қ
ә қ ғң 1
Ә- ғ Ққ Ұқ , Ққ
ҰҰ oa oa, 2025 ғa қapa ep ap aқ 8 ap aaa aca. Ca өci ee aқa әe aқ acpa үi ғ 60%-ғa, a a eepe ei ecee ө aқ-үi өip қae. ғ , ө ө ғ қ қғ ү ғң ә қ ө .
қң aқca Қaaқca Pecac a apaғң әceee қaieiii e oң oaқ aң қaipi aғa epe eiie oaғ op aғa әceeepi aқa, oap e oap ұc.
әci, oaқ a apaғң әei apқaғ әceee қaieiii әi өe, өiiң өee үpepi oa Қaaқca opқa әei, apaғ өipiciiң eaқ apaқapң қaipi eңei o aң eei aop ә oaap ei a ice acp қғ қ.
By the opinion of UN the population of the world will increase in the future. It will be approximately 8 billion in 2025. For the maintenance of the growing number of population developed countries must increase food production by 60 percent and in developing countries this number should be multiplied by two. In this reason increasing the competitiveness of the agricultural sector is relevant at nowadays.
The main objective of this article is to find problematic areas of competitiveness state and innovational development of the agricultural sector and offer the new ways to solve it.
Results of a research have shown that domestic agriculture is insufficiently competitive in the world market, by many types of agricultural production Kazakhstan is import-dependent, the current level of technological equipment of branch and slow introduction of an innovation a limiting factor in development.
Қaaқca ipi apap e. Peca ooac aң ac aғapң ipi peie a apaғ opaca op әeee e. Ққ peei .aapae eei ecopap eңeciiң 28-i a opca cөee cөie Қaaқca үi apapқ ceop op әcүpi әe e ұ iiң aқ ұce қa opғa eң үe caa әe oaaқaғ ooaқ әpapaapң ac өepiiң ipi ee oa [1].
|
|
|
A apaғ oaap eie өe қaiei caa o aa. Ceei, apapқ өipiciң қapқғ, eңe өiiii, өi caac, ac eңei eiie oaap eңeie aac oa. A apaғaғ oaapғa өipic iiii appғa қa aca aңa eooap, aңa ea, өciiepiң aңa cұpap, aapapң aңa ұқap, өciiep e aapap қopғaң aңa құpaap e әicepi aa. Caaң oaқ aң үi aқca o oaқ ei apapқ ooaң құp aa.
Ққ ғң ғғ ғ қ. 2015 eiң a ii өii өeiei a apaғ өiiiң үeci 4,8%- құpa. A apaғ өiepiiң a ғap 2015 24,3 % ap, 3,3 p. acқa oa, 2010 e cacpғaa өci 57,6 % [2].
A apaғ қoaғa eeei ee 2015 227 p. aғa, ө ғғ ө 9% құ. aғa eepe eeei eiң ғc өiie a apaғ қoa өei aoa 65%, EO eepie 49%, AҚ-a 24%, aaaa 20%. Қaaқcaa 2015 i ғ 6,8 . құ, ғ ccң үci 3,3% .
Eiң aқ-үi өiepie қaaac eii aғaa pepi oa a ұқ өee қac қapaғaa oaқ aқ-үi өiepiiң үeci 80-85% o ic. 2015 2011 e cacpғaa opң өei 194,5% өci. copң opaa қ өc қapқ - 15,9%, op - 27,4% құpa. Қapacp opғa ec қa opң өei copa aapқa oғap. Oaқ өiepiң ii apқaғ eii caaғ 2011 a aca үci ap. Cөi, oaқ өiepiң үeci 2011 80,0% құpa, 2015 73,0% o. opқa әeii 27% құpa [2]. Aқ-үi apғaғ oaқ өipiciң үeci 60-80% apaғa oca, aқ-үi қaiciiiiң eңei eiici o caaa. Cc үi, қ-үie өi-өi қaaac e eңei aa - 78%, AҚ e paa 100%, epaa 93 %.
|
|
|
Қaaқcaa apaғ өiiiiiң өpceiepi aқapaқ өpceiepe ipee ece өe. 1-ci әi қ.
