Кпе артериясының тромбоэмболиясы

белгілері:

Ауыр түрі:

Ø кеудедегі кенеттен ауырсыну

Ø тұншығу, «чугунды» цианоз

Ø шок, естен тануы мүмкін

Ø ЭКГ – да V_5-6 әкетулерінде терең S₁, терең Q_III, Гисс шоғырының оң жақ аяқшасының блокадасы пайда болады, III, а VF, V_1-2 әкетулерінде Т тісшесі теріс немесе жазылады, Гисс шоғырының оң аяқшасының блокадасы пайда болады, Р-pulmonale анықталынады, аVR әкетулерінде rR комплексі болады.

Ø өлім бернеше секунд пен минут ішінде пайда болады.

Орташа ауырлық түрі:

Ø кеудесіндегі ауырсыну

Ø минутына 30-40 дейінгі ТӘЖ мен ентігу

Ø тахикардия, АҚ төмендеуі, акроцианоз

Ø жедел оң жақ қарыншалық жетіспеушілік (мойын веналарының ісінуі, Глиссондық капсулалардың созылуы және бауырдың ұлғаюы нәтижесіндегі оң жақ қабырғасының ауырсынуы)

Ø дене температурасының жоғарлауы

Ø қан қақыру (кеш белгі)

Ø ұсақ көпіршікті сырылдар, плевраның үйкеліс шуы екінші күннен бастап

Ø мүмкін ЭКГ-өзгерістер (қараңыз «Ауыр түрін»)

Ø рентгенологиялық белгілері (өкпе артериясының конусының ісінуі, өкпе түбірінің кеңеюі, өкпе алаңының жергілікті ағаруы, зақымдалған жақта диафрагма күмбезінің жоғары тұруы. өкпе инфаркты дамыған кезде - инфильтрация).

Жеңіл түрі. әртүрлі нұсқауларда өтеді:

1. АҚ төмендеуімен, тершеңдікпен, тахикардиямен жүретін пароксизмалды ентігу (жиі жүрек демікпесінің көрінісі түрінде).

2. Ауаның жетіспеушілк сезімімен коллапс немесе қайталанған естен танулар.

3. Белгісіз себепті қайталанған пневмония.

Операциядан кейінгі науқастарда, босанғаннан кейін, бактериялды эндокардиттің болуында, жыпылық аритмиясында, мәжбүрлі гиподинамиясы(инсульт, миокард инфаркты, ауыр жүрек жетіспеушілігі және т.б) бар науқастарды және тромбофлебит кезінде жазылған симптомдар дамыса ӨАТЭ туралы айтуға болады.

Шұғыл ем:

Ø Фентанилдің 0,005% ертіндісінің 2-3 мл (Промедол 2% 1-2 мл немесе Морфин 1% ерт 0,5-1 мл)+Дроперидол 0,25 ерт 2-3 мл + Димедрол 1% ерт (Супрастин 2% ерт немесе Пипольфен 2,5% ерт) 1-2 мл к/т;

Ø Стрептодеказа 3 млн ФЕ шприцпен к/т 40 мл Натрий хлорының изотониялық ертіндісі, немесе Стрептокиназа (Стрептаза, Авелизин) 1,5 млн ЕД к/т тамшылатып 30 минут бұрын 100 мл изотониялық ертіндіні к/т тамшылатып (алдын ала к/т 30-60 мл Преднизолонды енгізу), немесе Урокиназа 2 млн ЕД к/т 10-15 минут бұрын изотиниялық ертіндімен(немесе шприцпен к/т 1,5 млн ЕД, ал 1 млн ЕД 1 сағат бұрын к/т тамшылатып), немесе Анизолирленген Плазминоген – Стрептокиназа Белседірілген комплекс (АПСБК) 30 мг к/т 5 мин бұрын (алдын ала 30 мг Преднизолонды енгізу), немесе Плазминогеннің Тіндік Активаторы (ПТА, Актилиз) 100 мг (10 мг к/т ағыммен, сосын 50 мг к/т тамшылатып 1 сағат бұрын және 2 сағат бұрын 40 мг к/т тамшылатып);

Ø Гепарин 10-15 000 ЕД к/т, слсыг к/т тамшылатып 1 000 ЕД/с бірлікпен (24 000 ЕД/сут) 4-5 тәу немесе 5-10 000 ЕД т/а әр 6с 7-8 күн ақырындап қайтарулармен. Гепаринді қайтарар алдында 3-5 күн бұрын тура емес антикоагулянттарды қайтарады (Фенилин, Синкумар) 3 ай немесе одан жожоғары.

