Де Бононың 6 қалпағы

Қызыл – эмоциялар, ал осыдан – интуиция, сезімдер және алдын ала сезіну.

Сары – артықшылық.

Қара – сақтық, демек, «бұл дұрыс па?» ұстаным бойынша пайымдаулар мен бағалау

Жасыл – шығармашылық, яғни идеялар мен ұсыныстар, баламаларды іздеу

Ақ – бізде не бар? не жетіспейді? – дегенге байланысты сұрақтар мен ақпарат.

Көк – ойлауды ұйымдастыру: қандай жетістікке жеттік және алда не істеу керек?

Қалпақты «өзгертіп», тақырыпты, мәселені қолға алған түрлі аспектілерге ауысуға болады және т.б.

Логикалыққа қарама-қарсы, қандай да бір әрекетке немесе бастапқы жағдайдағы қатеге дұрыс емес қорытындыға сөзсіз әкелетін, ойдың міндетті қадамдық әрекетін латералдық ойлау болжамайды. Латералдық ойлау кез келген бағытта «секіруге» мүмкіндік береді және нәтиже үшін тиісті салдарға әкелмейтін аралық қадам ретінде қателік жібереді. Неге? Ол таптаурындардан арылтатады және ерекше, шығармашылық сияқты жаңа үлгілерді құрастырады, өйткені түйсікті тартады. Бұл ойлау тәсілі жасампаз (креатив) қосу (плюс), инсайт қосу (плюс)... әзілді құрады. Ол кереғар, бірақ тиімді.

Идеяларды генерациялаудың тағы бір бірегей тәсілінің бірі синектика әдісі болып табылады. Түрлі сала мен аймақтарда бар дайын шешімдерге сіздің алдыңыздағы мәселелерді көшіру және ұқсастықтарды қолданумен жаңа иедяларды іздеу мен мәселелерді шешу үшін синектика әдісі қолданылады. Синектика – әртектің, кейде тіпті мәселелерді шешу мен тұжырымдау үрдісінде бірлеспейтін элементтердің үйлесуі.

Синектика әдісі өткен ғасырдың 50-ші жылдардың соңында ми шабуылдары әдісін жақсарту бойыншаУильяма Гордонның көп жылдық жұмысының нәтижесі ретінде пайда болды. Бүгін бізбен қарастырылып отырған әдістің маңызды ерекшелігі нақты мәселелерді шешуде синектика әдісін қолдану болып табылады және түрлі жүйелер дамуының объективті заңдылықтарын қолдануға бағытталмаған. Онымен қолдану үшін өздерінің кейбір мәселелері мен міндеттерін шешу үшін дайындалған білікті мамандардан құрылған тұрақты топ жұмыс жасау керек.

ӨЕШТ - өнертапқыштық есептерді шешу теориясы 20-шы ғасырдың 60-жылдарында КСРО-да құрылды. Теорияның негізін қалаушы фантастика жазушысы, инженер, өнертапқыш – Г.С. Альтшуллер болып табылады. Жалпы теориямен біріккен, ӨЕШТ әдістер жиынтығы болып табылады. Өнертапқыштық идеяларды іздеуде ӨЕШТ өнертапқышқа ойладуы ұйымдастыруға көмектеседі және бұл ізденісті мақсатты, өнімді болуға, одан да жоғары өнертапқыштық дәреженің идеяларын табуға мүмкіндік береді.

Жасампаздық (креативті) ойлау арқылы адам кез келген мәселелерді шешуге қабілетті; шығармашылық әдісін көрсетіп, әріптестерінен ерекшеленеді; жалпы, қарабайыр сөйлемеуі, оны қызықты әңгімелесеуші ретінде көрсетеді.

Жасампаздық (креативтік) және шығармашылық – бұл бір нәрсе емес. Шығармашылық – бұл өнер өнімін құру. Жасампаздық (креативтік) – бұрынғы белгісіз идеялардан басқа, түбегейлі жаңаның генерациясы. Шығармашылық ойлау көркем бейнелердің үлгісін жасайды және оларды кез келген сценарийлерде немесе затта жүзеге асырады. Жасампаз (креативті) ойлау – өнертабыстарды және ғылыми жаңалықтарды ашу мүмкіндігі. Әрине, екі түрлі ойлау бірегейі кез келген қызметте барынша нәтижеге жетуге мүмкіндік береді. Осылайша, шығармашылықтың және жасампаз (креативті) ойлаудың қатарлас дамуы мүмкін.

Жасампаз (креативті) ойлауды дамыту жолында біз алатын қасиеттер мен қабілеттіліктер:

1. Икемді, қысқаша және ерекше ойлау. Ерекше нұсқалардан бас тартпай, ізденістің ақыл жолын кеңейте білу. Мәселені жан-жақты қарастыруға, қиялыға, ассоциативті ойлауды қосумен бұл мүмкін болады.

2. Ақыл құндылығын арттыру. Өздігінен білім алу және өзін-өзі дамыту, жеке және жеке басының бостандығы, мән-жайларға байланысты өзгеруге дайындық және мүмкіндік.

3. Жаңаға ашытық. Жағампаз (креативті) адамдар бірінші болып, өзгерістерге назар аударады, стереотиптерге, ұстанымын мен соқыр сенiмдерге (немесе, кем дегенде, аз дәрежеде, тұрақты халыққа қарағанда) ұшырамайды.

4. Жағампаз (креативті) адам әрдайым табысты, ол өз қабілеттеріне оңай қолданыс табады. «Мені ешкім жақсы түсінбейді», «бұл дүние мен сияқты көрнекті тұлғалар үшін емес» деген сөз тіркестері сіздің алдыңызда оның толықтай қарама-қарсылығы екенін айтады.

Жалпы, қазіргі әлемде стандартты ойлау, бизнестегі сәтсіздік пен қателерге әкелер тікелей жол және одан ең жақсы құрал – жағампаздық (креативтік).

Жағампаздық (креативтік) ойлаудың негізінің бірі – бұрмаланбаған бейтаныс пікірсіз, стереотиптерсіз, мақсатсыз, беделді адамдардың мәтелдер әлемін көру қабілеті. Шындыққа жақын әлемді жақын көру үшін барлығына біз сыни қарау керекпіз және тәуелсіз ойлауға қабілетті болу.