Жұмыстың орындалу тәртібі

Лабораториялық жұмыс

Бөлмедегі жұмыс орнының микроклиматын (метеорологиялық жағдайды) зертеу

Жұмыстың мақсаты: бөлме температурасын, ылғалды, ауа қысымын өлшеп, бұл параметрлердің санитарлық нормаға сәйкестігін бағалау.

Құрал-аспаптар: термометр, ВИТ-2 типті психометриялық гигрометр, барометр.

Жұмыстың орындалу тәртібі.

1. Ауа температурасын, ауа ылғалдылығын өлшейтін аспаппен және өлшеу әдісімен танысу

2. Термометр көмегімен берілген бөлменің ауа температурасын анықтау.

3. Гигрометр көмегімен салыстырмалы ылғалдылықты анықтау.

Гигрометрді ашып, шыны түтікке дистиллирленген су құямыз. Шыны түтіктің ішіне қоректену матасының бір ұшын салып, екінші ұшы ылғал ауа термометріне бекітеміз. Гигрометрді вертикаль жағдайда ең аз дегенде өлшеу ортасына 30 мин уақытқа қоямыз.

Содан кейін термометрлердің көрсеткіштерінің мәндерін аламыз. Құрғақ ауамен ылғал ауа температурасының айырмашылығын есептейміз.

Психрометриялық кесте бойынша ауаның ылғалдылығын анықтаймыз. Ізделінетін салыстырмалы ылғалдылық құрғақ ауа термометрінің температурасымен ылғал ауа температурасының айырмашылығын көрсеткіштерінің қиылысуынан анықтаймыз.

Егер көрсеткіш мәндері кестеде жоқ болса, онда ылғалдылықты анықтау үшін интерполирование қолданамыз.

МЫСАЛ:

Термометрмен «құрғақ» және «ылғал» ауа температурасын және осы температуралардың айырмашылығын анықтаймыз.

Термометрлер	Өлшенілген температура, ⁰С	Құжат бойынша Термометрге түзету, ⁰С	Түзету енгізгеннен кейінгі температура, ⁰С
Құрғақ	Т_қ=22,5	-0,15	22,35
Ылғал	Т_ы=16,1	+0,20	16,3

Т_қ=22,4⁰С, айырмашылықты (Т_қ-Т_ы)тең: 22,4-16,3=6,1

Т_қ=22,4 және Т_қ-Т_ы=6,0 үшін салыстырмалы ылғалдылықты анықтаймыз. Ол үшін айырмашылықты 6,0 аламыз кесте бойынша ауа температурасына интерполирование жүргіземіз Т_қ мәнін 22-мен 23 аралығында аламыз.

Кесте бойыша Т_қ, ⁰С	Кесте бойынша Т_қ-Т_ыайырмашылығы, ⁰С	Салыстырмалы ылғалдылық, %
	6,0
	6,0

Т_қмәнін 1⁰С арттырғанда, салыстырмалы ылғалдылық 2% артады, сондықтанда Т_қ мәнін 0,4-ке арттырғанда салыстырмалы ылғалдылық артады. Т_қ=22,4 және Т_қ-Т_ы=6,0 үшін, салыстырмалы ылғалдылық: 48+0,8 =48,8%.

«Ф_п»=49% қабылдаймыз.

Т_қ=22,4 және Т_қ-Т_ы=6,5 үшін салыстырмалы ылғалдылықты анықтаймыз. Ол үшін айырмашылықты 6,0 аламыз кесте бойынша ауа температурасына интерполирование жүргіземіз Т_қ мәнін 22-мен 23 аралығында аламыз.

Кесте бойыша Т_қ, ⁰С	Кесте бойынша Т_қ-Т_ыайырмашылығы, ⁰С	Салыстырмалы ылғалдылық, %
	6,5
	6,5

Т_қмәнін 1⁰С арттырғанда, салыстырмалы ылғалдылық 2% артады, сондықтанда Т_қ мәнін 0,4-ке арттырғанда салыстырмалы ылғалдылық артады. Т_қ=22,4 және Т_қ-Т_ы=6,5 үшін, салыстырмалы ылғалдылық: 44+0,8 =44,8%.

«Ф_п» = 45% деп қабылдаймыз.

Т_қ=22,4⁰С, айырмашылық (Т_қ-Т_ы)-ке тең: 22,4-16,3=6,1 үшін салыстырмалы ылғалдылықты Т_қ=22,4⁰С және Т_қ-Т_ы6,0 мен 6,5 аралығында анықтаймыз.

Т_қ, ⁰С	Т_қ-Т_ыайырмашылығы, ⁰С	Салыстырмалы ылғалдылық, %
22,4	6,0
22,4	6,5

Т_қ-Т_ымәнін 0,5⁰С арттырғанда салыстырмалы ылғалдылық 4,0% кемиді, сондықтан да Т_қ-Т_ы0,1⁰С арттырғанда салыстырмалы ылғалдылық кемиді.

49,0-0,8 = 48,2 % «Ф_п» =48% қабылдаймыз.

4. Алынған мәліметтерді санитарлық нормамен салыстырып, қорытынды жасаймыз. Санитарлық норма мәні П.А.Долиннің «Техника қауіпсіздігі бойынша анықтамасынан» алынады (4 және 21 кесте)

6. Есептелінген және өлшенген мәндер сынақ хаттамасына тіркеледі

Өлшеу орны	Зерттелінген бөлменің ауа температурасы, ⁰С	Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы, %
	Өлшелінген	Санитарлық норма бойынша	Нақты, өлшенілген	Есептік	Санитарлық норма бойынша

Есеп беру мазмұны: Есепте жұмыстың аты, мақсаты, қондырғылар аты және теориялық мәліметтер, алынған және есптелінген мәліметтер болуы керек. Нәтежелерді кесте түрінде беріп, санитарлық нормаға сәйкестігін қорытындылап жазуы керек.

