Сабақтың тақырыбы: Наурыз мейрамы

ТІЛДЕСІМ

1-тапсырма. Берілген монологті диалогке айналдырыңыздар:

Табиғатпен байланыс күн Анаға деген тағзымнан көрінеді. Бұл күні бұлақтар тазартылып, ағаштар отырғызылған. «Бұлақ көрсең, көзін аш!», «Бір тал кессең, он тал ек!» деген сөз осыдан шыққан болу керек. Наурыз – достық, еңбек, бейбітшілік мерекесі. Ұлыстың ұлы күні адамдар бір-біріне деген ренішін ұмытып, өзіне де, өзгеге де жақсылық тілеген.

2-тапсырма. Сұхбатты оқып, жалғастырыңыздар:

Нұрлан: Наурызкөжені қалай әзірлейсің?

Азамат: Наурызкөжені қазақ жеті санын киелі деп есептеп, жеті түрлі ас түрінен істеуді ғұрыпқа айналдырған. Біздің наурызкөжеміз қандай жеті түрлі тағамнан тұрады?

Майра: 1. Алдымен таза ақ көңілмен тайқазанға су құяды.

    2. Тілек тілеп, тұз саламын.

    3. Тоқтық тілеп, соғым басы – ет саламын.

    4. «Ақ мол болсын!» деп, сүт құямын.

    5. «Егін мол болсын!» деп, бидай қосамын.

    6. «Ел берекелі болсын!» деп, айран қосамын.

    7. «Ел бай болсын!» деп, май саламын.

Наурызкөженің құрамы осындай жеті түрлі тағамнан тұрады. «Наурызкөжені тойып ішу керек, сонда жыл бойы тоқшылық болады!» деген сенім бар.

3-тапсырма. Берілген сөздерге ассоциация құрыңыздар:

мереке
наурызкөже
достық
су
тойлау

ЖАЗЫЛЫМ

 

4-тапсырма. Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін дұрыс анықтап жазыңыздар:

1. Наурыз ұлтты еліміздің бірлесе тойлайтын – Достық көп мерекесі.
2. Он бір тал кессең, тал ек.
3. Жақсылық ұмытып ұлыстың ұлы адамдар бір-біріне деген күні өзіне, өзгеге де ренішін тілеген.

Тапсырма Сөйлемдерді толықтырыңыздар

---------күні табиғат түлейді, жаңарады.

Наурыз - қазақпен бірге жасасып келе жатқан ------------------.

Наурызды - --------------------- ұлы күн.

----------------әлемдегі жаңа Қазақстанның алар асуы аз емес.

Наурыз мейрамы ------------------- халқын біріктіреді.

Тапсырма Тұжырымдарды «шын» немесе «жалған» деп белгілеңіз

22 наурыз күні күн мен түн теңеледі.
Наурыз көже тоғыз түрлі тағамнан жасалады.
Ұлыс – қуатты мемлекет, держава деген сөз.
Наурыз – мемлекеті бекем ететін мейрам.
Наурыз жаңа күн, жаңару деген мағынаны білдіреді.

7-тапсырма. Берілген жоспар бойынша эссе жазыңыздар:

Жоспар:

1. Мейрамға дайындық.

2. Берекелі дастарқан.

3. Наурызкөженің сыры.

4. Мерекелік құттықтау.

Сабақтың тақырыбы: Ұлттық мейрамдар

ОҚЫЛЫМ

1-тапсырма. Мәтінді оқыңыздар:

Мереке күндер

Қазақстан Республикасының «Мерекелер туралы» Заңы бар. Еліміздегі мерекелік даталар тізбесін Қазақстан Республикасының Президенті белгілейді.

Қазақстанда ұлттық, мемлекеттік, кәсіби және басқа да мерекелер атап өтіледі.

