, , .
- , .
, , { xRy → yRx).
, (xRy → xRx ˆ yRy).
, z , z.
: (xRy ˆ yRz) → xRz (. , . IV, 4).
19
, . .
:
() (). () (z). , () (z). : ( xRy vyRz)
19.1. = , , = .
19.2. - , , - = .
19.3. >,> , , > .
19.4. . , -
.
19.5. . . , -
.
19.6. . ,
.
19.7. , -
. , .
19.8. ,
, .
19.9. D.
, D
.
19.10. . . , . - -
. . , .
. .
19.11. . ., . -
. , .
.
19.12. , -
. , -
.
19.13. . , -
. , .
19.14. , , . -
, .
19.15. , . , -
, , .
20
, , .
: ■
- . , - . : xRy~>yRx.
20.1. , .
20.2. , .
20.3.
, , -
.
|
|
20.4. .
20.5. . -
.
5-6194
66
3.
3.3.
67
20.6. ,
.
20.7. .
20.8. . , .
20.9. - , - -
.
20.10. - . - .
20.11. . -
- .
20.12.
-
,
.
20.13. - .
20.14. . ., . - .
20.15.
-
,
1 -
,
,
.
21
, .
:
, . : , , .
21.1. - .
21.2. - .
21.3. - .
21.4. .
21.5. - .
21.6. .
21.7. .
21.8. - .
21.9. - .
21.10. , - -
.
21.11. - , - .
21.12. - . - -
.
21.13. - . - -
.
21.14. , .
21.15. , .
69
4. ( )
, . :
→ r
: (. , . VII, 1).
2, . , :
, (. , . VII, 5).
|
|
1
, , . , ( ..., ...). , .
:
, , ,* . . (, . 53). :
, , ( - ), , ( - q).
, ( - q), ( - r).
, , (), (r).
(p->q) ˆ ((/->/)
1.1. , -
.
, -
, .
1.2.
, ,
.
-
.
1.3. , , -
,
. -
,
,
, .
1.4. . ,
. -
.
1.5. , ,
. ,
. ,
.
1.6. ,
, -
, (
70
4.
4.1.
71
, . .). .
1.7. ,
, , -
, , ,
, , ,
1.
1.8. ,
,
, . -
.
1.9. ,
. ,
. ,
.
|
|
1.10. - .
- .
- .
, .
, , .
()
1.11. -
, - .
,
,
.
1.12.
, -
. ,
, -
, . -
, .
-
.
1 . . // . . . , 1984. . 236.
. , .
1.13.
, -
, ,
, ,
,
, .
,
, , ,
, , , -
. ,
...
, -
,
, - -
1.
1.14. , , -
,
( ,
, ). -
. , ,
, -
, , ,
,
.
1.15.
, . .
.
? ,
.
, -
. ,
,
.
1 . . . // . . . ., 1984. . 116.
72
4.
4.2. -
73
4.2. -
|
|
- , - , - .
- :
1) (modus ponens) - , . :
2) (modus tollens) - , . : 2)
:
3) 4) - . : 3)
- , (. , , 1).
2
, , , . . 1, - .
:
( - ), ( - q).
(). (q).
p→q,p q |
- .
2.1. , . .
2.2. , -. .
2.3. , -
.
.
2.4. ,
. -
.
2.5. ,
.
. .
2.6. , -
. . -
.
2.7. ,
.
, .
2.8. , , ,
,
.
.
2.9. , , -
, . . . -
.
2.10. , . .
2.11. ,
,
(). .
2.12. ,
, ,
. . .
.
74
4.
4.2. -
75
2.13. -
,
.
-
.
2.14. , -
,
. , -
, .
2.15. , -
161 .
.
3
, : ) , ) , . , ( "..., ...").
:
,
1. ..., ...:
(), (q)
2. :
(), (q). (). , -
{ ).
3. : (), (q). (] q), , (┐ ).
|
|
:
3.1. , .
3.2. , -
.
- . , . |
3.3. -
, -
.
3.4. - .
3.5. , (
).
3.6. , ,
.
3.7. , ().
3.8. , ().
3.9. , .
3.10. - .
3.11. .
3.12. -
.
3.13. , ().
3.14. , ,
.
3.15. ,
.
()
4
. 3, . ( ≡ q).
5
, , .
:
{ q), (p v r).
,
┐ (p v r). ,
(]q).
: (p v r) ≡ q, ┐ (p v r)
┐q
76
4.
4.3. -
77
5.1. . , -
. . .
5.2. . ,
. 162 . .
. 162 .
5.3. , -
.
.
5.4. , . .
5.5. ,
. . .
5.6. ,
,
. .
5.7. ,
. -
.
5.8. ,
-
,
. -
.
5.9. ,
. .
.
5.10. ,
. -
.
5.11. , -
, .
, .
5.12. -
. .
5.13. -
, ,
, , , , -
, -, .
1.
1 . . // .. . . 244-245.
5.14. , ,
,
,
...1.
5.15. -
,
. . .
5.16. , . .
-
- , - , - .
, () , , .
