Г.Юнысова «Әсәйҙәр байрамы», «Йырлайым әсәйҙәр тураһында» (йыр). Ф.Мөхәмәтдинов «Әсәйем ҡулы» шиғырҙарҙын һәм йырҙы тасуири уҡыу. Әсәйҙәр изгелегенең, бөйөклөгөнөң сағылышы.
Ф.Иҫәнолов. «Бер ҡаҙаҡ май». Әҫәрҙә әсә һәм бала араһындағы мөнәсәбәтте баһалау.
Ә.Бикчәнтәев.«Яраланған бүре күҙҙәре». Әҫәрҙә әсәнөң ҡыҙын үҙаллы тормошҡа әҙерләүе. Әҫәрҙәрҙең йөкмәткеһөн үҙләштереү. Һорауҙарға яуап биреү, план төҙөп һөйләргә өйрәнеү.
Г.Яҡупова.«Әсәйҙәр ниңә ҡартая?», «Мейес әбей».
Әсә менән бала, ейән менән өләсәй мөнәсәбәттәрө тураһында әңгәмә ойоштороу.
Теркәүестәр. Уларҙың һөйләм киҫәктәрен һәм ҡушма һөйләмдә ябай һөйләмдәрҙе бәйләп йөрөүе. Теркәүестәрҙең төркөмсәләре: теҙеү һәм эйәртеү теркәүестәре, уларҙың телмәрҙәгө ҡулланышын күҙәтеү.
Теркәүес һүҙҙәр: парлы һәм яңғыҙ теркәүес һүҙҙәр, уларҙың һөйләмдәрҙе һәм һөйләм киҫәктәрен бәйләүе күрһәтеү алмаштары менән белдерелә, яңғыҙ теркәүес һүҙҙәр: һорау һәм күрһәтеү алмаштары менән белдерелгән парлы теркәүес һүҙҙәр.
Теркәүестәрҙең дөрөҫ яҙылышы, уларҙы телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу күнекмәләрен нығытыу.
Эх, күңелле яҙ килә! - 7 сәғәт.
Р.Ниғмәти. «Яҙ килде, яҙ!» шиғырында яҙ килеү менән тәбиғәттең уяныуының, яҙғы эштәр башланыуының һүрәтләнеше. Р.Ғариповтың «Һабантурғай» шиғырында яҙ килтереүсе һабантурғай образы. Шиғырҙарҙы тасуири уҡыу, төп идеяларын асыу.
Һ.Дәүләтшина. «Айбикә» повесы (өҙөк). Әҫәрҙең йөкмәткеһен үҙләштереү. Унда азатлыҡ өсөн көрәштең, ҡатын-ҡыҙҙың рухи үҫешенең һүрәтләнеше. Ауыл кешеһе йәшәйешенең сағылышы. Образдарға характеристика.
Бәйләүестәр. Уларҙың эйәреүсе киҫәк менән эйәртеүсе киҫәкте, эйәрсән һөйләм менән баш һөйләм араһындағы бәйләнеште барлыҡҡа килтереүе. Бәйләүестәрҙең төркөмсәләре, мәғәнәләре. Уларҙың телмәрҙәге әһәмиәте. Синоним бәйләүестәрҙе ҡулланыу күнекмәләрен нығытыу.
Бәйләүестәрҙең килештәргә мөнәсәбәте: 1) исемдәрҙең төп килештә, ә алмаштарҙың эйәлек килештә килеүен талап итеүсе бәйләүестәр; 2) исемдәрҙең төбәү килешен талап итеүсе бәйләүестәр; 3) исемдәрҙең сығанаҡ килештә тороуын талап итеүсе бәйләүестәр.
Тел- тере шишмә - 6 сәғәт.
Ҡ.Аралбай. «Башҡорт тел», Ғ. Байбурин. «Тыуған илемә» шиғырҙарында туған телгә, илгә, халыҡҡа ихтирам һәм дан йырланыуы.
