Рықтың және нәрестенің гипоксиясы

1. Этиологиясы: ұрықтың құрсақішілік гипоксиясы мен нәрестенің асфиксиясын құрсақішілік даму және босану кезіндегі ана мен баланың аурулары тудырады. Оларға анасының инфекциялық жүрек-тамыр, тыныс алу аурулары, жүктілік токсикозы, анасы мен ұрықтың резус және АВО сыйымсыздығы кезіндегі изоиммунизациясы, жатыр-плацентарлық қанайналымының бұзылуына алып келетін акушерлік патология жатады.

Босану кезіндегі асфиксия нәрестелердің 4-6% жиілікпен кездесіп, перинаталдық өлімнің себептері болып табылады.

Патогенез: О2 жетіспеушілігі ұрық пен нәрестенің метаболиттік бұзылыстарға алып келеді. Зат алмасу қышқыл заттары көбейіп, электролиттік балан бұзылады, гипогликемия, аэробты және анаэробты ферменттерінің белсенділігі ацидоздың әсер етуінен тамыр қабырғаларының өткізгіштігі бұзылады, ми тканінің ишемиясы, ісінуі дамиды, метаболиттік, гемодинамикалық, ликвородинамикалық бұзылыстардың себебінен клеткалары зақымдалады. Олардың дәрежесі гипоксияның ұзақтығы мен ауырлығына байланысты.

Патоморфология: О2 жетіспеушілігі ми тамырларының парезіне, ми затының ісінуіне, микрогеморрагияларға келеді. Бұл кейіннен ми тканінің ауыр дегенеративтік өзгерістерінің дамуына алып келеді.

Клиникалық көрінісі: ауырлық дәрежесі ми гипоксияның ұзақтығына байланысты. Жеңіл дәрежесінде нәрестенің халы тек 3 өмірінің алғашқы сағаттарында ғана ауыр болуы мүмкін. Апгар шкаласы бойынша 6-7б көрсетеді. Тыныс алуы жиілеген, терісі цианозды, бұлшық ет тонусы қалыпты жағдайда шартсыз рефлекстер азайған. Спонтанды қимыл белсенділігі шектелген. Балада мазасыздану, ұйқысының бұзылуы, шошыну, құсу, қолының треморы, нәрестенің жағдайы зақымдалуының тәулікте қалпына келе бастайды.

Орта дәрежесінде: туғаннан кейін Апгар шкаласы бойынша нәрестенің жағдайы 5-6 б. Терісі көгерген. Тыныс алуы ретсіз беткей, жүрек тондары төмен, брадикардия байқалады. Тітіркендіргіштерге реакциясы, дауысы әлсіз, бет тонусы, шартсыз рефлекстері күйзелген. Нәрестенің соруы әлсіз, құсу байқалады, қолы мен аяғының треморы мимикалық бұлшықеттердің тырысу, сіңірлік рефлекстер жоғары, табан клонустары байқалады. 4-5 тәулікте гипертензиялық – гидроцефальды синдромдар байқалады.О.жүйке жүйесінің ауыр дәрежелі зақымдану кезінде Апгар шкаласы бойынша жағдайы 1-4 б дейін. Респираторлы және циркуляторлық бұзылыстар байқалады. Терісі бозғылт, кілегей қабаттары көгерген, тамыр соғуы ретсіз беткей, жиі, бұлшықет тонусы, бас ми жүйкелерінің зақымдалуы байқалады, горизонталы, вертикальды нистагм анықталады. Нәресте өз бетімен сорып, жұтына алмайды. Үлкен еңбегінің томпаюы, бас ми тігістерінің ажырап, Грефе симптомы байқалады.

Гипоксияны емдеу: мидың О2 жетіспеушілігін жоюға бағытталған. Ауыр жағдайда реанимациялық шаралар, жасанды тыныс алу қолданылады. Медикаментозды терапия – дегидратациялық, седативті, гормоналды, витаминді препараттар енгізу арқылы жүзеге асыралады.

Бас ми ішілік туу кезіндегі жарақаттар.

Бұл жарақаттарға ми затына, олардың қабықшаларына қан құйылулар жатады.

Патогенезі: Бас ми ішілік жарақаттар акушерлік құралдарды қолданған кезде акушерлік операциялар кезінде пайда болады.

