Ж. П. Сартрдың философиясындағы тандау мәселесі.

Ж-П. Сартр: «Еріктілік дегеніміз – адамға артылған адамгершіліктің ауыр жүгі», - деген болатын. Адам өз ісіне ғана емес, басқалар үшін де жауапты. Ол өз-өзін жете түсінудің арқасында басқалардың да терең сырын аша алады.Атеистік бағытқа келсек, оның өкілдері Сартр мен Камю өмір мәнін «ештеңеге» теңеп, экзистенцияның ең терең құпиясы деген пікірге келеді. Сонымен экзистенция дегеніміз – өзінің шектілігін, уақытшалығын сезінетін, «ештеңеге» бағытталған адам өмірі. Сатр бұл жерде адамның тағдыры оның жігеріне, еңбектене білуіне байланысты екендігін өте дұрыс айтып отыр.Адамды қоршаған дүние – мәнсіз, абсурд» деген қағида француздың тағы бір көрнекті жазушы-драматургі, Нобель сыйлығының лауреаты Альберт Камюдің (1913-1960) экзистенциализмінің негізі болды. Адамның бойындағы абсурдты Камю Хайдеггер мен Сартрдың экзистенциалдық философиясының ұғымдары секілді адамның ішкі сезімінен, уайымдар ағымынан туындатады, абсурд адамның ойынан бір сәт шықпайды,басқа уайымдар оның қасында түк емес деп тұжырымдайды. Дүниенің абсурдқа айналғанда адам өмірінің мәнін іздеудің өзі қисынсыз екендігін мойында-ғанымен, Камю өмірмәндік ізденісті тоқтатпауға бекінді, өзініңойы арқылы уайым-қайғысыз, қазақша айтсақ, «бір жөні болар» деп ойын күлкімен өмір кешкендерді де, тағдырға бас иіп, өмірге кұштарлығын жоғалтып, жасығандарды да оятуға ұмтылдыАбсурдпен күресу керек. Камюдің бұл шешімінің дәлелі –» Сизиф туралы аңыз» шығармасын жазуы және фашизмге карсы қозғалысқа қатысуы. Абсурдтың өзі адамға еркіндік береді: «Абсурдқа кездескенге, адам өз мақсаттарымен, болашақ немесе ақталу (кімнің немесе ненің алдында екені – бәрібір) туралы мазасымен өмір сүреді. Ол өзінің мүмкіндіктерін бағалайды, алдағы күнге, зейнетақыға немесе ұлдарына үміттенеді, өмірінің әлі де түзелетініне сенеді. …Осының бәрі абсурдпен шайқалды. …Абсурд менің иллюзияларымды ыдыратты: ертеңгі күн деген жоқ. Осы менің еркіндігімнің негізіне айналды».А.Камюдің кейіпкері Сизиф абсурд өмірмен күресуді еркін тандайды. Адамның өз өмірі үшін күресе білуі, зұлымдыққа тым құрыса адалдық арқылы қарсы түруы Камюдің «Оба» романының да желісі Адал болды. Адал болу дегеніміз – өз ісімен айналысу. Адамның абсурдпен күрес бүлік түрінде де көрінеді. Бүлік көтеруші адам – «жоқ» деуші адам. Бүлікшілдік адамдарды біріктіреді, абсурд өмірдегі жеке уайымшылдықтың, жатсыну мен жалғыздықтың орнына коллективтік бүлікшілдік келеді. Ең басты – күйзелмеу

25.

Бейсаналық - саясатқа енжарлық; қоғамдық-саяси өмірге қатысудан бас тарту.

1. адам мінез-құлқындағы сананың қатысуынсыз, ойламай, дағдыға айналған қасиет арқылы әрекет жасау;

1. Фрейд концепциясындағы психикалық энергияны білдіретін ұғым. Бейсаналық адам мен жануарлар арасындағы ұксастықты, туыстықты аңғартады.^[2] *Бейсана - санасыз акт адамның жан дүниесінде санадан тыс атқарлатын әрекет. Бейсана әрекетке адам мән бере қоймайды. Бейсана субъект өзіне әсер бар екенін есеп бере алмайтын шынайы құбыстың ықпалымен болатын психикалық үрдістер актілер мен күйлер жиынтығы немесе психикалық бейнелеудің формасы. Бейсананың санадан айырмашылығы бейнесаны ырықты бақылау және ондай әрекеттерде бағалау мүмкін емес. Бейсаналықта өткен қазіргі және болашақ жай бірігіп бір психикалық актінде іске асады (мысалы түс көруде). Бейнесалық балада ертеректе болатын (таным әрекетінде) ойлауында интуициясында аффектісінде үрейленгенде түстерінде гипноздық жағдайда көрініс береді. Бейсаналы құбылыстарды психоанализ бағытымен түсіндіруге әрекеттеніп З.Фрейд "бейсаналықты динамикалық ығыстыру" терминін ғылымға енгізді. Ол бейсаналықта әлеуметтік нормалардың талабына байланысты іске аспаған әуесқойылық пен құштарлықтар болады деп түсінген. Психологияда бейсаналықты зерттеуге қазіргі кезде көп көңіл бөлінуде.