М.Кәрим.«Оҙон-оҙак бала саҡ» повесы (өҙөк). Идея-тематик йөкмәкеһен үҙләштереү. Әҫәрҙә әҙәп-әхлаҡ мәсьәләләре. Оло инәй, Кендек образдарына яҙма характеристика.
Киҫәксәләр. Уларҙың айырым һүҙгә йәки һөйләмгә ниндәй булһа ла мәғәнә төҫмөрләнеше биреүсе ярҙамсы һүҙ булыуы тураһында төшенсә. Киҫәксәләрҙең төркөмсәләре, уларҙың дөрөҫ яҙылышы, телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу күнекмәләрен нығытыу.
Йәмле йәй - 7 сәғәт.
М.Ғафури. «Болон» шиғырында йәйге болон матурлығының тасуирланыуы.
Мөнәсәбәт һүҙҙәр. Уларҙың һөйләмдә хәбәр булып килеүе, шулай уҡ һөйләмгә төрлө модаллек мәғәнәләрен биреүгә лә хеҙмәт итеүе, дөрөҫ яҙылышы.
Х.Назар.«Йәйге йәшен». Әҫәрҙә йәйге тәбиғәт күренештәренең һүрәтләнеше.
Ымлыҡтар. Уларҙың кешеләрҙең хис-тойғоһон, теләк-ынтылыштарын белдереүе. Ымлыҡ төрҙәре, телмәрҙәге әһәмиәте, дөрөҫ яҙылышы. Ымлыҡтарҙың яңы һүҙҙәр яһауҙа нигеҙ булыуы.
С.Әлибай. «Ямғыр теләү» шиғырында ямғыр теләүҙең һүрәтләнеше.
Н.Игеҙйәнова.«Өйөрөлмәк» әҫәренең йөкмәткеһен үҙләштереү. Әҫәрҙә һүрәтләнгән хәл-ваҡиғаларҙы баһалау. Әҫәрҙең төп идеяһын һәм образдарын асыу.
Биәттән бөтә үтелгәндәрҙе ҡабатлау. (3 сәғәт).
Морфология буйынса үтелгәндәрҙө ҡабатлауға, бәйләнешле телмәр үҫтереү -6 сәғәт.
Үҙаллы һәм ярҙамсы һүҙ төркөмдәре араһындағы айырманыаңлата белеү. Һүҙҙәргә морфологик анализ күнекмәләрен үҫтереүөҫтөндә эш. Йыл буйына өйрәнелгән морфологик күренештәрҙе текстан таба һәм аңлата белеү.
Изложение, ирекле темаға инша яҙыу, хаталар өҫтөндә эшләү.
Ғариза тураһында төшөнсә, эш ҡағыҙҙарын яҙыукүнекмәләрен үҫтереү.
| № п/п | Бүлек исемлеге, темалар | Сәғәттәр һаны | Шул иҫәптән контроль эштәр | Иҫкәрмә |
| 1. | Халыҡ ижады тураһында. | 8 сәғәт | ||
| 2. | Риүәйәт һәм легендалар | 7 сәғәт | ||
| 3. | Йырҙар | 5 сәғәт | - | |
| 4. | Таҡмаҡтар | 2сәғәт | - | |
| 5. | Алтын көҙ | 4 сәғәт | ||
| 6. | Уҡыу - белем шишмәһе | 5 сәғәт | ||
| 7. | Дуҫлыҡта – берҙәмлек | 6 сәғәт | ||
| 8. | Хеҙмәте юҡтың- хөрмәте юҡ | 8 сәғәт | ||
| 9. | Башҡортостан-ғәзиз ерем | 4сәғәт | ||
| 10. | Ап-аҡ ҡарҙар яуа | 7сәғәт | - | |
| 11. | Ил намыҫы - ир күңелендә | 11 сәғәт | ||
| 12. | Ғәзиздәрҙән-ғәзиз әсәләр | 6 сәғәт | ||
| 13. | Эх, күңелле яҙ килә! | 7 сәғәт | ||
| 14. | Тел - тере шишмә | 6 сәғәт | ||
| 15. | Йәмле йәй | 7 сәғәт | - | |
| 16. | Әҙәбиәттән бөтә үтелгәнде ҡабатлау | 3 сәғәт | - | |
| 17. | Морфология буйынса үтелгәнде ҡабатлау | 6 сәғәт | ||
| Бөтәһе: |
Тематик планлаштырыу.