Cpe 1 - apaғ өiepiiң ee үpepiiң өipici cacp
Ecep: [2;3] әee eiie aop құpacpғa
Қaaқcaң apaғ eii eooқ aғapң өi oa қac қa ap, oғap eooapң қoa өe eңee, әcipece ңaқap e өciiepi қopғa құpaap, cap үeepi қoa, ұқ ү ә ұқ қ (ece 1).
ece 1 - apaғa eaқ aaққң aғaғ eңei aғaa
| aopap | Aғaғ eaқ eңe | үciipe | ғapң өc әeei | |
| ұқ apaғ |
| eieee cұpap opaa, oaқ ұқap caac өe, өiie ө үeci oғap. | + 80-120% - өiii өcii | |
| Өciiepi қopғaң қ құpaap (ӨҚP) |
| eiici өepe қoaa (a-ғa 1,2 ң , aғa eepe a-ғa 3,7 ң ). | + 20-50% - өiiii caқa apқaca ei өei apa. | |
| epa ңaқap |
| epa ңaқap қoa ac eepi eңeie 10 ece a, әcipece ocop ңaқap. | + 30-60% - өiii e өi caac apa | |
| aa cap | Eiii epepiң 30% ғaa қoa үi. | + 20-40% - құpғaққ әcepi aa apқaca eip aқap үi өiii ipee ece өcei. | ||
| oaap |
| Ipi apaқap opқ ea қoaa. | +20-30% - құpacp eie ғcap aa apқ әe ұcaқaғa әep үeciiң өeei. | |
| Aca құpa-aқ |
| eieee ea қoaa. | +30-70% - өiii өcii aap-aғapa aepaapa ғap 50-70% ei қcқapa. | |
| Ac ұқ a |
| Ac ұқ a үeci 2-5%-a 15% (aғa eep eңei) ei app epe; aaapғa ac ұқ apaқap құp қae. | + 20-50% a өiiiiiң aқc өpceiepi apқ | |
| a ұca | a apaғ өiiiң үe өii a ұca eooap қoaa ee қocaқ apaқapa әe iiipi epepi apaқapa өipiei. | +10-30% a apғa aғ e accaқ өciң aқc өpceiepi apқ | ||
| aaap e ec-үeep |
| eeei aғapaa aca өe caa opқ құpaap қoaa. | +10-30% apapң қcқap apқaca | |
| ecipe eooap қoaa
өipiepiң pe өii aaa eooap қoaa
өipiepiң apca ғ aaa eooap қoaa
| ||||
| Ecep: [4] әee eiie aop құpacpғa |
Қaipi aңa aaap e aқapң acoi caң өc cepiie қapaaca ҚP-aғ a apaғ eac apiiң
80%- oғa. Қaipi aқa aaaң opai epii 8-10 eie 80%-a aca acқ a oaap e paopapң opaa aaaғa 13-14 , 62% acқ a oaap, 89% paopap әe 90% ұқ ceei aa ecee ғapғa aa. Қoa ap eaң eaқ әipi oei 0,7-e aca әe ea ipiie үee opae 1,2-1,6 ece apқ [5].
|
|
|
Қaaқcaa 2014 a 154,9 ң paop, 44,2 ң oa, 89,0 ң ұқ ceei aa, 3,3 ң eici eeepi қoa o. Eep ee ap 173,5 ң apa eece epep қoaқapa өei ocaқ, opaa ip қoaққa 1 paopa, 4 қoaққa 1 oaa, 2 қoaққa 1 ұқ ceei aa, 52 қoaққa 1 eici eei ei. AӨ ceiepi ca aғa eaң 3% ғaa oaқ өiipice ққa, қaғa 97% opқ ea o aa.
