) эталон
Г) лабораториялық әдіс құралдары
24.Өлшем бірлігінің дұрыс берілуін көрсетіңіз?
А) эталон-өлшем жұмысының әдісі
Б) разрядты эталон-алғашқы эталон-өлшем жұмысының әдісі
Б) алғашқы эталон-екінші эталон-разрядты эталон
Г) эталон-разрядты эталон-өлшем жұмысының әдісі
25.Халықаралық эталонды қалай ұйым сақтайды және қолдайды?
А) халықаралық фондты биржа
Б) халықаралық өлшем және салмақ бюросы
В) ұлттық метрологиялық қызмет
Г) европа экономикалық одақ
Вариант-3
1.Қазақстанда метрологияның дамуы қай жылдан бастап саналады?
А) 1923 ж. Б) 2003 ж. В) 1869 ж. Г) 1941 ж.
2.«Қазақ аймақтық палатасы» 1930 ж. Семейден қай жерге ауыстырылды?
А) Жамбыл Б) Ақтөбе В) Алматы Г) Тараз
3.Қазақстанның СССР- дан бөлінуі неге әкеліп соқты?
А) өлшем бірліктерді өзгертуге
Б) ГОСТ жүйесін өзгертуге
В) метрологияның заң шығарушы ұйымнан шығу
Г) ГОСТ- ты ауыстыруға
4.Метрологияның қай бөлігі өлшем бірліктерді қолдануға қойылатын мемлекеттік талаптарды бекітеді?
А) заң шығарушы Б) нормалық В) қолданбалы
Г) зерттеу
5.Өлшеу нәтижелерінің шынайы мәндерден ауытқуы?
А) қате Б) тербеліс В) қателік Г) ықтималдылық
6.Арнайы құралдардың көмегімен физикалық шама мәндерін тәжірибелік жолмен анықтау?
А) белгілеу Б) зерттеу В) қатарластыру
Г) өлшеу
7.Ақпаратты алу әдісі бойынша өлшеу қандай түрлерге бөлінеді?
А) абсалютті, статикалық, тура, салыстырмалы
Б) тура, статикалық, салыстырмалы
В) тура, жанама, жиынтық, біріккен
Г) жиынтық және біріккенг
8.Өлшенетін шама тұрақты болғанда қолданылатын өлшеу түрі?
А) салыстырмалы Б) абсалютті
В) динамикалық Г) статикалық
9.Көп қайтара өлшеудің артықшылықтары қандай?
А) ешқандай
Б) өлшеу қателігіне кездейсоқ факторлардың әсерін төмендету
В) түрлі өлшеу приборлары мен техникалық өлшеу құралдарын пайдалану
Г) әрбір өлшеу кезінде қателіктің болу мүмкіндігін кемітеді
10.Түстер атпасы шкаланың қай типіне жатады?
А) интервалдар Б) атаулар В) қатынастар
Г) реттілік
11.1881 ж. қандай физикалық шамалардың бірліктер жүйесі қабылданды?
А) СГС Б) МКСА В) СИ Г) СЕВФ
12.Джордж (МКСА) бірліктер жүйесінің төртінші бірлігін атаңыз?
А) Вольт Б) ар В) Ампер Г) ОМ
13.Судың үштік нүктесіндегі термодинамикалық температураның 1/273,16 бөлігі неге тең?
А) Фаренгейттің 100 градусына Б) Фаренгейт градусы
В) Кельвиннің 100 градусына Г) Кельвин градусы
14.Ұзындық бірлігін атаңыз?
А) гектар Б) метр В) Ампер Г) Кельвин
15.Вакуумдағы жарық секундтық 1/299792458 бөлігінде қанша қашықтықты өтеді?
А) 1 см Б) 1 км В) 1 жарық жылы Г) 1м
16.Электр кедергісінің өлшем бірлігін көрсетіңіз?
А) Ампер Б) Ватт В) Ом Г) Вольт
17.Өлшемдер магазині дегеніміз не?