Фибринолитикалық және антикоагулянтты препараттарды құю кезінде ӨАТЭ кезіндегі қан қақыру қарсы көрсеткіш бола алмайды;

Ø Антиагреганттар: Тиклид 0,2 2-3 рет тәулігіне, немесе Трентал 0,2 3 рет тәулігіне 1-2 апта, содан кейін 0,1 - 3 рет тәулігіне, немесе Аспирин 125 мг тәулігіне 6-8 ай;

Ø Эуфиллин 2,4% ерт. 5-10 мл к/т 5-10 мл 2% Новокаин ерт. (егер систолалық қан қысымы 100 мм.сын.бағ төмен болғанда енгізбейді), Но-шпа немесе Папаверина гидрохлоридының 2% ерт 2 мл к/т әр 4 с, Строфантин 0,05% ерт 0,5-0,75 мл, немесе Коргликон 0,06% ерт 1-1,5 мл к/т 20 мл изотониялық ертіндімен;

Ø Реополиглюкинің 400-800 мл к/т. АҚ төмендеген кезде Допминді қосамыз(Дофамин) 5% ерт 4-8 мл немесе Норадреналин 0,2% ерт (Мезатон 1% р-р) 2-4 мл, Преднизолон 3.2 мл (60-90 мг) к/т енгізу;

Ø Лазикс 40-60 мг к/т;

Ø Оксинегенотерапияны 100% ылғандандырылған Оттегімен, қажет болған жағдайларда трахеяның интубациясы;

Ø антибиотиктер;

Ø өкпе бағанасы немесе негізгі тармақтарының тромбоэмболиясы кезінде хирургиялық ем (эмболэктомия) при тромбоэмболии легочного ствола или его главных ветвей.

Өкпе артериясының тромбогенді емес эмболиясы

a) ауалық эмболия: жаралану, операция, жүректі зондтау, к/т құйулар.

Кессондық ауру кезіндегі газды эмболия, декомпенсация

б) жарақаттар кезіндегі майлы эмболия

в) бүйректің гипернефроидтты қатерлі ісігі кезіндегі ісіктік эмболия

г) паразитарлы эмболиялар (эхинококкоз, аскаридоз)

 

Менингит

Менингиттің жалпы (дифференцирленбеген) диагнозы келесі симптомдар триадасы негізінде қойылады:

1. менингиальді симптомокомплекс

2. жалпы инфекциалы симптомдар

3. ми-жұлын сұйықтығының қабыну өзгерістері

Осы симтомдардың біреуі ғана кездессе менингит туралы сөз қозғау ерте болып табылады.Дәрігер менингиттің ерте синдромды диагностикасында келесі белгілерге сүйенеді:

1. менингиальді симптомдар (шүйде бұлшықеттерінің ригидтілігі,Керниг және Брудзинский симптомдары);кей жағдайларда (балаларда,егде жастағы қарт адамдарда,сананың бұзылуы кезінде) менингиальді синдромның диссоциациясы байқалады- менингиальді симптомдардың біреу кездессе басқасының болмауы және керісінше, сондықтан науқас адамды тексергенде жалпыға мәлім әдістерді қолданумен шектелуге болмайды.

