Кресло - каталкамен тасымалдау 15 страница

10.Жане шприцін ағынды суда шайып 1% лизоформин ерітіндісіне 30

минутқа салу керек;

11. Ауызы жабық, сыртында белгісі бар ыдыста (арнайы медициналық

шкафта) сақтау керек;

12. Клеенканы 1% лизоформин ерітіндісіне малынған дәке салфеткамен

сүртіңіз;

13. Қолғапты шешіп, дезерітіндіге салыңыз, қолды жуыңыз.

14. Тағайындау парағына процедураның орындалғаны және науқастың

реакциясы туралы белгілеңіз.

Клизма жасауға арналған резеңке баллон (груша)

Майлы клизма

Мақсаты: емдік мақсатта тоқ ішектің төмеңгі бөліктерін тазалау.

Көрсетпелер: тазалау клизмасы нәтиже бермегенде, іштің қатуында, іш

қуысына операция жасалғаннан кейін алғашқы күндерде,

босанудан кейін.

Қарсы көрсетпелер:

• Тік ішектің іріңді қабынуы, жарылуында, қан кетуде;

• Жедел аппендицит;

• Ішектерге операция жасағанда;

• Тік ішектің түсуінде;

Қажетті заттар: Жане шприці немесе резеңке груша, бір рет қолданылатын

жел шығаратын түтік, залалсыздандырылған вазелин,

клеенка, 37-38˚С –қа дейін су моншасында жылытылған

50-100мл майлы ерітінді (дәрігердің тағайындауы

бойынша), бір рет қолданылатын биялай, бетперде,

залалсыздандырылған салфетка, жаялық, шымылдық.

Міндетті шарттар: майлы клизмадан соң науқас бірнеше сағат жатуы керек,

сондықтан майлы клизманы түнде қойған дұрыс.

Іс-әрекеттер:

1. Науқасқа процедура мақсатын, барысын түсіндіру, келісімін алу.

2. Процедураны жүргізуге қарсы көрсетпелер жоқтығына көз жеткізу.

3. Жанэ шприціне жылы (ішекті механикалық, термиялық, химиялық

тітіркендірудің алдын алу мақсатында) майлы ерітіндіні (дәрігердің

тағайындағаны бойынша) сорып алыңыз, ұштыққа вазелин майын

жағыңыз.

4. Сырқатты сол жақ қырынан кушетканың шетіне тізесін кіндігіне

жақындата бүгіп жатқызу керек, шымылдықты қойыңыз;

5. Халат, қолғапты кийіңіз. Науқастың жамбасы астына клеенка, үстінен

жаялықты жайыңыз.

6. Сол қолмен ұстап, құйрықты ашып, оң қолмен жел шығаратын түтікті

ақырын айналдырып тік ішекке алдымен кіндікке қарай 3-4см, содан соң

омыртқаға қатарластырып 10-15см тереңдікке енгізіңіз;

7. Түтікшеге Жане шприцін немесе резина баллонды жалғастырып ерітіндіні

ақырындап жіберіңіз (жіберуден алдын ауасын шығаруды ұмытпаңыз);

8. Резина баллонды қысқан күйінде шығарып алыңыз;

9. Сырқатты шалқасынан жатқызып, тереңірек дем алдырып бір неше сағат

Жатуды айтамыз;

10.Жане шприцін ағынды суда шайып 1% лизоформин ерітіндісіне 30

минутқа салу керек;

11. Ауызы жабық, сыртында белгісі бар ыдыста сақтау керек (арнайы

медициналық шкафта);

12. Клеенканы 1% лизоформин ерітіндісіне малынған дәке салфеткамен

сүртіңіз;

13. Қолғапты шешіп, дезерітіндіге салыңыз, қолды жуыңыз.

14. Тағайындау парағына процедураның орындалғаны және науқастың

реакциясы туралы белгілеңіз.

