Тақырыбы: Зертеуші этика.Зертеудің ғылыми негізі.

Мақсаты: Зертеуші этиканы құруымен таныстыру.

Соңында екінші дүниежүзілік мекемелерде өмір қорқыныштары барлық болат қоғам соғыстары белгілі үшін зерделі артта қалғандардың және үшінші рейх лагерінде. Нюрнберг процессте ­, дәрігерлер әйелдерде мертіктіруші, таза тәжірибелік гинекологиялық операцияларды жүзеге асырды - тұтқындардың және өміршеңдік шектері оқыды аласа температуралар жанында, былауларға тұтқын тией сумен мұзды, көрсетілген. Жақында тап осы қалқыды туралы ұқсастарды жапон айуандықтарында ­ уақытқа екінші дүниежүзілік соғыстың, бірақ айыптылар бұларды келісімнің, сол себепті сотқа ешуақытта жан қияр болатын соғыс соңысында АҚШ басқыншылық күштерімен тыныш мұхитта. Сондай әрекеттердің философиясын түзелді, шығыс материал өзімен адамдардың бірсыпыра сыныптары ұсынып жатыр, болып жатқан жоқпын ­ дара құндылық, жету құралы көбірек емес біреуді шүбәлі жалпы игіліктің, ғылым дамуы мысалы.

Бүгін сондай көру нүктелерің шындап ешкім ұстанбайды. Мынау дәрігерлік әдептану көптеген проблемалармен шынында, қазір арасында сұрақ - бір азғаналардың, қайда этикалық негіздің алды ­ анық және кесімді көрінеді.

Қандай сіздер болмады адамдардың қолдануының жылдары тәжірибе қатысушылары кім, не ретінде, айналдыруға ешқандай ақтау мүмкін емес олардын қалай барлығы тек мақсат жетуіне арналған құралдармен. Бәрінен артық адам құқықтары тиісті болу барлығы, және ешқандай ғылыми жетуді басым алмайды зиян, қондырылған – зерттеумен. Тіпті жылдар өткен соң қаншама барлық облыстар, тағы бар ­ бірсыпыра анықтықсызды аман сақталып жатыр, мәнді әлеуметтік мақсаттар аралық арақатынастар тип жатыр және адам құқықтарымен.

Томға жеке өмір қорғанышына жеке адам құқығын айнала үлгімен қақпайласу қызмет ете алып жатыр, оның күй-жағдай денсаулық туралы. Зерттеулердің негізгі басқаратын принциптары адам қатысуымен нюрнберг кодексте айқын қисынға келген болатын, ­ келе жатушыда сот үкіміне әскери қылмыстардың үстінде.Ақпарат толық кодексте алу қажеттілігі асты сызылды ­ қатысушылардың былаулық келісулері, зерттеуші міндеттемелері ­ қолайсыз тәуекел жоқ болу және ананы көшірмелеу, алынған пайда мүмкін ең аз тәуекелді айқын іліп қояды. Бірақ кодексті жарияланған 1947 болатын, биомедицина зерттеуге оның қолданунышылығы әрқашан емес. Нацистардың жауыздықтары ғылыми және дәрігерлікте ­ коғамда қайталанбады, бірақ келесілерді соғыстарда және қылмыс дауларында жайлы ­ адамгершілік, сөзсіз, орынды болды. Бірақ бірсыпыралар дәрігерлік зерттеулерден, шығарып салынғандардың соғыстан кейінгіні ­ заманда, қатысушыларға арналған маңызды тәуекелмен байлаулы болатын, олар сол туралы білмеді. 60-шы жылдардың басында ұғынуды күшейді, дәрігерлік зерттеулердің бар болу этикалық бақылауын жеткіліксіз. Маңызды дәрежеде мынау Папвор (Pappworth,1967) және Бичер (Beecher,1970), (McNeill, 1993) жұмыстарына алғыс айтыды. 1962 жылында дүние жүзілік дәрігерлік қауымдастық (ВМА) этикалық кодекс жобасы дайындады, қатыстыны эксперимент адамдарда, кең таратудан кейін және туралы пікірлерді Хельсинкиде 1964 г. ВМА ассамблеясымен қабылданған болатын. Хельсинк декларация, бірнеше өңдеудің аяғында шыдады, этикалық мониторингі негізін және бақылауды құрастырып жатыр үшін дәрігерлік зерттеу ­ бәріне әлемде. Көз алдына келгендер үлгілер төмен - зерттеулерді көрсетіп жатыр, неге айқын керек болып қалды ­ басқаратын принциптар және норманың. Уиллоубрук штаттын ауруханасында 1957 г. (Willowbrook) зерделі артта қалған балалардың артынан Нью - Йоркті тәжірибелік бағдарлама басталған болатын. Балалар ауруханада ­ жұқпалы аурулардың жиынынан берді, вирусты гепатит қоса. Зерттеушілер арнайы айырылуды жасады, қайсыда ауру ағымдары алып қойылған балаларды зерттеу мақсатымен вируспен жұғуға әдейілеп ұшырады. Зерттеушілер бекітті, сондықтан балалар бәрі-бір асылы жұқтырған болады, жақсырақ олар үшін болады, егер мынау арнайы айырылуда болса, болғанмен жалпыларды аурухана палаталарында. Бірақ зиян пайдалумен ұқсас салыстыруы болар еді ­ незізде тек қана оқиғада, егер гигиена жақсаруымен жігерлер қоса жіберілмеді және инфекция деңгейі төмендеуіне барлық ауруханада. Сонымен қатар, әке-шешелердің, бергендердің өз бала бағытына келісу мынауды айырылу сондай шешімге нақты күштеді, жұқтыру ескерте, болуы мүмкін баламамен болады ­ тұрақты дәрігерлік бақылау жоқ болуында. Беттердің әлсіз тобын зерттеу бағдарламаға қатысуға септеді, нормалы шарттар жанында шүбәлы еріктілерді тартар еді. Келесі үлгіде пайда келтіру ойы айқын көбірек қатысушыларға болды, бірақ тәуекел бағалаулары, қатысушылардың хабарланғанды емес келісулері тиістінің болатын. Ұлттық әйел ауруханаға 1966 г. зерттеу жоба басталған болатын, мақсатпен қайсыны көрсетті не жергілікті карцинома in situ - ұрғашы мойын тигізуі - инвазивной негізін салушысымен келмейді. Жобада әйтеуір ­ әрекеттердің аномалды учаске қашықтауымен ескермеді, тек қана түрде болды ­ әйелдердің зерттеу арқылы процес дамуы мүмкін белгілерінің табуына арналған уақыттардың жүйелі аралары.Қалай тәуекелді және жаман тәжірибені болды мынау келесі сот тексеру көрсетті ­ былаулықпен, не құтылуды болады қайсы ауру қатысушы әйелдерінің қатарына көрінуге ертіп әкелді. Көбірек ананың, қатысқан әйелдерден біреуіннің емес томға даңқтылыққа қоймады, не олар душар болып жатыр емес ­ әдеттегі және тәжірибелік емдеуге; қажеттілік визитпен жиі қайталардың ­ тексеруге арналған дәрігерге олар үшін болды -, ал үшін аналардың, кімді инвазивный шаян дамды,- және жалған тыныштанумен.