А) бір механикалық ұғымға біріктірілген өлшемдер жиынтығы
Б) түрлі өлшемдегі біртекті өлшемдер жинағы
В) метрологиялық аттестациядан өтетін зат өлшемдері
Г) өлшемдер сатылатын орын
18.Миллиметрлік сызғыш көмегімен қандай өлшемдерді сипаттауға болады?
А) мм және см Б) тек қана мм В) тек қана см
Г) мкм, мм, см
19.Сызғышта көрсетілген өлшем мәнін қалай атайды?
А) шынайы
Б) номинальды
В) номинальді емес
Г) стандартты
20.Амперметр мен термометр қандай өлшеу құралдарына жатады?
А) салыстыру
Б) тура әсер
В) берілетін
Г) аралық
21.Өлшемдік ақпарат сигналдарын түрлендіруге арналған өлшеу құралдары қалай аталады?
А) түрлендіру көзі
Б) сигналдық түрлендіргіш
В) өлшеу түрлендіргіш
Г) психрометр
22.Метрологиялық тағайындалуы бойынша өлшеу құралдарын қандай топтарға бөледі?
А) жұмыстық құралдар
Б) өлшеуіш жабдықтар және құрылғылар
В) бастапқы және берілетін
Г) өлшеуіш және көрсеткіш
23.Шама бірлігін көрсетуге және сақтауға арналған жоғары дәлдіктегі өлшем қалай аталады?
А) эталон
Б) ұқсастық құралы
В) дәлдік өлшемі
Г) зертханалық өлшеу құралы
24.Эталондарды жинақтау қандай халықаралық ұйымның міндеті болып табылады?
А) халықаралық фондтық биржа
Б) халықаралық өлшемдер мен таразылар бюросы
В) Біріккен Ұлттар Ұйымы
Г) Еуропалық экономикалық кеңес
25.Қандай эталон физикалық шама бірлігін ең жоғары дәлдікте көрсетеді?
А) бастапқы эталон
Б) сатылық эталон
В) екпінді эталон
Г) жұмыстық
Модуль 2
Тақырып Стандартизация Нұсқа 1
1.«Стандартизация» терминін ИСО құжатында қалай анықтайды?
А) ғылым,техника,экономика сферасында есептердің нәтижесін табу үшін анықталған аумақтағы қызмет
Б)шығарылатын өнімге мемлекеттік стандартты алып беру қызметі
В)мемлекеттік стандартқа сәйкес келмейтін өнім жою қызметі
Г)өндіріс сферасында мемлекеттік стандартты орнататын қызмет
2.Жұмыс масштабына байланысты стандартизация қандай бола алады?
А) әлемдік, ұлтаралық, өзарлық, руаралық
Б) мемлекеттік, облыстық, қалалық
В) халықаралық, мемлекетаралық, региондық, ұлттық
Г) үлкен көлнмдегі, орташа, региондық
3.Стандартизация инфляцияны жоғары дережеде болдыратын ережелер,өнім мөлшері және сипаттамаларды ұйымдастыра ма?
А)иә Б)жоқ
4.Метрологиялық мөлшер,ережелер,жағдай мен талаптардың орнатылуы стандартизацияның негізгі есептеріне жата ма?
А)жоқ Б)иә
5.Стандартты дайындауда қай принцип кез келген шаруашылық субъектісіне қатысуға рұқсат береді?
А)ашық түрде келісу
Б)өз еркімен келісу
В)динамикалық түрде даму
Г)стандарт өнімін үйлесімділігінің қорғанысы
6.Өнімнің сапасының жоғарлауына бағытталған стандартизацияның функциясы?
А)қорғаныс Б)коммуникативтік
В)цивилизациялық Г)ресурсты сақтау
7.Типизация дегеніміз не?
А)стандартизацияның мүмкін болатын объектілерінен нағыз керегін тандау қызметі
Б)стандартизацияның негізгі объектілерін тандау қызметі
В)өндірісте типтік, конструктивтік немесе технологиялық шешулерді жалпы негізгі стандартизация объекттерінің сипаттамаларына қолдану қызметі
Г)әртүрлі сферада типтік шешулерді қолдану қызметі
8. Өнімнің ең маңызды параметрлерін сипаттайтын өлшем?