2. менингиалдық симптомдардың жалпы инфекциалық белгілермен қосарласуы:ықалтыраумен жүретін жедел басталу,дене қызуының жоғарлауы, бастың жоғары қатты қарқынды ауырсынуы,жүрек айну, құсу эпидемиялық іріңді менингит туралы, геморрагиялық бөрпе менингококкты инфекция туралы,ошақты инфекциалы-іріңді өзгерістер мысалы пневмония,созылмалы отит,параназальді синусит,мастоидит екіншілік іріңді менингит туралы күдіктенуге мүмкіндік береді (пневмококкты,отогенді т.б).;

3. Эпидемиологиялық мәліметтер-белгілері ұқсас аурудың қоршаған адамдарда болуы,аурудың эпидемиялық өршулерінің ұйымдарда анықталуы (бала-бақшаларда,мектептерде);маусымдылықтың да мәні зор;бактериальді менингиттер эпидемиядан тыс кезеңде жиі қыста кездеседі.Эпидемиялық паротит кезіндегі менингиттер қыстың соңы мен көктемде жиірек кездессе,энтеровирусты менингиттер жаз бен күзде анықталады.

4. менингитті анықтап,оның іріңді және серозды түрлерін немесе субарахноидальді қан құюлудан ажырату ликвор зерттеуінсіз өте қиын.Менингитке күдік туған кезде науқасты жедел госпитализациялау керек.Кезек күттірмейтін процедура болып люмбальді пункция,қан мен ликвордың аурухана алды зерттеуі іріңді менингит пен менингизм белгілірімен өтетін басқа іріңді емес аурулардан ажыратуға мүмкіндік береді.

Жедел көмек

Менингиттің жедел ағымында (ауыр коматозды жағдай,ми ісінуі,коллапс) оқиға болған жерде тамыр ішіне 20-40 мг лазикс,10 мл 2,4 % эуфиллин ертіндісін 40% глюкоза ертіндісіне қосып енгізеді,8-12 мг дексаметазон немесе 60-90 мг преднизолон енгізу қажет. Менингиттің жіті ағымы туралы күмән болмаған жағдайда стационарға жіберер алдында бұлшықетке 3000000 Б пенциллин,25% магний сульфаты (10 мл),1 % димедрол ертіндісін (1-2 мл).

Ми ісінуі қарқындай түссе дегидрациялық терапия жүргізіледі.Осы мақсатта лазикс және гидрокортикоидтар қолданылады.2-4 мл 50% анальгин ертіндісін бұлшықетке енгізеді,тырысу мен психомоторлы қозуды алдын алу мақсатында тамыр ішіне 4-6 мл 0,5 % седуксен ертіндісін енгізеді.Бұл жағдайда тырысуға қарсы, құсуды басатын, ауырсынуды басатын.Седативті және гипотермиялық әсері бар дәрілердің комбинациясын қолдану тиімді.Мысалы,0,5 % седуксен (1мл),0,5 % галоперидол (1 мл),1 % димедрол (2 мл),4 % амидопирин (5мл) ертіндісін тәулігіне 3 рет енгізуге болады. Инфекциялық шоктың ауыр ағымында бүйрек үсті безінің жетіспеушілігі байқалады,сондықтан бұл жағдайда міндетті түрде тамыр ішіне глюкокортикоидтарды енгізу қажет.Жедел түрде инфузиялық терапия түрінде натрий хлоридінің изотониялық ертіндісі 10 % глюкоза ертіндісімен,полиглюкин немесе реополиглюкин енгізіледі.Инфузиялы ертіндінің бірінші порциясына (500-1000 мл) 125-375 мг гидрокортизон немесе 30-90 мг преднизолон,500-1000 мг аскорбин қышқылын қосады.Артериалық қысым қалпына келгенше дейін осы ертіндіні тамыр ішіне енгізеді.Аурхана алды кезеңде инфузиялы терапияны бастауға мүмкіншілік болмаса жүрек гликозидтерін, адреномиметиктерді глюкокортикоидтармен бірге енгізеді.Жедел жәрдем машинасында қажет болса жүрек гликозидтері мен адреномиметиктерді қайталып енгізіп,егер инфекция шок жағдайында артериалық қысым ме пульс қалпына келмесе қайталап тамыр ішіне глюкокортикоидтарды енгізуге болады.Мидың ісінуі айқын болып, іріңді менингиттің жедел ағымында тамыр ішіне 40-60 мг лазикс және 40 % изотониялық ертіндіде 10-20 мл эуфиллин енгізіледі.Қайталап тырысулар мен психомоторлы қозу пайда болса седуксен енгізіледі.