Егер ол ғылыми негізделмесе,зерттеу жобасы этикалық болуы мүмкін емес. Жаман жоспарланған зерттеу қатусушылар тобына пайдасыз ыңғайсыз жағдай туғызып душар етеді. Яғни зерттеуді өткізу усыныстары ғылыми бағалаудан өту керектігін білдіреді. Мұндай бағалау бір қарағанда пайдалы ғылыми болжам және нақты болуын орнықтырып ұсынылған зерттеу схемасы ізденіп отырған шешімің пайдасы жазып алуға көзді жеткізуі керек. Егер зерттеу жобасын қоржыландыру беріп қаражатпен демеу болса,мұндай бағалау грантты беру алдында міндетті тузіде өткізіледі. Егер зерттеу коллекция негізінде қоржыланса(мысалы фармацевтикалық компания) зерттеу өтінішінің тәуелсіз бағалауы өткізілуі тиіс,зерттеу базасында қандай да бір пайдасы немесе жаңа ақпаратты анықтау керек. Жақсы жағынан жаман жоспарланған зерттеу қатысушыларың құр босқа уақыт жоғалтуларына әкеліп,жаман жағынан адамдарды ақталмағаннегіздепге душар етеді.Осыдан жаман ғылым-бұл жаман этика екендігіне күмән болмайды. Егер зертеу жобасы ғылыми негізделсе де,ол ақталмауы мүмкін. Кей жағдайларда зерттеу белгілі нәрсені қайталаумен жүргізілуі мүмкін. Басқа тұрғыдан қайта қолдану басқабіреуге ізденіп отырған ақпарат пайда әкелуі мүмкін.Сондықтан ұсынылған зерттеу алдында сұрау туындау керек:егер ұсынылған жоба іске аспаса біз нені жоғалтамыз? Бұл сұрақты прогматикалық мағынада қысқа түсінуге болмайды.

Көптеген зерттеулер ешқандай көрінетіңдей пайда әкелмей,ғылыми түсініктің фундаментальді қоржысын енгізеді.Осы тәріздес жақсы зерттелген негіздердің арасында болашақ ғылымның негізгі құрылады. Адамдардың қатысуға туралы сөз қозғалғанда ешқандай келешекте маныздылығы мен мақсат жоқ зерттеуге жоламау керек. Ғылыми негіздің ерекше қиын аймағың анықтау болып,сапасы зерттеу болып табылады.

Әдебиет:

1. Биоэтика: Оқу құралы/Ред. бойынша. П.В. Лопатина. – 4- е изд. – М., 2009.- 272 б.

2. Кэмпбелл, Г.Джиллетт, П. Джонс, Дәрiгерлiк әдеп: Қауырсындарды. ағылшынша:Оқу құралы/Ред. бойынша. Ю.М. Лопухин, Б.Г. Юдиннiң редакциясы посУПод. - М: Гэотар - медиа, 2007 – 400 б.

Бақылау сұрақтар:

1. Зерттеулік этика

2. Ғылыми медициналық зерттеу

Дәріс.