Дәрілік клизма

Мақсаты: емдік мақсатта тік ішекке дәрілік заттарды енгізу және оның

сорылуын қамтамасыз ету.

Көрсетпелер: ағзаның көп сұйықтық жоғалтуы, қоректік заттарды ауыз

арқылы жіберуге мүмкіндік болмаған жағдайда

Қарсы көрсетпелер:

• Тік ішектің іріңді қабынуы, жарылуында, қан кетуде;

• Қатерлі ісіктер;

• Ішектерде операция жасағанда;

• Тік ішектің түсуінде;

Қажетті заттар: Жане шприці немесе резеңке груша, бір рет қолданылатын

жел шығаратын түтік, залалсыздандырылған вазелин,

клеенка, 37-38˚С –қа дейін су моншасында жылытылған

50-100мл дәрілік зат (дәрігердің тағайындауы бойынша),

бір рет қолданылатын биялай, бетперде, залалсыздан-

дырылған салфетка, жаялық, шымылдық.

Міндетті шарттар: дәрілік клизманы тазалау клизмасынан соң жүргізу

қажет.

Іс-әрекеттер:

1. Науқасқа процедура мақсатын, барысын түсіндіру, келісімін алу.

2. Процедураны жүргізуге қарсы көрсетпелер жоқтығына көз жеткізу.

3. Жанэ шприціне жылы (ішекті механикалық, термиялық, химиялық

тітіркендірудің алдын алу мақсатында) дәрілік затты (дәрігердің

тағайындағаны бойынша) сорып алыңыз, ұштыққа вазелин майын

жағыңыз (дәрілік ерітіндінің температурасы 37˚С-тан төмен болған

жағдайда дефекацияға алып келеді);

4. Сырқатты сол жақ қырынан кушетканың шетіне тізесін кіндігіне

жақындата бүгіп жатқызу керек, шымылдықты қойыңыз;

5. Халат, қолғапты киіңіз. Науқастың жамбасы астына клеенка, үстінен

жаялықты жайыңыз.

6. Сол қолмен ұстап, құйрықты ашып, оң қолмен жел шығаратын түтікті

ақырын айналдырып тік ішекке алдымен кіндікке қарай 3-4см, содан

соң омыртқаға қатарластырып 10-15см тереңдікке енгізіңіз;

7. Түтікшеге Жане шприцін немесе резина баллонды жалғастырып

ерітіндіні ақырындап жіберіңіз (жіберуден алдын ауасын шығаруды

ұмытпаңыз);

8. Резина баллонды қысқан күйінде шығарып алыңыз;

9. Сырқатты ыңғайлы етіп жатқызып, үстіне көрпе жабыңыз.

10. Жане шприцін ағынды суда шайып 1% лизоформин ерітіндісіне 30

минутқа салу керек;

11. Ауызы жабық, сыртында белгісі бар ыдыста сақтау керек (арнайы

медициналық шкафта);

12. Клеенканы 1% лизоформин ерітіндісіне малынған дәке салфеткамен

сүртіңіз;

13. Қолғапты шешіп, дезерітіндіге салыңыз, қолды жуыңыз.

14. Тағайындау парағына процедураның орындалғаны және науқастың

реакциясы туралы белгілеңіз.

Тамшылы клизма

Мақсаты: емдік мақсатта тік ішекке дәрілік заттарды енгізу және оның

сорылуын қамтамасыз ету.

Көрсетпелер: ағзаның көп сұйықтық жоғалтуы, қоректік заттарды ауыз

арқылы жіберуге мүмкіндік болмаған жағдайда

Қарсы көрсетпелер:

• Тік ішектің іріңді қабынуы, жарылуында, қан кетуде;

• Қатерлі ісіктер;

• Ішектерге операция жасағанда;

• Тік ішектің түсуінде;

Қажетті заттар: тазалау клизмасына арналған жүйе, дәріні тамшылатып

жіберуге арналған жүйе, штатив, залалсыздандырылған

вазелин, клеенка, 37-38˚С –қа дейін су моншасында

жылытылған 50-100мл дәрілік зат (дәрігердің тағайындауы

бойынша), бір рет қолданылатын биялай, бетперде,

залалсыздандырылған салфетка, жаялық, шымылдық,

жылытқыш t-40-45˚С

Міндетті шарттар: дәрілік клизманы тазалау клизмасынан соң жүргізу

қажет, енгізілетін ерітінді 40-42˚С-ке дейін жылытылған

Болуы керек.