Теориялық мәліметтер:

Адамның қалыпты тіршілігі ең алдымен қоршаған ортаның жағдайына байланысты. Еңбек ету кезінде жұмысшы денсаулығына әсер ететін әртүрлі өндірістік факторлармен әрекеттеседі. Әртүрлі зиянды өндірістік факторлардың ұзақ әсері кәсіби аурудың пайда болуына септігін тигізеді. Сондықтан жұмысшыларды зиянды еңбек шартының әсерінен қорғау қажет, өндірістік бөлме мен жұмыс орны санитарлық норма мен ережелерге сәйкес болуы керек. Ол үшін ауа температурасын, ауа ылғалдылығын, ауа қысымын өлшейміз. Өлшеу термометр, гигрометр, барометрмен жүргізіледі.

Гигрометр феноплас негізінде жиналған аспап. Гигрометр екі термометр, шыны түтік және қоректену матадан тұрады. Гигрометрде сонымен қатар негізге психометриалық кестелі шкала бар. Екі термометрдің бірі құрғақ ауа мен ылғал ауаның температурасын өлшейді. Ылғал ауаның температурасын өлшеу үшін шыны түтікке дистиллирленген су құйып, қоректену матасының бір ұшын осы суға екінші ұшын «увлаж» жазуы бар термометрге кигіземіз. Құрғақ ауамен ылғал ауа температурасының көрсеткіштерін алып, психометриялық кесте бойынша ауаның ылғалдылығын анықтаймыз.

Қауіпсіздік шаралары. Гигрометрмен жұмыс ітеу кезінде тыйым салынады:

1. пайдалану кезінде гигрометрді қатты сілкуге, кенеттен соққы төндіруге болмайды;

2. термометр шкаласын, психрометриялық кестені еріткіштермен, қышқылдармен және ұқсас сұйықтықтармен сүртуге болмайды;

3. гигрометр ВИТ-1 термометрін 45⁰С артық, ВИТ-2 термометрін 60⁰С артық қыздыруға болмайды, қызған кезде термометр резервуары бұзылады:

Термометр сынған кезде термометрлік сұйықтық толуол қоршаған орта заттарынан ыстық судың көмегімен жойылады. Толуол улы, өртке қауіпті, тұтану температурасы 5⁰С жуық.

Гигрометр конструкциясына шыныдан жасалған бөлшектер кіреді, сондықтан гигрометрді құлаудан және қатты соқпадан сақтау керек

Блиц-тест:

$$$024	Өндірістік орындарда жұмыс зонасы қалай анықталады?
A)	Жұмыс аймағы-еденнен биіктігі 2м болатын өндіріс орнындағы кеңістік немесе жұмыс аумағы.
B)	Жұмыс аймағы-еденнен биіктігі 2,5м болатын өндіріс орнындағы кеңістік немесе жұмыс аумағы
C)	Жұмыс аймағы-еденнен биіктігі 2,7м болатын өндіріс орнындағы кеңістік немесе жұмыс аумағы
D)	Жұмыс аймағы-еденнен биіктігі 3м болатын өндіріс орнындағы кеңістік немесе жұмыс аумағы
E)	Жұмыс аймағы-еденнен биіктігі 3,5м болатын өндіріс орнындағы кеңістік немесе жұмыс аумағы

$$$025	Микроклиматтың негізгі параметрлері?
A)	Температура, ылғалдылық, жылулық сәулелену және ауа қозғалысының жылдамдығы
B)	Температура, қысым, жылулық сәулелену, ылғалдылық
C)	Температура, ылғалдылық, жылулық сәулелену, жарықтандыру
D)	Температура, вибрация, ылғалдылық, ауа қозғалысының жылдамдығы
E)	Ылғалдылық, жылулық сәулелену, шу, ауа жылдамдығы

$$$027	Қатысты ылғалдылықтың анықтамасы
A)	В=(A/M)*100
B)	B=(A/B)*100
C)	В=(А/Д)*100
D)	В=(А/В)*100
E)	В=(А/С)*100

$$$028	Өндірісте адам ағзасының терморегуляциясының бұзылуына әкелетін қатысты ылғалдылық пен температураның шегі.
A)	65 %-ке жуық, 10⁰С
B)	75%-ке жуық, 29⁰С
C)	70%-ке жуық, 25⁰С
D)	85%-ке жуық, 30° С
E)	60 %-ке жуық, 19⁰С

$$$029	Жыл мезгілінің салқын және жылы уақыттарында өндіріс орнындағы ауа қозғалысының жылдамдығы?
A)	0,1-0,4 м/с, 0,5-1,5м/с
B)	0,3-0,6 м/с, 0,2-1,1м/с
C)	0,2-1,0 м/с, 0,2-0,5м/с
D)	0,5-0,8 м/с, 0,3-1,2м/с
E)	0,2-0,5м/с қыста, 0,2-1,0 м/с жазда

$$$033	Ауаның негізгі құрамының пайыздық көрсеткіші
A)	О₂- 24% N – 76%
B)	О₂– 18% N – 75%
C)	О₂- 25% N – 74%
D)	О₂- 22% N – 73%
E)	О₂ – 21% N – 78%

$$$062	Қатысты ылғалдылық анықтамасы?
A)	K_т= Д/N
B)	B=A/M*100
C)	P_m(t)= (λt)^m/m!*e^-^α^t
D)	λ=N/U
E)	П=К/С