Қoa ap eaң aaa epii ұaқ oғaқa oapң o a a oғap. Eici eeepiң aaa ғaa 10 ғa ei o op (cpe 2).
Cpe 2 - aaa epii oa a apaғ eac apiiң құp
Ecep: [5] әee eiie aop құpacpғa
әci, oaқ a apaғң a eңei aғa eepe eәip apa, әei apқaғ әceee қaieiii әi өe, eeei eiң ғc өiie қoa өei iici, өiiң өee үpepi oa Қaaқca opқa әei, apaғ өipiciiң eaқ apaқapң қaipi eңei o aң eei aop, oaap ei a ice acp қғ қ.
ғ ғ ә ү ұ ғ :
ü ғ ққң ғ iii . үiii әci ғ қ ғ ң әi i ә ң ғ c ұcқ cғ . ғ i ң apқ eepiepi o ic. ooepa қ epe ұpa aқң әeei aғa aқcapғa, a apaғ epepi ii aaa, құapғ appғa, aa aa oғapaғa, aқ-үi қaiciii caқaғa epee қa eei. ooepae қacap ooaқ ұpғa epec o, өiiң өipici құpaapң eci o, өi өipe өie ei ei әe әpip ooepa үeciiң үii e ep ae қocқa үecie ca үce aa өapa өici ic.
|
|
|
ü қ ң ң ғ қ-қ қ, , ci қ, c , ққ ә қ құ ii ұ құ ғ қ .
ü eee apaa ғ aңқ ұpғa eiie ooaқ әe cac қoa үee acp. eeei eiң ғc өiie a apaғ қoa өei 10% ei ei. i қ iiii қc cc үci ii қ. өәcii i cc ii c ic c үi c-2020 ғcң қ ө қ қc қ.
ü ү . AҚ ә . ұ epepep ea ca aa, oaap, paopap, ceiepi e aғa pca. өici aa ca oa ұc aca: ea ip ғa a, ei o epe қaapa a, қoca өe apқ қaaa aңac aa. ұ epepepe ecipe ea өie aa, ca қa appғa үii epei. epe e aac ap, o oc ea ұcaқ epepepe caa eece e epei.
ü ci ә қ . c қ ғғ үi cқ ә қ өңi ә , c-қ ғ қi әi қ үci ү, қi ң c cc үi, ғ қiii қ, қ cғ ii ғ қi үi ci өi қc қ.
ü қ cc ү c ғ ғ үici үi ә ң қ әi ғ. ғ ү ғ, ң ң ғ қғ үii i. үci қ ғ ii қ әci қ, ғ қ , ғ ұ, iii әiii ғ c ic. ұ қ c ғ ұ қ әciң cc ғ i, ғ c қ cғ ci ү cғ, қ cғ ә cғ c ғ, қ cң әci қiiii ғ ғ c ғ ғ c.
Қ , һ ңi әc қiiii қc үi ғ ққ қң құ i, қ, ң қ ұғ ү i қiii ү c . үii aғaa ғ e ea eiciepi eip apқ ғ өipici apa aңғpғa, ұ caa өepe әe әei apқa өiepiң әceee қaieiii қaaac ee .
ғ ә :
|
|
|
1. aapae .Ә. eei ecopap eңeciiң 28-i a opca cөee cөi // http://www.akorda.kz. - 2015.
2. Қaaқca Pecac Ұқ ooa cpii Caca oeiiң pec : http://www.stat.gov.kz.
3. ҰҰ-ң қ-үi әe a apaқ ұң pec // http://faostat.fao.org.
4. eceae .. oaoo-eooecoe pae apopoeoo oeca aacaa: eop paa // Aope. c. a cocae . cee oopa o. a. - Acaa, 2010. - 120 .
5. ҚaApo Ұқ acқap oi AҚ pec // http://www.kazagro.kz.
