Обушка жігінің есепті ұзындығы:
,
мұнда, 
- қауырсын жігі мен обушка жігінің арасындағы кернеуді тарататын коэффициент, 
;
- жік жұмысының коэффициенті.
, жік катетін 
деп қабылдаймыз.
Қауырсын жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз 
.
Жік катетін 
деп қабылдаймыз.
Жік сапасының коэффициенттері: 
, 
.
, 
тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Қауырсын жігінің есепті ұзындығы:
, 
.
, жік катетін 
деп қабылдаймыз.
Ферманың төменгі белдеуіндегі 5 стерженьді бекітетін жіктің ұзындығын есептейміз.
Обушка жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз
, 
деп қабылдаймыз.
Жік сапасының коэффициенттері: 
, 
.
, 
тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Обушканың есепті ұзындығын есептейміз:
.
, 
деп қабылдаймыз.
Қауырсын жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз:
, 
.
Жік сапасының коэффициенттері: 
, 
.
, 
тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Қауырсын жігінің есепті ұзындығын есептейміз:
, 
деп қабылдаймыз.
Фасонкаға бекітілетін фланецті есептейміз.
Тірек реакйиясы RC=409,55кН.
Фланецтің қалыңдығын 20 мм тең деп қабылдаймыз.
Фланецті үгітілуге тексереміз.
, 
, 
Фасонка қабырғасын фланецке бекітетін жікті есептейміз.
Жіктің катетін 
деп қабылдаймыз.
Жік сапасының коэффициенттері: 
, 
.
, 
кН/см2< 
кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Фланецті фасонкаға толық биіктігі бойынша дәнекерлейміз, бірақта кернеудің бірқалыпсыз таралуынан есепке мөлшерін енгіземіз:
, 
.
Сонда бұрыштық жіктің беріктігі: 
,
кН/см2< 
кН/см2 тең.
Талап орындалады, жіктің беріктігі қамтамасыз етілген.
Тіреуіш учаскені тұрақтылыққа тексереміз.
Есепті қима фланецтің тіреуіш қабырғасы мен фасонка қабырғасының учаскесінен тұрады 
:
,
мұнда, Е – серпімділік модулі. 
.
Тіреуіш бөлігінің ауданы: 
, 
.
Ферманың профильді осіне сәйкес келетін, z осіне қатысты инерция моменті:
, 
.
z осіне қатысты инерция радиусы: 
, 
.
Фланецтің иілгіштігі: 
, 
Иілгіштігі бойынша бойлық иілу коэффициентін анықтаймыз 
0,983.
Сонда тіреуіш учаскенің тұрақтылығы
, 
тең.
Талап орындалады, учаскенің тұрақтылығы қамтамасыз етілген.
4.2. Төменгі белдеудің аралық түйінінің есебі
16-сурет. Төменгі белдеудің аралық түйіні
Төменгі белдеуді екі бұрыштан тұратын 2∟125х9 бұрышты жапсырмалармен жабамыз, ал дәнекерлегенде ыңғайлы болу үшін жапсырманың вертикальды қауырсынын мөлшеріне кесеміз:
, 
мм.
Жапсырманың бұрышқа жақсы жапсырылуы үшін обушкадан доғал бұрышты алып тастаймыз.
Екі жапсырманың ауданы: 
,
мұнда, Ауг – бұрыштың ауданы; tуг – бұрыштың қалыңдығы; Аф – доғал бұрыштың ауданы.
см2.
Төменгі белдеудің әлсіз қимасының ауданы 
,
мұнда, bуг – бұрыштың ені. 
см2.
Төменгі белдеудің беріктігін тексереміз: 
, 
кН/см2 
кН/см2
Төменгі белдеудің беріктігі қамтамасыз етілген.
Жапсырмалардағы күштерді анықтаймыз:
, 
кН
Бұл кернеу жапсырмаларды бекітетін 4 жікке таралады. Жіктердің қажетті ұзындығын анықтаймыз. Аққыштық шегі 
МПа болғанда, жіктің минимальды катеті 
мм (38*-кесте бойынша СНиП II-23-81 (1990) “Стальные конструкции”).
Сонда жік сапасының коэффициенттері мынаған тең: 
, 
.
, 
кН/см2 
кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Жіктің қажетті ұзындығы:
, 
см.
мм, 
мм деп қабылдаймыз.
Белдеулік бұрыштарды фасонкаға бекіту үшін арналған есепті күш:
,
кН.
Обушкаға арналған екі бұрыштың әр жігінің ұзындығын анықтаймыз.
мм.
мм деп қабылдаймыз, сонда жік сапасының коэффициенттері 
, тең.
, 
кН/см2 кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Обушканың есепті ұзындығы:
, 
см.
мм, катетін мм деп қабылдаймыз.
Қауырсын жігінің ұзындығы 
мм, онда жік сапасының коэффициенттері 
, тең.