Аурухана алдылық сатыда дәрігердің негізгі мақсаты вирусты серозды менингитке күдік туса оны туберкулезді менингитпен ажырату диагностикасын жасап патогенетикалық ем тағайындау (дегидратациялық терапия, тырысу синдромы мен психомоторлы қозуды басу)

Менингитпен сырқатттанған науқастар инфекциялы немесе арнайы нейроинфекциялы бөлімдерге жатқызыдажы.Бұндай бөлімдері жоқ ауруханаларда науқасты неврологиялық бөлімге госпитализациялауға рұқсат етіледі.Науқастар стационарға жатқызылып тасымалданады.

Аурухана алды кезеңде энцефалитпен науқастанған адамдарға жедел көмек көрсету:

Жедел көмек дәрігері үшін энцефалиттер тобында маңызы зор жедел вирусты энцефалитттер: кенелік және маса (жапон) энцефалиті болып табылады.Бұл аурулар маусымдық ошақтық өршумен және эндемияға бейімділігімен ерекшеленеді.

Диагностика

Клиникалық көріністері жалпы инфекциялы (көбінесе жоғары дене қызуымен),жалпы милық симптомдармен (бас ауырсыну,құсу, жүрек айну т.б.), ес бұзылыстарымен (сопор,кома(және психика бұзылыстарымен (сандырақ, галлюцинация),мидың зақымдалуының ошақты белгілерімен-парез,паралич,жұтынудың, сөйлеудің бұзылыстарымен,эпилепсиялық ұстамалардың болуымен,менингиальді белгілермен сипатталады.

Кенелік энцефалит кезінде жұқтыру кене шағу арқылы немесе алиментарлы жолмен- сиыр және ешкі сүті арқылы өту мүмкін.Жоғары аталған белгілермен қоса кенелік энцефалитке ми бағананың (бульбарлы бұзылыстар:дисфагия, дизартрия,дисфония, тыныстың бұзылыстары) және жұлынның жоғары мойын сегменттерінің зақымдалу белгілері (мойын және қол бұлшықеттерінің парезі мен параличі,көк ет парезі салдарынан тыныстың бұзылысы) тән.Ауру көктем-жазғы маусымдылыққа бейім,себебі бұл кезең иксод кенелерінің белсенділігінің артатын уақыты.

Жапон энцефалиті кезінде жұқтыру вируспен зақымдалған масалардың шағуы арқылы жазғы-күзгі кезеңде өтеді. Аурудың эндемиялық ошақтары –Шалғай Шығыс және Приморье аймақтары.Жиі кездесетін белгілеріне қалтыраумен жүретін жіті басталу,естің,психиканың, бұлшықет тонусының бұзылуы және бульбарлы белгілер жатады.

Жедел көмек.

Арухана алды кезеңде патогенездік терапия жүргізіледі.Дегидратациялық терапия(ми ісінуін алдын алу үшін), жоғары дозалы глюкокортикоидтар (100-120 мг преднизолон ішке және 500-600 мг тамыр ішіне.бұлшықетке) қолданылады.Тыныстың тоқтауы кезінде интубация жасап жасанды тыныс алу аппартына қосады.

Жедел түрде неврологиялық және реанимация бөліміне жатқызылады.Тасымалдау етпетінен немесе бүйіріне жатқызу арқылы жүргізіледі.(сілекей, жұтқыншақ шырышы және құсық массаларының аспирациясын алдын алу үшін).

Стационарда арнайы вирусқа қарсы терапия –бұлшықетке рибонуклеаза 30 мг әрбір 4 сағат сайын енгізіледі.Сонымен қоса десенсибилизациялық,антигистаминді (димедрол,пипольфен,супрастин) және ісінуге қарсы препаратта қолданылады.Гамма-глобулиндер гематоэнцефалды тосқауылдан өтпегендіктен кең қолданылмайды.Гамма –глобулинді инфекция ошағында ауруды алдын алу үшін қажет.Мысалы кене шағып алса жедел профилактика ретінде бұлшықетке 3-6 мл гамма-глобулинді 3 күн қатарынан енгізеді.