| № | Дәрес темаһы | Сәғәт һаны | Үткәреү ваҡыты | иҫкәрмә |
| 1. | Инеш дәрес.Теле барҙың – иле бар.Фонетика буйынса үтелгәндәрҙе ҡабатлау | 02.09 | ||
| 2. | Әкиәттәр тураһында. Етем төлкө әкиәте. Һүҙъяһалыш тураһында үтелгәндәрҙе ҡабатлау. | 04.09 | ||
| 3. | Әҙәбиәт теорияһы. Эпитет, гипербола, аллегория төшөнсәләрен ҡабатлау. Алтын алма әкиәте. | 07.09 | ||
| 4. | Морфология буйынса үтелгәнде ҡабатлау.Әбйәлил әкиәте. | 09.09 | ||
| 5. | Аңлатмалы диктант. | 11.09 | ||
| 6. | Тылсымлы әкиәттәр. Алтын тамсы. | 14.09 | ||
| 7. | Тормош-көнкүреш әкиәттәре.Һаранбай менән Зиннәт ағай әкиәте. | 16.09 | ||
| 8. | Әкиәттәр темаһы буйынса йомғаҡлау дәресе | 18.09 | ||
| 9. | Риүәйәттәр һәм легендалар. Уларҙың тематик бүленеше.Ҡылым тураһында белешмә. | 21.09 | ||
| 10. | Ырым-ышаныу риүәйәттәре. Сыңрау торна риүәйәте.Үҙ аллы һәм ярҙамсы ҡылымдар. | 23.09 | ||
| 11. | Бошман- ҡыпсаҡ риүәйәте. Ҡылымдарҙың затлы, затһыҙ, барлыҡ-юҡлыҡ формалары. | 25.09 | ||
| 12. | Тормош-көнкүреш риүәйәттәре. Ғилмияза риүәйәте. | 28.09 | ||
| 13. | Ҡылым һөйкәлеше. Хәбәр һөйкәлеше. Хәбәр һөйкәлеше ҡылымдарының хәҙерге заманы. | 30.09 | ||
| 14. | Т.Ү. Кластан тыш уҡыу. Ҡылымдарҙың затлы формаларының үҙенсәлектәре. | 02.10 | ||
| 15. | Т.Ү. Изложение | 05.10 | ||
| 16. | Йырҙар тураһында төшөнсә.Тыуған ил һәм халыҡ берҙәмлеге тураһында йырҙар. | |||
| 17. | Ҡасҡындар тураһындағы йырҙар. | |||
| 18. | Хәбәр һөйкәлеше ҡылымдарының үткән заманы. | 12.10-17.10 | ||
| 19. | Үтелгәндәрҙе ҡабатлау. | |||
| 20. | Контроль диктант “ Көҙ етте” | |||
| 21. | Хаталар өҫтәндә эш.Контон башлыҡтары тураһында йырҙар. | 19.10-24.10 | ||
| 22. | Ҡатын-ҡыҙ яҙмышы тураһында йырҙар. | |||
| 23. | Таҡмаҡтар тураһындатөшөнсә. | |||
| 24. | Киләсәк заман хәбәр һөйкәлеше ҡылымдары. | 26.10-30.10 | ||
| 25. | Алтын көҙ. М.Тажи. Алтын көҙ. Метафора тураһында төшөнсә. | |||
| 26. | М.Ғафури. Ҡыр ҡаҙы. | |||
| 27. | Бойороҡ һөйкәлеше ҡылымдары. | 06.11 | ||
| 28. | Т.Ү. Көҙ темаһына әҫәрҙәр уҡыу. | 09.11-14.11 | ||
