Не кажы «гоп», пакуль не пераскочыш

Урок 27

Тэма: Я і мая Радзіма. Сімвалы Беларусі

Мэты:

· працягваць работу па выпрацоўцы артыкуляцыйных навыкаў; фарміраваць уменні аўдзіравання;

· працаваць над назапашваннем лексікі тэматычных груп, уключаць яе ў актыўнае суразмоўніцтва па змесце праслуханых тэкстаў;

· вучыць чытаць па-беларуску, выкарыстоўваючы навык чытання, набыты на ўроках навучання грамаце; вучыць правільна вымаўляць пры чытанні гукавыя адпаведнікі літар г, ч, ў;

· фарміраваць першапачатковыя чытацкія ўменні пры адказе на пытанні па прачытаным;

· Выхоўваць патрыятызм і грамадзянскую свядомасць.

Абсталяванне: падручнік, выявы герба i сцяга Рэспублікі Беларусь, аўдыязапіс гімна Рэспублікі Бе­ларусь.

Ход урока

I. Лексічная праца

Дамінуючы лексічны матэрыял: герб, сцяг, гімн, Рэспубліка Беларусь.

— Як называецца наша краіна?

— У кожнай краіны ёсць дзяржаўныя (государ­ственные) сімвалы. Гэта герб, сцяг i гімн.

1) Разгледзьце выяву герба Рэспублікі Беларусь. Што вы бачыце на iм? Чаму на iм каласы? Канюшына? Лён? Якія колеры выкарыстаны? Прачытайце сказ на дошцы:

На гербе — кветкі i калоссе.

— Разгледзьце выяву сцяга Рэспублікі Беларусь.

Якія ён мае колеры? Чаму? Прачытайце сказ на до­шцы, дапоўніще яго вусна.

Колеры нашай краіны.

— Паслухайце фрагмент гімна i скажыце, як вы разумееце словы «сэрцам адданыя роднай зямлі»?

Мы, беларусы — мірныя людзі,

Сэрцам адданыя роднай зямлі,

Шчыра сябруем, сілы гартуем

Мы ў працавітай, вольнай сям’і.

М. Kлімковіч, У. Карызна.

— Што значыць «шчыра сябруем»? «сілы гартуем»? (Вымаўленнне фрагмента гімна хорам.)

II. Аўдзіраванне

1) Чым незвычайныя малюнкі? Гэта адбываецца на самай справе ці ў марах? Назва ў казкі таксама дзіўная — «Не кажы "гоп", пакуль не пераскочыш». Паслухайце i падумайце, чаму яна так называецца.

Не кажы «гоп», пакуль не пераскочыш

Паляўнічыя — штукары на выдумкі, што i казаць. Любяць прылгаць i памарыць аб паляўнічым шчасці.

Дык вось. Жыў-быў некалі адзін такі паляўнічы. Пайшоў ён у лес на ваўка, глядзіць — заяц пад ку­стом спіць. Тоўсты шарак, сыты. Адкарміўся за лета на добрых харчах.

Дастаў узрадаваны паляўнічы капшук з тытунём, нaпixaў люльку, а сам думае, любуючыся зайцам: «Няхай, небарака, яшчэ паспіць. Ад сну не толькі чалавек, але i заяц тлусцее. Нікуды ад мяне ён цяпер не ўцячэ. А што ж я з iм зраблю, як застрэлю? Ага! От што зраблю. Мяса пасалю, у дзежку складу, буду есці патрошку, а шкуру — хвацкая шкура! — прадам. Немалыя грошы вазьму! Дзешава не прадам. Буду таргавацца. Так, так. А што за тыя грошы куплю?»

Прыкінуў мужык-паляўнічы i так i гэтак: шмат дзірак у гаспадарцы на тыя грошы. «Ага! — падумаў ён. — Лепш за ўсё куплю за ix курачку. Яна яек нанясе. Потым пасаджу яе на тыя яйкі ў рэшата, яна куранятак выведзе: пеўнікаў i курачак. Пеўнікаў, як падрастуць, парэжу — зноў мяса будзе, а курачак прадам — зноў грошы будуць. Немалыя грошы! Што я за ix куплю? Ага! Куплю на гэты раз авечку. Яна прывядзе ягнятак: баранчыка i авечачку. Баранчыка, як падрасце, я на мяса зарэжу — от жа наемся цяпер мяса ўдосталь. А авечачку гадаваць буду. Год за годам — i цэлую чараду авечак развяду. Так, так, далібог, развяду. Гм... Што ж цяпер з iмi рабіць буду?»

Думаў-думаў паляўнічы, так i гэтак меркаваў. «Ага! — надумаўся нарэшце. — Чараду авечак я таксама прадам. Цэлы мех грошай за ix вазьму. За тыя грошы куплю карабель, нагружу яго лёнам i семем ды паеду за мора гандляваць. Яшчэ больш грошай утаргую. Вярнуся дахаты, куплю маёнтак, стану панам. Зямлю мужыкам у арэнду аддам, не­малыя падаткі на ix накладу, а сам буду гаць-гуляць ды на слуг пакрыкваць. Прыйдзе каторы з мужыкоў-арандатараў да мяне ў палацы, паклоніцца нiзкa: "Паночак, будзь ласкаў, пачакай з падаткам на зям­лю. Зараз грошай няма. Аддам пасля з дабаукаю..." А я вусы падкручу ды як закрычу:

— Прэч, мужык, з вачэй! Нясі падатак хутчэй!»

I так моцна крыкнуў шчаслівы паляўнічы, што за­яц пpaxaпiўся — ды толькі яго i бачылі.

Недарэмна ж кажуць: «Не здзipaй шкуры з незабітага мядзведзя». Або яшчэ лепш: «Не кажы "гоп", пакуль не пераскочыш».

2) Пра што марыў паляўнічы, убачыўшы зайца? Што здарылася ў канцы казкі? Калі ў народзе кажуць: «Яшчэ не зaбiў, а ўжо скубе», «Не здзірай шкуры з незабітага мядзведзя»? Што высмейваецца ў казцы? У якой паслядоунасці трэба размясціць малюнкі?

Хвіліка адкрыццяў.

— Паслухайце ўрывак з казкі i скажыце, як вы разумееце выраз “шмат дзірак у гаспадарцы”.

Прыкінуў мужык-паляунічы i так i гэтак: шмат дзірак у гаспадарцы на тыя грошы.

III. Навучанне чытанню

1) Што paбiў паляўнічы каля зайца? (Сядзеў, глядзеў, думаў.) Які гук чуецца ў гэтых словах на канцы? Разгледзьце малюнак. На што падобны гэты гук?

— Гэты гук абазначаецца літарай у (у нескладовае) (Настаунік паказвае абрысы літары.)

— Прачытаем склады, надрукаваныя на дошцы, паўтараючы за мной:

аў оў уў ыў iў яў

— Прачытаем словы, надрукаваныя на дошцы, паўтараючы за мной:

мяў гаў даў рыў чуў пiў роў

— Прачытайце словы ў падручніку.

2) Прагледзьце першы сказ тэксту ў падручніку. Знайдзіце ў iм словы з у, прачытайце кожны «сам сабе». Прачытайце сказ уголас. (Аналагічная праца з кожным сказам.)

— Знайдзіце ў тэксце i прачытайце адказы на пытанні. На каго паляваў мужык? Каго ён убачыў у лесе? Пра што падумаў паляўнічы? Як вы разумее­це апошні сказ? Да якога малюнка можна аднесці апошнія сказы?