Іс-әрекеттер:

1. Науқасқа процедура мақсатын, барысын түсіндіру, келісімін алу.

2. Процедураны жүргізуге қарсы көрсетпелер жоқтығына көз жеткізу.

3. Жүйені дәрілік затпен (дәрігердің тағайындағаны бойынша) толтыру,

1м биіктікте штативке бекіту, жүйенің алдыңғы және артқы

қабырғаларына жылытқышты бекіту.

4. Сырқатты сол жақ қырынан кушетканың шетіне тізесін кіндігіне

жақындата бүгіп жатқызу керек, шымылдықты қойыңыз;

5. Халат, қолғапты кийіңіз. Науқастың жамбасы астына клеенка, үстінен

жаялықты жайыңыз.

6. Сол қолмен құйрықты ашып, оң қолмен жүйенің үштігін

ақырын айналдырып тік ішекке алдымен кіндікке қарай 3-4см, содан

соң омыртқаға қатарластырып 10-15см тереңдікке енгізіңіз;

7. Жүйедегі қысқышты ашып енгізілетін ерітінді тамшыларының жиілігін

реттеңіз (минутына 60-80 тамшы);

8. Дәріні енгізіп болғаннан соң қысқышты жауып, жүйені ақырындап

шығарып алыңыз.

9. Сырқатты ыңғайлы етіп жатқызып, үстіне көрпе жабыңыз.

10. Клеенканы 1% лизоформин ерітіндісіне малынған дәке салфеткамен

сүртіңіз;

11. Қолғапты шешіп, дезерітіндіге салыңыз, қолды жуыңыз.

12. Тағайындау парағына процедураның орындалғаны және науқастың

реакциясы туралы белгілеңіз.

Клизма қойғаннан кейін құралдарды өңдеу

Ұштық, жел шығаратын түтік, асқазан зонды манипуляция жасағаннан соң залалсыздандыру алдындағы өңдеудін бірінші үш кезеңінен өтеді:

1. 0,06% деохлор ерітіндісі бар бөлек ыдыста жуады.

2. 0,06% деохлор ерітіндісіне 1 сағатқа салып қояды.

3. Ағынды су астында шаяды.

Залалсыздандыру алдындағы өңдеуден соң, резеңке бұйымдар автоклавқа салынады: қысым 1,1 атм, t-120°С, уақыты 45 минут.

Жел шығаратын түтікті қолдану алгоритмі

Мақсаты: ішектегі газдарды сыртқа шығару.

Көрсетпелері: метеоризм, ішек атониясы, дәрілік клизманы қойған кезде

Қарсы көрсетпелер: ішектен қан кету, тік ішектің төмен түсуі.

Жабдықталуы: стерильді жел шығаратын түтікше, стерильді астауша, вазелин майы, стерильді таңу материалы, биялай, шымылдық, халат, үлкен жаялық, дәрет ыдысы, шпатель.

Міндетті шарттар: жел шығару түтікшесі 1 сағатқа дейін қойылады.

Іс-әрекетер алгоритмі:

1. Науқасқа процедура мақсатын, барысын түсіндіру және келісімін алу.

2. Науқастың кереуеті жанына шымылдықты қою.

3. Науқасқа сол қырымен жатуына көмектесі, аяқтарын ішіне қарай бұгу.

4. Қолғапты кию.

5. Науқастың жамбасының астына клеенка, үстіне жаялықты төсеп қою.