- : - (modus ponendo-tollens) -- (modus tollendo-ponens).
- ( ) , . :
p v q,p
v ____
┐q
v
v - .
, : - ( ).
- ( ) , . :
< v q>, ┐p
q
<...> - () 2.
! . . // .. . . 259.
2 , .
78
4.
4.3. -
79
, : ( - () ) (. , . VII, 2).
6
- , , , : , .
:
() (q). ().
().
: < p v q, p - , ┐q - .
6.1. : -
- - .
...
6.2.
-.
. ...
6.3.
.
.
6.4. . -
.
6.5. .
.
6.6. .
- .
6.7. , -
. , - ., -
, .
6.8. , ,
, ,
. .
6.9. , . -
- .
6.10.
.
6.11. -
,
-
,
.
-
.
6.12.
, , -
. ,
.
6.13. , -
, , -
-
. ,
.
6.14. , ,
,
,
, -
, ,
,
, -
. -
.
6.15. , ,
, -
, -
. . -
.
80
4.
4.3. -
7
, : ) - , ) -- ; , , .
:
{ ) (q).
1. - . -
(). , , -
(] .
: v q,p - -
┐q .
2. - :
(] ). , { q).
: < pv q>, ┐p - -
q .
7.1. ()
.
7.2. -
.
7.3. -
, .
7.4.
, -
, .
7.5. -
.
7.6. , -
.
7.7. . .
7.8. ., ., .
7.9. .
, , .
7.10. , , , .
7.11.
-
, , .
7.12. , -
, .
7.13. . -,
().
7.14. - , -
,
- (-).
7.15. ,
,
.
()
8
- .
8.1. -
: , -
, -
, -
. , -
.
, - -
, .
8.2.
.
,
-
. , -
,
.
8.3. , .
. , .
.
6-6194
4.
4.3. -
83
, , ., , . , . , . 8.4. , - , . , , , , . , - , . , , , : , . , , , .
: , . , . , ? . , . : . , , . 1. 8.5. 14 5 , .
. , , , ( , , ).
1 . . // . .: 8 . , 1966. . 1. . 515-516.
, .
, , . , . ; - . . - , , , .
8.6. . - - , , , , - . , . , . . , , 3., ., X. .
, . 3., , . . , .
X., , . . - .
8.7. , , , : -... , , . . , ,
84
4.
4,3. -
85
? , , - , 1.
8.8. , , :
- ,
, . ,
, .
?
- !- .
- .
3.
8.9. , .
. , . , , . , .
, . , . ? : . . , , . , , , , .
3.10. , , , , , .. , , , , .
. . // . .: 8 . ., 1996. . 1. . 155-156. 2 . . 189.
. .. . .- . .
, : . , .. , , , 43-, -.
8.11. 15 . , - . , , 15 , . .
, . , . , , .
, , .
, 15 : 84 64 . .
-, , 15 12 , . , .
15 . , . , - 1.
1 .: . ., 1958. . 1
86
' 4.
4.4. -
87
4.4. -
, , - , -. , .
() () , .
2. |
, Iqvl |
4. |
: 1.
(. , . VII, 3.)
9
, , , .
:
. (), 158 (q). . (/), 162 (s). H. (), (/).
: , . 158 (q) 162 (s).
: (p→q)ˆ(r→s),p v r . q v s |
-
9.1. ,
, - . , -
.
9.2. ,
.
.
9.3.
, , -
,
. .
,
.
q v s. 3. |
9.4. ,
-
() , ,
-
.
, , . , .
9.5. -
, -
. . , -
.
9.6. , -
, , -
, ; -
, ,
.
.
9.7.
-
, .
.
9.8. -
* . -*, -
. -
-
4.
4.4. -
. - -.
9.9.
,
.
.
9.10. ~ , - -
. , .
9.11.
, , -
.
.
.
9.12. ,
-
, -
, ,
.
. , .,
9.13. , 1, -
,
-, -
. -
,
-, .
-
.
9.14.
, , ,
;
, -
-
. , -
, ,
.
1 41 .
9.15. , - . , - , ; , ; , ( ) - . , .
10
; , .
10.1. , ,
.
, .
, -
, : -
;
, -
;
, , , ...
, -
, .
10.2. ? ? ? -
, , -
. ?
, 1.
10.3. .
, ,
- (--
).
1 . . . . // . . . . 210.
90
4.
4.4. -
91
10.4. , -
,
,
().
10.5. ,
. -
' , ,
10.6. , ,
, , ;
, - (-
).
* 10.7. , , , .
10.8. -
. ,
,
, .
.
10.9. -
, -
,
1 .
10.10. . , -
171 .
-
172 . .
, 171 172
.
10.11. ,
, ,
. , -
. -
, -
. -
, .
, ,
, , -
. ,
. , . ( _ , .) , , , .
10.12. , .. , -
- .
, .
.
,
?.. , ,
, ...
- -
(. 1988. 24 ).
10.13. ,
,
,
;
.
, -
,
- ,
(
. 15/2).
10.14. -
-
,
. -
,
, 23 , -