А)системдік идентификатор Б)өлшем
В)параметрлік Г)өлшем бірлік
9. Селекцияға қарама-қарсы қызмет?
А)оптимизация Б)симплификация
В)типизация Г)унификация
10. Параметрлік стандартизациядағы негізгі стандарт болып табылатын:
А)ГОСТ-8032, 4 таңдамалы қатарды қарастырады
Б)ГОСТ-6504, параметрлік өлшем бірлікті қарастырады
В)ГОСТ-2006, қазіргі уақытта қолданылатын
Г)ГОСТ-301, параметрлік мәліметтерді топтарға бөлетін
11. Тандамалы сандар құрылымының тарихы қай француз ғалымының атымен байланысты?
А)Ш.Ренар Б)Б.Дюрам
В)К.Калымбауэр Г)Д.Поль
12. Бір нәрсені бір жүйеге, формаға келтіру:
А)специализация Б)утилизация
В)агрегаттау Г)унификация
13. Машина жасау,металлургия,тау-кен өндірістері стандартизация үшін не болып табылыды?
А)субъект Б)объект
В)облыс Г)система
14. ҚР «Стандарттау және сертификациялау» заңы қашан қабылданды?
А)1887 Б)1999 В)1993 Г)2003
15.Қай мерзімге дейін заңды тұлғалар жоспарға өздерінің ұсыныстарын тапсыру қажет?
А)жылдың бірінші айында Б)1 желтоқсанға дейін
В)15 шілдеге дейін Г)20 қыркүйекке дейін
16.Біріңғай детальдарды,машина өнімдерін,құралдарды және бөлек стандартталған жабдықтарды жасау және тасымалдау әдісі?
А)унификация Б)агрегаттау
В)комплексті стандарттау Г)модульдік принцип
17. Стандартизация объектілеріне жаңа енгізулерді қолданататын қай бөлім?
А)болашақ стандартизация Б)комплексті стандартизация
В)параметрлік стандартизация Г)озық стандартизация
18. Төменде келтірілгендердің қайсысын «стандартизация» заңы қарастырмайды?
А)жеке меншіктерді қаржылындыру
Б)стандартизация міндеттері мен мақсаты
В)ГСС ұйымдық құрылымыГ)стандарттау туралы заң шығару
19. Стандартизация жоспарының орындалуын кім қадағалайды?
А)стандарттау,метрология және сертификация комитеті
Б)салық комитеті В)жергілікті басқару органдары
Г)стандартизация туралы қызмет
20. Фирма стандарттарының мерзімін кім орнатады?
А)мекемелер Б)стандарттау комитеті
В)мемлекеттік стандарттау системасы
Г)метрология және сертификация комитеті
21.Барлық объектілерінің ішінен ең жақсысын тандау?
А)селекция Б)типизация В)оптимизация Г)унификация
22. «Тандамалы сандар» қатарындағы R индексі нені білдіреді?
А)R-Россияда ойластырылған Б)Ш.Ренар құрметіне
В)R-жарнама объектісі Г)R-рұқсат етілген
23. ТЭММК(ГКТЭЙ) нені білдіреді?
А)мемлекеттік комиссиялы сауда-экономикалық институты
Б)технико-экономикалық мемлекеттік бақылау
В)мемлекеттік сауда және экономикалық инвестиция комитеті
Г)технико-экономикалық мәліметтерінің мемлекеттік классификаторы
24. «Стандартизация туралы» заңның негізгі мақсаты?
А)бүкіл бұйымдар мен өнімдерге стандарттарды орнату
Б)ГОСТ стандартты бұзған үшін алынған ақша есебінен мемлекеттік қазынаның өсуі
В)тұтынушылардың құру және сапа туралы сұрақтарды және өнім қауіпсіздігін,процестерді және өндіріс тәсілімен стандарттаудағы нормативті құжаттарды қабылдаудағы қызметтерді құру
Г)өнімнің көп болуына байланысты әлеуметтік-экономикалық проблемаларды шешу
25. Кәсіпшілік немесе мекемеде стандартизация туралы қызмет бола ма?
А)жоқ
Б)иә
В)тек қана кәсіпшілікте