| 29. | Уҡыу-белем шишмәһе. Р. Байбулатов. Күңел күҙҙәре. | |||
| 30. | Әҫәрҙә дуҫлыҡ,тоғролоҡ Темалары. | |||
| 31. | Н. Мусин.Тайғаҡ баҫма. | 16.11-21.11 | ||
| 32. | Әҫәрҙең образдар системаһы.Теләк һөйкәлеше ҡылымдары. | |||
| 33. | Инша. Ысын Дуҫлыҡ. | |||
| 34. | Дуҫлыҡта-берҙәмлек. Б. Бикбай. Рус теле. | 23.11-28.11 | ||
| 35. | Шарт һөйкәлеше Ҡылымдары. | |||
| 36. | Ш. Бикҡол. Дуҫлыҡ. М. Кәрим. Миләш. | |||
| 37. | Р. Бикбаев. Һарыбай. | 30.11-05.12 | ||
| 38. | Әҫәрҙең идея- тематик йөкмәткеһе. | |||
| 39. | Ә. Бикчәнтәев. Бакенщиктар илаҡ булмай. | |||
| 40. | Изложение “Ҡыйыулыҡ” | 07.12-12.12 | ||
| 41. | Хеҙмәте юҡтың – хөрмәте юҡ.М. Ғафури. Гөлдәр баҡсаһында. | |||
| 42. | Ж. Кейекбаев. Оморҙаҡ бабай. | |||
| 43. | Хикәйәнең идея-тематик йөкмәткеһе. Ҡылым төркөмсәләре. | 14.12-19.12 | ||
| 44. | Исем ҡылым. Исем ҡылымдарҙың яһалышы | |||
| 45. | Үтелгәндәрҙе ҡабатлау. Ж. Кейекбаев. Туғандар һәм таныштар. | |||
| 46. | Контроль диктант. | 21.12-26.12 | ||
| 47. | Әҙәбиәт теорияһы. Герой тураһында төшөнсә.Уртаҡ ҡылым. | |||
| 48. | Башҡортостан-ғәзиз ерем.Сифат ҡылым.Үткән заман сифат ҡылым. | |||
| 49. | Ә.Үтәбай. Башҡортостан. | 28.12 | ||
| 50. | Хәҙерге заман сифат ҡылым. | 15.01 | ||
| 51. | Киләсәк заман сифат ҡылым. | 18.01-23.01 | ||
| 52. | М. Кәрим.Ҡайын япрағы тураһында. Ижади эш.Һорауҙарға яуаптар. | |||
| 53. | Ап-аҡ ҡарҙар яуа.К.Кинйәбулатова Һаумы аҡ ҡыш. | |||
| 54. | Хәл ҡылым.Уның яһалышы. | 25.01-30.01 | ||
| 55. | Хәл ҡылымдың төрҙәре. | |||
| 56. | Яҙма эш. Хәл ҡылымдарҙы өйрәнеү буйынса. | |||
| 57. | Ә. Әһлиуллин. Биҙәкле сана. | 01.02-06.02 | ||
| 58. | Әҫәрҙә дуҫлыҡ, татыулыҡ мотивы. | |||
| 59. | Кластан тыш уҡыу. “Ҡыш” темаһына шиғырҙар уҡыу. | |||
| 60. | Ил намыҫы – ир күңелендә.Р.Шәкүр. Һаҡта тора илдең улдары. | 08.02-13.02 | ||
| 61. | Ф. Аҡбулатова. Атай икмәге. | |||
| 62. | Әҫәрҙә “Ватан һуғышы” темаһы. | |||
| 63. | Әҫәрҙең идея-тематик йөкмәткеһе. | 15.02-20.02 | ||