, кН/см2 
кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
см.
мм, катетін 
мм деп қабылдаймыз.
12 тіректі фасонкаға бекітетін жіктің ұзындығын анықтаймыз.
Обушка жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз.
Обушка жігінің катеті 
мм. 
=14 мм деп қабылдаймыз, сонда жік сапасының коэффициенттері , .
, 
кН/см2 кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Обушка жігінің ұзындығы: 
см.
мм, 
мм деп қабылдаймыз.
Қауырсын жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз.
Қауырсын жігінің катеті 
мм, онда 
, тең.
Қауырсын жігінің ұзындығы:
см.
мм, мм деп қабылдаймыз.
13 тағанды фасонкаға бекітетін жіктің ұзындығын есептейміз.
Обушка жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз.
Обушка жігінің катеті 
мм, онда жік сапасының коэффициенттері 
, 
.
, 
кН/см2 
кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
см.
мм, 
мм деп қабылдаймыз.
Қауырсын жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз.
Қауырсын жігінің катеті 
мм, онда жік сапасының коэффициенттері , .
, 
кН/см2 
кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Қауырсын жігінің ұзындығы: 
см.
мм, 
мм деп қабылдаймыз.
16 тіректі фасонкаға бекітетін жіктің ұзындығын есептейміз.
Обушка жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз.
Обушка жігінің катеті 
мм.
= 8 мм деп қабылдаймыз, онда жік сапасының коэффициенттері , 
.
, 
кН/см2 кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
см.
мм, 
мм деп қабылдаймыз.
Қауырсын жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз.
Қауырсын жігінің катеті 
мм, онда жік сапасының коэффициенттері , 
.
, 
кН/см2 кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Қауырсын жігінің ұзындығы:
см.
мм, 
мм деп қабылдаймыз.
4.3. Жоғарғы белдеудің аралық түйінінің есебі
17-сурет. Жоғарғы белдеудің аралық түйіні
11 белдеуді фасонкаға бекітетін жіктің ұзындығын анықтаймыз.
Катет тігіс обушка 
мм.
= 19 мм деп қабылдаймыз, онда жік сапасының коэффициенттері 
, .
, 
кН/см2 
кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады. 
см < lmin=30 мм.
мм, 
мм деп қабылдаймыз.
Қауырсын жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз.
Қауырсын жігінің катеті 
мм, онда жік сапасының коэффициенттері , 
.
, кН/см2 кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Қауырсын жігінің ұзындығы:
см < lmin=30 мм.
мм, 
мм деп қабылдаймыз.
14 белдеуді фасонкаға бекітетін жіктің ұзындығын анықтаймыз.
Обушка жігінің катеті 
мм.
= 19 мм деп қабылдаймыз, онда жік сапасының коэффициенттері , 
.
, 
кН/см2 кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
см.
мм, 
мм деп қабылдаймыз.
Қауырсын жігінің қажетті ұзындығыны анықтаймыз.
Қауырсын жігінің ұзындығы 
мм, онда жік сапасының коэффициенттері , 
.
, 
кН/см2 кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Қауырсын жігінің ұзындығы:
см.
мм, мм деп қабылдаймыз.
10 тіректі бекітетін жіктің ұзындығын анықтаймыз.
Обушка жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз:
Обушка жігінің катеті мм.
= 8 мм деп қабылдаймыз, онда жік сапасының коэффициенттері 
, 
.
, кН/см2 кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
мм, 
мм деп қабылдаймыз.
Қауырсын жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз.
Қауырсын жігінің катеті 
мм, онда жік сапасының коэффициенттері 
, .
, 
кН/см2 
кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
см.
мм, 
мм деп қабылдаймыз.
12 тіректі бекітетін жіктің ұзындығын анықтаймыз.
Обушка жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз.
Обушка жігінің катеті 
мм. =14 мм деп қабылдаймыз, онда жік сапасының коэффициенттері , 
.
, кН/см2 кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Обушка жігінің ұзындығы:
см.
мм, 
мм деп қабылдаймыз.
Қауырсын жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз.
Қауырсын жігінің катеті мм, онда , .
Қауырсын жігінің ұзындығы:
см.
мм, мм деп қабылдаймыз.
4.4. Қырарқа түйіннің есебі
18-сурет. Қырарқа түйін
Қырарқа түйін монтаждалатын болып табылады. Жоғарғы белдіктің текшелерін бүгілген жапсырма қабатымен жабамыз, көлденең қиманың ауданын обушка бетінен бұрыш жіктеріне берілетін күштер арқылы анықтаймыз.
Жапсырмадағы горизонтальды күштер:
,
мұнда, z0 – ауырлық центріне дейінгі арақашықтық.
кН
Жапсырманың көлденең қимасының ауданы:
см2.
Жапсырманың бұрыш шетіне 
мм шығыңқылығын есепке алғандағы жапсырма ені:
, 
мм.