6. Кереуеттің жанына орындықтың үстіне ішінде шамалы суы бар дәрет ыдысын қою.

7. Түтікшенің бас жағын 20-30см-ге дейін вазелинмен майлау.

8. Түтікшені ортасынан бүгіп, бос ұшын 4-ші 5-ші саусақтармен ұстау қажет, ал бас жағын қарындаш ұстағандай етіп ұстау керек.

9. Сол қолдың 1-2-ші саусақтарымен құйрығын ашып, оң қолмен жел шығаратын түтікшені 20-30см тереңдікке енгізу қажет.

10. Түтікшенің бос ұшын дәрет ыдысына салу керек.

11. Белгілі уақыт өткеннен соң (1 сағатқа дейін) түтікшені алу қажет.

12. Қолданылған түтікшені зарарсыздандыру ерітіндісіне салу керек.

13. Анальді аймақты вазелин майына батырылған салфеткамен сұрту.

14. Клеенка және салфетканы арнайы қапшыққа салу.

Қолғапты шешу, дезерітіндіге тастау, қолды жуып құрғату

Қуықты катетерлеу

Қуықты катетерлеу уретралды катетер көмегімен жүргізіледі. Уретралды катетер - зәр шығару каналы арқылы қуыққа жіберілетін түтікше.

Катетер түрлері: резеңке (жұмсақ), темір (қатты), эластикалық (жартылай қатты).

Резеңке катетер - ұзындығы 25-30 см, диаметрі 0,33-тен 10 мм дейін болатын резеңке түтікше. Катетердің соңы жабық, жанында сопақ тесігі бар (Нелатон катетері). Тиманның резеңке катетерінің ұшы тұмсық сияқты иілген. Темір катетер ұстағыш, өзек және тұмсықтан тұрады. Ер адам катетерінің ұзындығы 30 см, әйелдердікі 12-15 см, кішкене иілген тұмсығы бар.

Катетерлеуге көрсетпелер:

- зәрдің жіті тоқтауы;

- қуықты жуып-шаю;

- қуыққа дәрілер енгізу;

- басқа жол болмаған жағдайда зәрді тексеруге алу.

Қарсы көрсетпелер:

- зәр шығару каналының жарақаты.

Әйелдердің қуығын катетерлеу

Іс-әрекет алгоритмі:

1. Науқасты шалқасынан, тізесін бүгіп, шат аралы-

ғын кеңірек ашып жатқызыңыз. Астына жайма төсеңіз, дәрет

ыдысын қойыңыз.

2. Қолды сабындап жуыңыз, қолғап киіңіз.

3. Сыртқы жыныс мүшелерін Эсмарх кружкасының көмегімен жылы (35° С) фурацилин немесе калий перманганатының әлсіз ерітіндісімен жуыңыз.

4. Дезерітіндіден алынған пинцетпен мақта шаригін алып антисептик ерітіндісіне малып алыңыз.

5. Сол қолдың 1 және 2 саусағымен үлкен және кіші жыныс еріндерін ажыратыңыз.

6. Оң қолдағы пинцетпен сыртқы несеп жолдарының тесігін антисептикалық ерітіндімен өңдеңіз. Қолданылған шариктерді О,06% деохлор ерітіндісіне, ал пинцетті дезерітіндіге салыңыз.

7. Астаушадағы катетердің ұшынан 5-6 см қашықтықта залалсызданған вазелин майын құйыңыз.

8. Оң қолмен астаушадан залалсыздандырылған пинцетпен

катетерді алыңыз.

9. Катетерді пинцетпен ұстап отырып, оны зәр шығаратын каналға 3-5 см енгізіңіз, соңын дәрет ыдысына салыңыз. Катетер қуыққа енген кезде, катетерден зәр көрінеді.

10. Қуықты толық босату үшін сол қолмен қасаға үстінен бірнеше рет жеңіл басыңыз.

