Сабақтың тақырыбы: Қазақстанның жарқын болашағы – білімді ұрпағында

Лексикалық минимум

Білім жүйесі, түлек, талапкер, білім алушы, білімді ұрпақ, орта білім, орта арнаулы білім, жоғары білім, жоғары оқу орны (ЖОО), кредиттік жүйе, емтихан, сынақ, Ұлттық бірыңғай тестілеу орталығы (ҰБТ), ҚР Білім және ғылым министрлігі (БҒМ), «Болашақ» бағдарламасы, заман талабы, ұлттық, мемлекеттік, жеке меншік, халықаралық университеттер.

ТІЛДЕСІМ

1-тапсырма. Сұрақтар бойынша өз ойларыңызды айтыңыздар:

1. «Қазақстанның жарқын болашағы – білімді ұрпағында» дегенді қалай түсінесіздер?

2. Елімізде білім беру саласы бойынша қандай бағдарламалар жүзеге асырылады?

3. «Оқу инемен құдық қазғандай» деген мақалдың мағынасын түсіндіріп бере аласыздар ма?

 

ОҚЫЛЫМ

2-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұндаңыздар:

   Егеменді еліміздің жарқын болашағы жас ұрпаққа терең, мазмұнды білім беру мен ұлтын сүйер отаншыл азамат етіп тәрбиелеу – бүгінгі алға қойылған басты міндет. Ертеңгі ел тізгіні бүгінгі жастардікі.

   Жас ұрпаққа патриоттық тәрбие берудің негізгі идеялары Елбасының «Қазақстан-2030» стратегиялық жолдауында: "Олар... күллі әлемге әйгілі әрі сыйлы, өз елінің патриоттары болады" делінсе, ҚР-ның «Білім туралы Заңында» «Білім беру жүйесінің басты міндеттері азаматтық пен елжандылықты, өз Отаны ҚР-на сүйіспеншілікке, мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге, халық дәстүрін қастерлеуге, әлемдік және отандық мәдениеттің жетістіктеріне баулу, қазақ халқы мен республиканың басқа халықтарының тарихын, әдет-ғұрпы мен дәстүрлерін зерделеу, мемлекеттік тілді, орыс, шетел тілдерін меңгеру" делінген. Осыған орай, бүгінгі жас ұрпақты патриоттыққа тәрбиелеу – жеке тұлға талабы, қоғам қажеттілігі.

 

Грамматика

Меншік мәнді сөйлемдертәуелдік жалғаулары және –нікі, -тікі, -дікі қосымшалары арқылы жасалады. Мысалы: Бұл кітап досым+дікі. Жаңа келген хат Асхат+тікі. Қойылған қол се(н)+нікі. Бұл қосымшалар сингармонизм заңына бағынбайды. Сөйлемде баяндауыш қызметін атқарғандықтан. сөйлемнің соңында тұрады.

Тәуелдік жалғаулары түбірге сингармонизм заңы бойынша жалғанады.

I жақ. -м; -ым/ім- мыз/міз; -ымыз/іміз

II жақ. -ң; -ың/ің; -ңыз/ңіз;-ыңыз/іңіз

III жақ. -ы/і; -сы/сі

3-тапсырма. Мәтіннен меншік мәнді сөйлемдерді тауып оқыңыздар.

4-тапсырма. Сөйлемдерді оқыңыз, егер ол мәтін мазмұнына сәйкес келсе «шын», сәйкес келмесе, «жалған» деп жауап беріңіздер:

 

Сөйлемдер	Шын	Жалған
Жастардың мүмкіндігіне қарай қоғамдағы болып жатқан оқиғалардан өзін оқшау ұстағаны жақсы
Сол үшін де жастарға белсенділік, сергектік, кәсібилік өте керек емес.
Жастар қоғамымыздың ең белсенді бөлігі емес.
Жастар саясаттан тыс өмір сүре алмайды.
Олар саясатта да шешуші рөл атқара алмайды.

 

5-тапсырма. Шашылған сөздерден сөйлем құрастырыңыздар:

1. Табиғатына, және, мінез, жарасатын, болу, мұндай.

2. Тұра, азаматтық, білдірмей, ұстанымын, алмайды.

3. Олар, аяқталмай, істерді жатқан, мәреге, бүгінгі, жеткізді.

4. Отыр, олардың, бүгінгі, онға, 1998, саны, жылы, жетпейтін, асып, отыр, елуден, бүгінгі, күні.

АЙТЫЛЫМ

6-тапсырма. Қазақ тілінде мазмұндаңыздар:

Молодым необходимо предоставлять все возможности для поисков своей индивидуальности и своего места в жизни. Это делается через полноценное и систематизированное обучение; финансирование молодежных общественных и социальных проектов; общение с сильными, цельными и самодостаточными людьми, имеющими возможность и желание передать свой опыт. Но для того, чтобы узнать свои сильные и слабые стороны, почувствовать свой предел прочности, научиться бороться со своими страхами – молодежь должна пройти через духовные и физические испытания. Например, те же экстремальные виды спорта, как, впрочем, и спорт вообще, дают возможность нащупать свою «грань возможного».

 

ЖАЗЫЛЫМ

7-тапсырма. Берілген сөздер мен сөз тіркестерін қазақ тіліне аударып жазыңыздар:

Знание, высшее учебное заведение, будущее поколение, зарубежом, образовательные программы, в результате, частные учебные заведения, платное или бесплатное обучение.

 

8-тапсырма. Мәтіннен негізгі ақпаратты жеткізетін маңызды фактілерді жазып алыңыздар:

Қазақстан Республикасында білім алудың бірнеше жолы бар. Біріншіден, азаматтардың мемлекеттік оқу орындарына тегін орта білім алуына кепілдік беріледі. Ол дегеніміз – жасөспірім балалардың орта білім алуға міндеттілігі. Екіншіден, азаматтың мемлекеттік жоғары оқу орнында конкурстық негізде тегін жоғары білім алуға құқығы бар. Үшіншіден, қазақстандық кез келген азамат ҰБТ нәтижесі негізінде төлемақылы негізде жеке меншік оқу орындарында да білім алуға құқылы. Жеке меншік оқу орнында ақылы білім алу заңмен белгіленген негіздер мен тәртіп бойынша жүзеге асырылады. Қалай болғанда да мемлекет білім берудің жалпыға міндетті нормаларын белгілейді. Кез келген оқу орнының қызметі сол нормаларға сай болуы керек.

2007 жылдың 7 шілдесінде ҚР «Білім туралы» Заңы әзірленіп, қабылданды. Бұл Заң ұлттық және жалпы адамдық құндылықтар, ғылым мен тәжірибедегі жетістіктер негізінде тұлғаның кәсіби қалыптасуы мен дамуына қажетті жағдайларды жасаудың құқықтық негізін қалады. Отандық білім беру жүйесінің алдында тұрған басты міндет – білім беру сапасын халықаралық деңгейге көтеру.

Әрбір адам азаматтығына қарамастан, білім алу құқығын еш кедергісіз жүзеге асыруға құқылы. Ал, мемлекет, өз тарапынан барлық адамдарға бұл құқықтарды жүзеге асыруға тиісті жағдайлар жасауы тиіс.