13 Diod., 12,26,1; Liv., 3,57,10; Dion., 10,57,7. , , ( D.1,2,2,4 ) (album).
() , , , XII , , . ( "Tripertita").
86
II.
, (Cic, de leg., 3,23,2).
XII , "leges", . ius civile XII , .
, , leges rogatae ius civile , , XII , , . lex Canulea 443 . . ., XII 15; lex Poetelia Papiria 326 ., ; , 16; II . . ., ; , . , . , XII , (, , 15 : XII tab., 3,3 Gell., 20,1,55), ( ), , . , .
, , .
15 XII (11,1) ius
conubii (Cic, de rep., 2,37,63;
Dionys., 10,60; Liv., 4,4,5).
, ,
.
16 (12% )
XII (8,18 , Ann., 6,16),
(8,18b Cato, de re rust., praef.), , ,
(. "maiores" ).
|
|
2. (lex)
87
( Ulp., Reg., 1ė2) , :
__ leges perfectae ( ),
;
leges minus quam perfectae (
), ( )
, ;
leges imperf ectae ( ),
: , 17.
: , , .
lex imperfecta (lex Cincia) 204 . . ., ( ) . , , (exceptio legis Cinciae), , , ius civile. lex minus quam perfecta (lex Furia testamentaria) II . . , 1000 .
IIIII . . . leges minus quam perfectae imperfectae. , (lex Laetoria) 200 ., 25 , , , lex imperfecta. , , , ius civile. Leges rogatae , , , ius civile . ius civile, , .
, , leges plus quam perfectae ( ), , .
88
.
- , . , , , .
leges rogatae , V . . . , (Isid., Orig., 5,1,5). , (D.1,2,2,44) (Suet., IuL, 44,1):
|
|
Ius civile ad certum modum
redigere atque ex immensa dif - ,
fusaque legum copia optima
quaeque et necessaria in -
cissimos conferre libros... ...
, , .
, lex rogata. , populus , leges . , , lex .
3 (plebiscitum)
, ("Ohm patricii dicebant plebiscitis se teneri, quia sine auctoritate eorum facta essent " " , , ", Gai., 1,3), 287 . . ., , leges populi (Gai., 1,3):
4. (legis actiones)
89
... sed postea lex Hortensia lata... -
est, * cautum est ut , ,
plebiscita universum popu -
lum tenerent; itaque eo modo ; , -
legibus exaequata sunt. .
Plebiscita, , leges populi , .
4 (legis actiones)
, , . , . , .
, , , , . "legis actio" lex populi, : "lege agere" "certis verbis agere" (lex private )18, , ("immutabiles proinde atque leges observa-bantur", Gai., 4,11). , :
legis actiones XII , , , XII (Dionys.,10,32,2).
|
|
90
.
... unde qui de vitibus... ,
succisis ita egisset, ut in
actione xntes nominaret, res - , ,
ponsum est rem perdidisse, ,
cum debuisset arbores nomi - , -
nare eo quod lex XII tabu - ,
larum, ex qua de vitibus sue - XII ,
cisis actio conpeteret, gene -
raliter de arboribus succisis , -
loqueretur. .
, ("responsum est" " " ) , . , XII , ; , , , . , , ( prudentes, ) , . , , : , , , , , 19.
, , . , .
19 , , : XII ( ), , , .
5. (responsa prudentium) 91
, legis actio , , , , , , 20-
. : . , , . per formulas , , legis actiones , , .
|
|
IV . . ., legis actiones ius civile (D. 1,2,2,6: "pars iuris"). , .
legis actiones : , (forma agendi) . , , .
5
(responsa prudentium)
Gai., 1,7:
Responsa prudentium sunt sen - tentiae et opiniones eorum qui - , no - bus permissum est iura condere. .
.
20 , , , , , , , , .
92
.
Pomp., 1. sing, enchr., D.1,2,2,13:
... constare potest ius, nisi...
sit aliquis iuris peritus, per ,
quern possit cottidie in melius ,
produci.
.
Ius , 21. , (iuris periti, iuris prudentes), , , ; , () , (Pomp., 1. sing, enchr., D. 1,2,2,5):
His legibus latis coepit (ut
naturaliter evenire solet, ut
interpretatio desideraret pru - ( ), -
dentium auctoritatem) neces - -
sarium esse disputationem fori, mem
haec disputatio et hoc ius, quod .
sine scripto venit compositum ,
a prudentibus, propria parte ,
aliqua appellatur, ut cete - - -
rae partes iuris suis nominibus -
designantur... sed communi -
nomine appellatur ius civile. ...