11. Зәрдің қалдығы зәр шығаратын каналды жуып өтетіндей етіп, катетерді абайлап шығарыңыз.

11.Халі ауыр науқастарды куту

Халі ауыр науқастың төсеніштері мен іш киімдерін ауыстыру 7 күнде бір рет болуы керек. Егер төсеніштері ластанса, онда тез арада ауыстырылады. Ал операциядан кейінгі науқастардың төсеніштерін қажетіне қарай ауыстырып отырады. Ластанған төсеніштері мен киімдері арнайы клеенкадан тігілген қапқа салынып, арнайы жуылатын орынға жіберіледі. Ал жұқпалы ауру мен операциядан кейінгі төсеніштер мен іш киімдер жуу алдында зарарсыздандыруға тартылады. Әрбір науқас ауруханадан шыққан соң, төсеніштер, іш киімдер, матрастар ауыстырылып, зарарсыздандыру камерасында зарарсыздандыруға тартылады.

Ауыр халде жатқан науқастарға көрсетілетін күтімнің ең бастылары:

науқастың төсегін, іш киімдерін ауыстыру; теріні күту және ойылудың алдын алу; ойылуды емдеу; ауызды, құлақты, көзді, мұрынды күту.

Ауыр халдегі науқастың астын жуып шаю

Жуып шаюға қажетті ыдысты (25-ЗО°С жылы су құйылған Эсмарх кружкасын немесе баска ыдысты). домалақтанған мақталарды, дәрет ыдысын, клленка, шымылдық, қолғап, корнцанг дайындау.

Іс-әрекеттің реті:

1. Қолдарыңызды жуып, кептіріп, колғап киіңіз.

2. Науқасқа іс-шараның жүргізілу ретін түсіндіріңіз.

3. Шымылдық құрыңыз.

4. Науқастың астына клеенка төсеп, дәрет ыдысын қойыңыз.

5. Дайындалған қажетті заттарды науқастын төсегінің жанына әкеліңіз.

6. Жыныс мүшелерін жалаңаштаңыз.

7. Жыныс мүшесінің басын ашыңыз.

8. Жыныс мүшесінің басын ұш жағын абайлап тарта отырып жуыңыз.

9. Жыныс мүшесінің басын уретра тесігінен сыртқа карай бағыттап айналдыра отырып дымқыл мақтамен жуыңыз.

10.Жыныс мүшесінің ұшын қалпына келтіріңіз.

11.Ұманы жуу үшін науқасқа аяғының арасын ашуын өтініңіз.

12. Ұманы, оның үстіндегі тері қыртысын дымқыл мақтамен жайлап жуыңыз. Құрғатыңыз.

13. Мақтаны ауыстыра отырып, тік ішек тесігін жуыңыз. Құрғатыңыз.

14. Шап аралығын тұтас жуып, құрғатыңыз. Дәрет ыдысын алып тастаңыз.

15. Қолғапты шешіп, зарарсыздандырғыш ерітіндісі бар ыдысқа салыңыз.

16. Науқасқа ыңғайлы жатуына көмектесіңіз.

17. Науқастың тәсегін реттеңіз.

18. Қолданылған заттарды өңдеңіз.

19. Қолдарыңызды өңдеңіз.

Төсек тартып жатқан науқастар физиологиялық шығарымдарын төсекте орындауға мәжбүр. Сондықтан дәрет ыдысы мен зәр қабылдағышты мейірбике береді.

Дәрет ыдысын беру

Төсек тартып жатқан науқастарға ішегін және қуығын (әйелдер) босату үшін дәрет ыдысын беру қажет. Қалыпты жағдайда адам үлкен дәретке тәулігіне 1 рет, ал кіші дәретке тәулігіне 5-6 рет отырады. Дәрет ыдысы резеңке, эмалданған, пластмасс болады.

Дәрет ыдысын, клеенка, шымылдық дайындау.