Ұлттық мереке тарихи маңызы бар оқиғалардың құрметіне арналады. Олар – дәстүрлі түрде атап өтілетін ерекше мейрамдар. Бұл күндері ресми іс-шаралар өткізіліп, мәдениет және қоғам қайраткерлері, әскери шенділер мен құқық қорғау саласының қызметкерлері және басқа да азаматтар табысты еңбектері үшін мемлекеттік наградалармен марапатталады.

Еліміздегі ұлттық мереке – 16-17 желтоқсанда атап өтілетін Тәуелсіздік күні.

Мемлекеттік мерекелер – қоғамдық-саяси маңызы бар оқиғаларға арналған мейрамдар. Мемлекеттік мерекелер тізіміне «Қазақстанның Тұңғыш Президенті күні» мерекесі қосылды. Бұл мейрам желтоқсанның 1-і күні тойланды.

Мемлекеттік мерекелер мына күндері өткізіледі:

1-2 қаңтар – Жаңа жыл;

8 – Халықаралық әйелдер күні;

21-23 – Наурыз мейрамы;

1 мамыр – Қазақстан халқының бірлігі мерекесі;

7 мамыр – Отан қорғаушылар күні;

9 мамыр – Жеңіс күні;

6 шілде – Астана күні;

30 тамыз – Қазақстан Республикасы Конституциясы күні.

Діни мейрамдар: Құрбан айт және Рождество мерекесі.

Бұл мерекелер әртүрлі уақыттарда тойланады.

Ал кәсіби және басқа да атаулы күндер мерекелік күндер ретінде атап өтіледі. Дәстүрлі қазақ қоғамының өмірінде мерекелердің алатын орны ерекше. Бұл күндері адамдар бір-бірін мерекемен құттықтап, мәдени орындарға барып демалады.

 

СӨЙЛЕСІМ

 

2-тапсырма. Сіздерге қандай мереке ұнайды? Әңгімелеп беріңіздер:

3-тапсырма. Мәтінді орыс тіліне аударыңыздар, мазмұндаңыздар:

Асар

Асар – салт. «Ауылға асар жасайтынын хабарлайды». Бір отбасының қолынан келмейтін жұмыстарды атқару үшін бір ауылдың адамдары «асарға шақырылады». Мысалы: үй салғанда, мол егін жинағанда, шөп шапқанда, тағы сол сияқты көлемді, ауыр жұмыстарға шақырылады. Асарға қатысушылар еңбегі үшін ақы сұрамайды. Асарға шақырушы адам соларға арнайы мал сойып, қымыз құйып, жақсы ас әзірлеп, тойғызады. Асар – қазақ елінің ұжымдасып жұмыс істеуінің әдемі бір көрінісі.

Грамматика

Болжау мәнді сөйлемдер –ар, -ер, -р қосымшалары е тістік +ған (-ген, -қан, -кен, -атын, -етін, -йтын, -йтін) шығар +ЖЖ, етістік +ған (-ген, -қан, -кен, -атын,  -етін, -йтын, -йтін) сияқты + ЖЖ тіркестері және т.б. тәсілдер арқылы жасалады.

 

ЖАЗЫЛЫМ

 

4-тапсырма. Етістіктермен болжау мәнді сөйлем құрыңыздар:

Үлгі: Әріптестер бір-бірін мерекемен құттықтаған шығар.

Тойлау, атап өту, демалу, құттықтау, марапаттау, өткізу.

5-тапсырма. Берілген сөздермен, сөз тіркестерімен шағын мәтін құрыңыздар:

Өсиет айту – дәстүр, ғұрып

Ұрпаққа ақыл, өсиет, өнеге, тәлім-тәрбие, кейінгі ұрпақ, соңғы тапсырма, бұлжытпай орындау.

6-тапсырма. Сұрақтарға түсіндірме сөздікті пайдаланып, жауап беріңіздер:

1. Енші беру – қандай салт?

___________________________________________________________

2. Айып – қандай салт, заң жолын түсіндіріңіз.

___________________________________________________________

3. Діни мереке – айт туралы білесіз бе?