26, Феноменология Дүниетаным мәселесімен айналысады. Негізін қалаған: Эдмунд Гуссерль(1859-1938жж). Ойшыл өз еңбектерінеде “Заттардың өзіне қарай!”деген ұран тастады,өйткені сол кездегі И.Канттың ізбасарлары ғылыми таным жолында шындықты ұғымдар арқылы құруға болады деген көзқараста болды.

       Ойшылдың өз алдына қойған басты мақсаты-сананы тазарту,оның адамзат тәжірибесі,тарихи процестен тыс өмір сүретін алғашқы құрылымын анықтау болып табылады. Гуссерльдің феномені-ол бұрынғы классикалық философиядағы басқа терең жатқандарды көрсететін сезмдік тәжірибе арқылы берілетін құбылыс емес,ол өз өзін ашатын,табатын,тікелей санаға айқын көрінетіннің бәрі.

Феноменология айқындығы тiкелей интуиция арқылы көрiнетiн идеалдық мән-мағнаны зерттейтiн iлiм. Санадағы феномендер адамға тiл арқылы берiледi. Сонымен қатар, оған адамның жан-дүниесiндегi тебiренiстер, сана арқылы ойланатын заттың мән-мағнасы т.с.с. бәрi де жатады.

Э.Гуссерльдiң ойынша, барлық ғылымның, жалпы дұниетанымның негiзiнде “өмiрлiк дүние² жатыр. Ол “барлық адамдарға мәлiм², “тiкелей анық², “адамның көзi жеткен², өмiрде кең қолданылатын, ол жөнiнде адамдар көп ойланбайтын нәрселер. Сондықтан “өмiрлiк дүние² бұкiл адамның дүниетаным негiзiнде жатыр. Ол “алдын-ала берiлген көкжиек², адамның практикалық iс-әрекетiнiң шынайылығы мен мүмкiндiктерiн көрсетедi.

27.

философиялық герменевтика - теория мен тәжірибені зерттейді философия бағыты түсіндіру, түсіндіру және түсіну. Оның есімі герменевтики болды құдайлар мен ерлер арасындағы делдал болды грек құдайы Hermes, атауы - құдайлар мен құдайларға адамдардың тілектерін баяндады халқының ерік түсіндіріледі. Негізгі ой герменевтика: бар - түсінікті болуы болып табылады. сондай-ақ зерттеу пәні, әдетте мәтін.

бірінші айналысқан ғалымдар - герменевтика ортағасырлық теологтар болды Киелі кітапта мәтінінде Құдайдың идеялар мәнін «Кодтан». Арасында философтар - герменевтика қамтиды:

· F. Шлейермахера,

· Г. Гадамер,

· Өрістер Рикера,

· Қ-О. Apel соавт.

Ганс Георг Гадамер (Hans-Georg Gadamer, 11.02.1900, Марбург-13.03.2002, Гейдельберг) — неміс философы, Қазіргі заман батыс философиясында айырықша ықпалға ие ойшылдардың бірі, Мартин Хайдеггердің шәкірті, герменевтик.^[1] Ол экзистенциализмге және Вильгельм Дильтей шығармашылығына сүйене отырып, кез келген белгісіз іс біздің сенімдерімізді қайта қарау болып табылады деп пайымдайды. Гадамердің ең басты шығармасы «Ақиқат және әдіс» (1960, Truth and Method, Wahrheit und Methode) болып, ол ХХ ғасырда көп зерттелген, философия мен мәдениеттің түрлі салаларына айырықша ықпал еткен кітаптардың бірі. Оның философиясының рухы мен өмір тәжірибесі мынадай бір мәселені айғақтайды: сұхбат және түсіну осыболмыстың мүмкін болған болмыс тәсілі.

Мақсаты Бұл шығарма - деп философиялық бағытта таныс герменевтика. Оның тұтас көрінісін жасау үшін, керек Бұл тренд тұжырымдамасын қарайды. Сондықтан, менің ойымша, эссе жұмыс істеу кезінде кітаптар, сондай-ақ өкілдерінің жұмысын ғана емес, пайдаланасыздар герменевтика, сондай-ақ интернет-ресурстар, атап айтқанда, электрондық кітапханалар.