Іс-әрекет реті:

1.Таза зарарсыздандырылған дәрет ыдысын ағынды жылы сумен шайыңыз. Дәрет ыдысында біраз су қалдырыңыз.

2. Қолдарыңызды жуыңыз, колғап киіңіз.

3. Науқастың тесегін қоршағандардан шымылдықпен бөліңіз.

4. Науқастың оң жағына тұрыңыз.

Науқасты жуындыру

Жылы су кұйылған леген, сүлгі дайындап алу керек. Іс-әрекет реті:

1. Қолдарынызды жуып, колғап киіңіз.

2. Сүлгіні суға матырып алыңыз.

3. Дымқыл сүлгімен науқастың бетін, содан кейі кұлактарын, мойнын, қолдарын сүртіңіз.

4. Екінші сүлгімен кұрғатыңыз.

5. Қолғапты шешіп, қолдарыңызды жуыңыз.

Сыртқы жыныс мүшелері мен шап аралығының терісі жиырылған жер күнделікті жууды қажет етеді. Өздігінен қозғалатын науқастар бұл үшін бидені пайдаланады. Ауыр халдегі науқастарды әр дәретке отырған сайын, ал нәжісі мен зәрі тоқтамайтындарды - шап қыртысы терісінің сызылуын және қабынуын болдырмау үшін күніне бірнеше рет шайып жуу керек. Әйелдерді жиірек жуып шаяды.

Төсек орынды ауыстыру

Төсек орын мен іш киім таза болуы қажет. Оларды 7-10 күнде 1 рет, қажеттігіне қарай одан да жиірек ауыстырады. Төсек орын мен іш киімді ауыстыру өте епті жүргізілуі керек.Төсек тартып жатқан ауыр халдегі наукастардың төсек орыи ауыстырудын екі тәсілі бар.

I тәсіл:

1.Науқасты жайлап бір қырына жаткызыңыз, жастықты алып тастаныз.

2.Босаған жактагы кір жапкышты ұзына бойына бинт тәрізді шиыршықтаңыз.

3.Босаған жерге ұзынша бойына бүктелген тазасын төсеңіз.

4.Науқасты таза жапқышқа екінші қырымен жатқызыңыз.

5.Ұсталынған жапқышты алып тастаңыз.

6.Тазасын төсеп, тегістеңіз.

7.Жастығын салып, науқастың үстін жабыңыз.

8.Ұсталынған жапқышты қапқа салып, шаруашылық мейірбикесіне өткізіңіз.

9. Палатаны ылғалды тазалап, желдету керек.

II тәсіл: Науқасқа мүлдем қозғалуға болмайтын жағдайда көмекшінің көмегімен жүргізіледі:

1. Таза жапқышты көлденеңінен шиыршықтаңыз.

2. Көмекші науқастың денесін әр тухынан көтеріңкіреп, демеп тұрады.

3. Мейірбике төсек жапқышты бас жағынан бастап ауыстырады.

4. Ұсталынған жапқышты шиыршықтайды, оның орнына тазасын төсейді.

5. Таза жапқышты төсеп, тегістеңіз.

6. Жастығын салып, науқастың үстін жабыңыз.

Іш киімін ауыстыру

Іс әрекет реті:

1. Қолдарыңызды жуыңыз.

2.Науқастың денесікің жоғарғы болігін мүмкіндігінше көтеріңкіреп, қолдарыңызды арқасынан төмен ұстаңыз.

3.Көйлектің етек жағын кымқыра үхтап, оны жайлап желкесіне карай ысырыңыз

4.Наукастың екі қолын көтеріп басынан шешіп, қолдарын босатыңыз.

5.Киіндіргенде керісінше тэртіппен киіндіреді.

6. Науқастың бір колы зақымданған болса, онда алдымен көйлекті сау қолынан, содан кейін зақымданған қолынан шығарады. Ал кигізерде керісінше: алдымен ауру, содан кейін сау қолына, сосын басына кигізіп, аркасына жазыңыз.