| 64. | Рәүеш. Рәүештәрҙең белдергән мәғәнәһе. | |||
| 65. | Һайланма диктант. | |||
| 66. | В. Исхаҡов. Кеше күңеле – тәрән даръя. | 22.02-27.02 | ||
| 67. | Әҫәрҙә һуғыш осоронда тылдағы халыҡтың тормошо | |||
| 68. | Рәүеш дәрәжәләре, рәүеш төркөмсәләре | |||
| 69. | А. Баһуманов.Ҡайҙа һин, генерал? | 29.02-05.03 | ||
| 70. | Рәүештәрҙең яһалышы | |||
| 71. | Үтелгәндәрҙе ҡабатлау. Ғәзиздәрҙән-ғәзиз әсәләр. Г. Юнысова. Әсәйҙәр байрамы. | 07.03-12.03 | ||
| 72. | Контроль диктант | |||
| 73. | Хаталар өҫтөндә эш.Ф. Иҫәнғолов. Бер йомғаҡ май. | |||
| 74. | Теркәүестәр. Ә. Бикчәнтәев. Яраланған бүре күҙҙәре. | 14.03-19.03 | ||
| 75. | Г. Яҡупова. Мейес әбей. | |||
| 76. | Кластан тыш уҡыу. | |||
| 77. | Эх, күңелле яҙ килә! Р. Ниғмәти. Яҙ килде. | 21.03-24.03 | ||
| 78. | Инша. Шаулап-гөрләп яҙ килә. | |||
| 79. | Һ. Дәүләтшина. Айбикә. | 04.04-09.04 | ||
| 80. | Әҫәрҙә ҡатын- ҡыҙҙың рухи үҫеше. | |||
| 81. | Бәйләүестәр. | |||
| 82. | Бәйләүестәрҙең бүленеше. | 11.04-16.04 | ||
| 83. | Бәйләнешле телмәр үҫтереү. Кластан тыш уҡыу. | |||
| 84. | Тел -тере шишмә. Ҡ. Аралбай. Башҡорт теле. | 18.04-23.04 | ||
| 85. | М. Кәрим.Оҙон-Оҙаҡ бала саҡ. | |||
| 86. | Әҫәрҙә әҙәп-әхлаҡ мәсьәләләре. | |||
| 87. | Әҫәрҙең идея - тематик йөкмәткеһе. | 25.04-30.04 | ||
| 88. | Әҫәрҙә Оло инәй, Кендек образдары. | |||
| 89. | Изложение. | |||
| 90. | Киҫәксәләр, уларҙың бүленеше. | 02.05-06.05 | ||
| 91. | Йәмле йәй. М.Ғафури. Болон. Мөнәсәбәт һүҙҙәр. | |||
| 92. | Х. Назар. Йәйге йәшен. Ымлыҡтар. | |||
| 93. | Аңлатмалы диктант. | 10.05-13.05 | ||
| 94. | Н.Игеҙйәнова.Өйөрөлмәк. | |||
| 95. | Әҫәрҙең идея-тематик йөкмәткеһе. | |||
| 96. | Әҫәрҙең образдар системаһы. | 16.05-20.05 | ||
| 97. | Әҙәбиәттән бөтә үтелгәндәрҙе ҡабатлау. | |||
| 98. | Тел буйынса үтелгәндәрҙе ҡабатлау. | |||
| 99. | Тест һорауҙары буйынса йыллыҡ контроль эш. | 23.05-28.05 | ||
| 100. | Хаталар өҫтөндә эш. | |||
| 101. | Бәйләнешле телмәр үҫтереү. Ә. Сәитов. Бесәндән ҡайтыу. | |||
| 102. | Йомғаҡлау дәресе. | 30.05 |