.
21 XX . . "in [melius] <medius> produci", , "cottidie", (. D. 1,1,10 : "constans et perpetua voluntas") . "Melius" "adiuvandi vel supplendi vel corrigendi iuris civilis" ", , " (D.1,1,7,1). (, ), ., , , . (medius) ( ), iuris interpretatio (bonum et aequum), ius, .
5. (responsa prudentium)
|
|
93
22 ( ) - (Cic, de oral,1,36,167 sq) , , , (pars iuris) "ius civile".
prudentes : cavere ( ), agere ( ), respondere ( ) (Cic, de orat, 1,48,212):
Sin autem quaereretur, quis - , -
iurisconsultus vere - ;
minaretur; dicerem, qui ,
legem, et consuetudinis eius, ,
qua privati in civitate ute -
rentur, et ad respondendum, et , ,
ad agendum et ad cavendum, ,
peritus esset; et ex eo genere , ;
Sext. Aelium, M. Manilium,
P. Mucium nominarem. , ., ..
"Cavere" , . , , (Cic, de orat., 3,33,133), , . , , . .- (sacra), , (Cic, de leg., 2,20,4849). (Ibid., 2,20,4950). Prudentes , . cautio Muciana, stipulatio Aquiliana (Gai., 3,170), postumi Aquiliani (D.28,2,29 pr). (Cic, de leg., 1,5,17) (Cic, ad fam., 7,6; ad Q.Fratrem, 2,14,3).
"Disputatio fori" , "forensis contentio" (Quiunt, 10,1,70), (Cic, de orat, 1,22; Brut, 145; Top., 56 sqq). D.28,2,19: "Scaevola respondit... et in disputando adiecebat..." (" ... , ...").
94
II.
prudentes , . prudentes consilium (, . 81 . . . : Cic, pro Quint, 54); ( . : Rhet. ad Herenn.,2,13,19); (Cic, de orat, 1,166; 168) . , , prudentes, .
, actio Rutiliana (Gai., 4,35; D.38,2,1,1) . , , , 118 . . . , , "cavere" 23. formula Octaviana (Cic, in Verr., 2,3,65,152)24, iudicium Cascellianum (Gai., 4,166a; 169), actio Publiciana (I. 4,6,4), actio Serviana, interdictum Salvianum . , (actiones utiles lege Aquiliae) . responsa (Gai., 3,219; D. 9,2,39), .
"Agere" , , . "" . , 105 . (Ibid., 30,114), . -, 129 . (Ibid., 31,117), .- (Cic, Brut, 39,145), (Ibid., 41,151). , (. D.1,2,2,43), , -. prudentes , . , , (Cic, Top., 12,51), (Val.Max., 8,2,2), 25. :
23 Constitutio Rutiliana (FV.,1)
, (II . . .), I . . .
.
24 , 79 . . .
, .
25 , praetor peregrinus. ,
, (Cic, ad Att, 1,1,1).
5. (responsa prudentium)
95
de dolo malo (Cic, de off., 3,14,60; de nat. deor., 3,30,74), .
"respondere" (Cic, de oral, 1,48,212; 1,45,200; de leg., 1,5,17; 1,3,10). , , (Cic, de leg., 1,4,14), ("sententiae et opiniones", , Gai., 1,7) (Cic, pro Caec, 70)26. , , (D.1,2,2,49). - (Cic, de oral, 1,57,242; Top., 17,65), prudentes , " " ("hastas ministrant", Cic, de orat, 1,59,253) . (Cic, pro Mur., 12,26) , .
mores, leges, (exempla), . responsa, , (Cic, pro Caec, 24,6869).
(Cic, de orat., 1,51,241 sq) : , , , ("quod ambigitur inter peritissimos"). -
26 prudentes . Cic, pro Caec, 24,68:
Sin illos recte respondere conce -
dunt et aliter iudicari dicunt ,
, ,
oportere, male iudicari oportere 4 mQ .
dicunt. Neque enim fieri potest, , -
ut aliud iudicari de iure, aliud ,
responderi oporteat, ut quis - , ,
_..., ,
quam tuns numeretur pentus 3
r ,
qui id statuat esse ius quod > 0
oporteat iudicari. .
96
.
responsum . , . , (Cic, ad fam., 7,21). , (D. 33,7,16,1), (D. 28,6,39,2), , (D. 28,6,39 ).
, responsa , (Liv., 31,9,510; 36,2,3), prudentes ("uti singuli"), controversia. . , : (Cic, ad fam., 7,22: , , , . ); (Gell., 17,7,4: , , ); (D.7,1,68: ).