Жапсырма қалыңдығы:
, 
см.
Жапсырма қалыңдығын 
мм деп қабылдаймыз.
Жапсырмаларды бекітетін дәнекерлеу жіктерін есептейміз.
Жапсырмаларды белдеу бұрыштарының текшелеріне бекіту үшін арналған, қалыңдығы мм төрт бұрыш жіктерінің қажетті конструктивті ұзындығы.
Жік сапасының коэффициенттері: , 
.
, кН/см2 
кН/см2, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Қауырсынның есепті ұзындығы:
см.
Екі жікті ұзындығы 
және екеуінің ұзындығы 
деп қабылдаймыз.
Онда
тең
Фасонкаға күштерді беретін төрт жіктің қажетті ұзындығы:
Екі жіктің ұзындығын 
екейінің ұзындығын 
деп қабылдаймыз.
Онда
тең.
Екі жартыдан тұратын түйін фасонкасын екіжақты белдеу жапсырмаларымен жабамыз. Бұл жапсырмалардың жіктерін күшке есептейміз:
Жік қалыңдығы 
болғанда жік сапасының коэффициенттері 
, 
тең.
Жіктің қажетті ұзындығы:
Екі жіктің ұзындығын 
және екеуінің ұзындығын 
деп қабылдаймыз.
Онда
тең.
Жік ұзындығы 
болғанда, фасонка жапсырмасына дәнекерленген көлденең қабырғаға бүгілген жапсырманың бойлық күштерінің вертикальды құраушыларын беретін төрт горизонтальды жіктің ең үлкен қалыңдығы:
деп қабылдаймыз.
Түйін беріктігін центрден тыс сығылуға тексереміз.
17 жоғарғы белдеуді фасонкаға бекітетін жіктің ұзындығын анықтаймыз.
Белдеу бұрыштарын фасонкаға бекітетін жіктер үшін есепті күш ең үлкені болып табылады:
Обушка жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз.
Обушка жігінің катеті 
.
, 
, 
деп қабылдаймыз.
Обушка жігінің ұзындығы:
, 
деп қабылдаймыз.
Қауырсын жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз.
Обушка жігінің катеті 
.
Онда жік сапасының коэффициенттері 
, 
тең.
, 
кН/см2≤ 
кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Қауырсын жігінің есепті ұзындығы:
, 
деп қабылдаймыз.
16 тіректі бекітетін жіктің ұзындығын анықтаймыз.
Обушка жігінің қажетті ұзындығыны анықтаймыз.
Обушка жігінің катеті 
.
деп қабылдаймыз, онда жік сапасының коэффициенттері , тең.
, 
деп қабылдаймыз.
Қауырсын жігінің қажетті ұзындығын анықтаймыз.
Обушка жігінің катеті 
.
Онда жік сапасының коэффициенттері 
, 
тең.
, кН/см2 кН/см2 тең, онда шешуші мәнінде метал жігі бойынша жіктің бөлінуі болады.
Қауырсынның есепті ұзындығы:
см
мм, 
деп қабылдаймыз.
V. Әдебиеттер тізімі.
1. Металлические конструкции. Учебник для вузов (Под редакцией Е.И.Белени). М.Стройиздат, 1986 г.
2. А.А.Мандриков. Примеры расчета металлических конструкций. М.Стройиздат, 1991 г.
3. Муханов К.К. Металлические конструкции. М.Стройиздат, 1976 г.
4. СНиП 2.01.07-85. Нагрузки и воздействия. М.ЦНТП. Горстроя СССР. 1987 г.
5. СНиП РК 2.04-01-2001. Строительная климатология. Астана, 2002 г.
6. СНиП ІІ-23-81. Стальные конструкции. М.ЦЭТП. Горстроя ССР. 1991 г.
7. СНиП РК 5.04-23-2002 Нормы проектирования стальных конструкций. Астана-2003 г.
8. Цай. Строительные конструкции. Т 1,2 М.Стройиздат
9. Длимбетов Т.К. 050729 - ²Құрылыс² мамандығына арналған ²Құрылыс конструкциялары ІІІ² пәні бойынша ²Өндірістік ғимараттың болат қанқасын жобалау² тақырыбындағы курстық жобаны орындауға арналған әдістемелік нұсқау. Қызылорда, 2009 ж.
10. Мельников Н. П. Металлические конструкции. Справочник проектировщика. М., Стройиздат, 1980.
11. Методические указания. Компоновка каркаса.Сост.Николаенко Е.А.2004г.
Мазмұны
І. Бөлім. Ғимарат қаңқасының компоновкасы________________________2
ІІ. Бөлім. Раманың статикалық есебі_______________________________12
ІІІ. Бөлім. Өндірістік ғимараттың сатылы бағананысынң есебі_________30
ІV. Бөлім. Итарқалы ферманың есебі_______________________________37
V. Бөлім. Әдебиеттер тізімі______________________________________ 54
