Инсульт
Инсульт (лат. insultus — соққы, қыспа талу, инсульт) — ми тканінің зақымдалуын, оның қызметінің, мидағы қан айналысының кенеттен бұзылуы; осының салдарынан миға қан құйылады, немесе ми тамырлары бітеліп қалады (тромбоз).
Ми инсультына ұшырау қауіп-қатер факторлары
Қан қысымының – ҚҚ артуы (50%), Қант диабеті (8%);
Жүрек кеселдері (7-33%);
Темекі тарту, шылымқорлық,
Алкогольді шектен тыс тұтыну (29,6%);
Психоэмоционалдық зорығу (76%);
Гипокинезия (36%);
Семіздік (23%).
Ишемиялық инсульт ми қантамырларының тромбозы немесе эмболиясының нәтижесі болып табылады. Жиі ішкі ұйқы артериясының, ортаңғы ми немесе негізгі артерияның тромбозы байқалады
Геморрагиялық инсульт қантамырлардың жарылуы, аневризманың жарылуы немесе вазомоторлы бұзылыстар нәтижесінде дамиды (қантамырлар дистониясы).
Ишемиялық
Науқас дұрыс күле алмайды.Еріннің бір бұрышы төмен түседі, науқас дұрыс сөйлей алмайды.Сөзі баяу,түсініксіз болады.
Ø Зақымданған бөлігінің салдануы,қолдағы, аяқтағы әлсіздік,науқас бір мезетте екі қолының бірін көтере алмайды.
Ø Бұл үш симптомды анықтаған кезде тез арада жедел-жәрдем шақырту керек.
Клиникалық көрінісі:
Ø -Сойлеудің бұзылысы
Ø -Белгісіз интенсивті бас ауру
Ø -Қол, аяқ қозғалысының бұзылуы
Ø -Бас айналу
Ø -Естен тану жағдайы.
Геморрагиялық
Ø Құйылған қан миды басып, оны ісіндіреді және мидың бір бөлігі өледі. Мұндай инсульт көбінесе ауыр, күйзеліске толы күннен соң туындайды.
Ø Кешке қарай бас жарылып кетердей қатты ауырады. Заттардың барлығы қызыл түсті болып көріне бастайды, жүрек айнып, құсады, бас ауруы күшейеді - соққының алғашқы белгісі осындай.
Ø Сонан соң қимыл-қозғалыс, сөйлеу, сезгіштік қабілеттері бұзылады, құлақ естімеуден бастап, естен тануға, тіпті кома жағдайына дейін барады - ал бұл инсульттің өзі.
Ø Ишемиялық инсульт кезіндегі жедел көмек
Ø Мидағы қан айналымы бұзылған сәттегі алғашқы 3 сағат (көп дегенде 6 сағат) «терапевтік уақыт» деп аталады. Өйткеніі, бұл кездері мидағы өзгерістердің бетін бері қайтаруға болады.
Міндетті түрде жедел жәрдемді шақыру, әрі аурудың белгілері жайлы нақты, толық мәлімет беру керек, сол кезде арнайы неврологиялық бригаданы жібереді.
Дәрігерлер келместен бұрын науқасқа дәрігер келгенге дейінгі көмек көрсетілуі тиіс
Ø Ең алдымен, науқасты басы мен иығы көтеріліңкі болатындай етіп (бұрышы 30 градусты құрауы тиіс) жатқызу керек. Науқас үйде ауырып қалса, басы мен иығына жастық қойыңыз. Егер ұстама көшеде орын алса, бүктелген кеудешені пайдалануға болады. Науқасты басқа орынға ауыстырмаңыз (мәселен төсекке жатқызу), бұл қауіпті
Науқасты қажетті таза ауамен қамтамасыз етіңіз. Ол үшін белдік пен көйлектің жағасын ағытыңыз немесе қалың киімін шешіңіз. Ғимаратта болсаңыз, терезе мен желкөзді (форточка) ашыңыз
Бөлмеден артық адамдар шығып, ішінде көмектесе алатындар ғана қалуы тиіс
Лоқсу кезінде науқастың басын абайлап шетке бұрыңыз. Тұншығып қалмас үшін ауыз қуысын құсықтан тазалаңыз. Егер көп мөлшерде сілекей ағатын болса, басын ақырын ғана шетке бұрыңыз
Алғашқы көмек кезінде миға қан құйылуы анықталып, жедел іс-шаралар орындалады. Бұны көбіне "жедел жәрдем" дәрігерлері атқарады. Инсульт себептерінің бірі қан тасу болғандықтан, қан қысымын төмендету миды оттегімен қамтамасыз ететін антиоксидантты, ноотропты дәрілер беру, құрысу белгілерін тежеу, науқас естен танған жағдайда, ауыз қуысын тазалап, оттегімен демалдыру, ауруханаға жеткізу.
Кеңес беру
Салауатты өмір салтын ұстану, спортпен айналысыңыз Зиянды арақ-шараптарды және темекіні қолданудан бас тартыңыз
Ас тұзын және қантты, қанықбаған майларды, кофені қолдануды азайтыңыз
-Диета сақтаңыз ------------
Нервтік жүйені бұзбау үшін өзін өзі тәрбиелеу, психотерапия
Санаторлық-курорттық ем қабылдаңыз
Дене салмағыңызды қалыпқа келтіріңіз
кемінде жылына 1-2 рет тиісті дәрігерлерге қаралып тұрыңыз
Бұйрықтар
Халықтың нысаналы топтарын профилактикалық медициналық тексеріп-қарауды жүргізу ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау Министрінің міндетін атқарушының 2009 жылғы 10 қарашадағы № 685 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 361 бұйрығы.
5. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 19 қазандағы № 809 бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасында неврологиялық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандарты
Неврологиялық аурулары бар науқастарға медициналық оңалту «Қазақстан Республикасының халқына медициналық оңалту ұйымдастыру стандартын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2013 жылғы 27 желтоқсандағы № 759 бұйрығына (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тіркелімінде № 9108 болып тіркелген) сәйкес жүзеге асырылады.
Мидың қанайналымының жіті бұзылулары бар науқастар үшін неврологиялық бөлімшелердің қызметін ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2011 жылғы 9 маусымдағы № 382 бұйрығының күші жойылсын.
Неврологиялық аурулары бар науқастарға медициналық оңалту «Қазақстан Республикасының халқына медициналық оңалту ұйымдастыру стандартын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2013 жылғы 27 желтоқсандағы № 759 бұйрығына (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тіркелімінде № 9108 болып тіркелген) сәйкес жүзеге асырылады
Жыл сайын ДДСҰ мәліметтері бойынша 15 млн фатальды және 15 млн фатальды емес инсульттар тіркеледі. Әлімде қазіргі таңда инсультты басынан өткерген 50 миллионнан астам науқас тіркелген. Жыл бойындғы инсульттар жиілігі 1000 тұрғынға есепегенде 1,5-нан 7,4-ке дейін құрайды. (ДДСҰ) Цереброваскулярлы аурулар Қазақсатн мен Ресейде өлімділік себебіне байланысты жүректің ишемиялық ауруларынан кейінгі екінші орын алады. Науқастардың 1/3-і алғашқы 30 күнде, ал 1 жыл ішінде – жартысына дейін өмірден өтеді. Ми инсультына ұшыраған науқастрдың жартысынан көбі – еңбекке жарамды жаста болып келеді. Аман қалған науқастрдың 80 %-ы мүгедек болып қалады. Инсультты басынан өткерген науқастрыдң 31%-ы үнемі күтімді қажет етеді, ал 20% өз бетімен үре алмайды.