Туу жолдарында ұрық басының тұрып қалуы қан айналымының баяулауына, тері асты клеткасының тамырларында қанның тұрып қалуы себепті кефалогематоманың пайда болуына алып келеді.

Патоморфологиясы: мида қанның толуы, веноздық стаз, қан құюлулар, ми қыртысы мен қыртыс асты құрылымдарда дегенеративті өзгерістер, миелинді талшықтардың ісінуі, глияның дистофиялық өзгерістері байқалады.

Клиникалық көріністері: нәрестенің әлсіздігі, адинамия, цианоз құсуы, Грефе симптомы, треморы, жалпы гиперестезия, қыли көздік, нистагм, птоз, анизокория, бет жүйкесінің зақымдануы, псевдобульбарлық синдром, тырысулар, бұлшықет гипертонусы байқалады.

Диагнозы: экоэнцефалография және субдуральды пункция. ЭхоЭГ кезінде жарты шарлардың 2мм-ге дейін ығысуы байқалады. Емдеуі ерте уақытта және дер кезінде жүргізілуі қажет. Барлық балалар О2 берілетін, аппаратты, тарнсфузиялық құрылғылары бар палаталарға орналастыру керек.

Нәрестенің басына мұз немесе суық қойылады. Сора алмайтын балаларды зонд арқылы қоректендіреді. Сонымен қатар дегидратациялық, сору терапиясы жүргізіледі. Қан ұю үшін викасол, рутии, аскорбин қышқылы, глицерол, диакарб, манитол. Тремор, тырыспалар кезінде фенобарбитал, хлоралгидратты клизма түрінде, сонымен қатар В тобының препараты мен С витамині қолданылады.

Балалар церебралды салдануы.

Балалар церебралды салдануы – антенат, алды интранаталды, постнатальды кезеңде мидың органикалық зақымдалуы. Балалар церебралды салдануы кезінде баланың моторлық дамуының бұзылуы, бұлшықет тонусының өзгеруі және қимыл координациясының бұзылыстары байқалады.

Қимыл бұзылыстары сезімталдықтың бұзылуымен, сөйлеу мен психикалық дамудың артта қалуымен бірге жүреді.

Этиологиясы: анасының инфекциялық, соматикалық, эндокриндік аурулары, кіндікбау мен плацента патологиясы, акушерлік операциялар, иеммунологиялық сыйымсыздық.

Клиникалық көріністері: баланың қалыпты моторлық дамуының негізінде постуральды рефлекторлық механизм жатыр, ол автоматты реакцияның 2 типімен көрініс береді: тұру және тепе-теңдікті сақтау. Бұл өзгерістер нәрестенің алғашқы айларынан басталып, 5-6 жасқа дейін созылады.

Балалар церебралды салдануы кезінде қимыл бұзылыстары пирамидалық иеннервацияны, позотоникалық автоматизмдердің экстрапирамидалық реттелуін, ми қыртысының механизмдерін қамтиды. Бұл кезде тоникалық рефлекстер белсенді болып спастикалық, тоникалық салданумен байқалады. Ол тұру және тепе – теңдікті сақтаудың бұзылуына алып келеді. Лабиринтті тоникалық рефлекс, асимметриялық, симметриялық мойын тоникалық рефлекстер, патологиялық синкинезиялар балалар церебралды салдануы кезінде өте айқын білінеді және патология постуралдық белсенділіктің дамуына әкеледі.

Церебралды салдануы бар балаларда тоникалық лабиринтті рефлекс бұлшықет тонусы көрінеді, бала шалқасынан жатқанда басын көтере алмайды, қолдарын соза алмайды. Ішімен жатқанда басын көтеріп, шалқайта алмайды. Церебралды салдануы айқын көрінісі 3-4 айда біліне бастайды. Бұлшықет тонусы жоғарылауынан конрактуралардың пайда болады. Сан бұлшықеттердің гипертонусы баланың жүрісін қиындатып, аяқтарының айқасуы, табанның варусты қалыпта болуы, мезэнцефалдық бөлімдерінің қатты зақымдануымен ретсіз қимылдардың пайда болуы көрінеді. Вегетативті реттелу бұзылады, яғни шамадан тыс сілекейдің бөлінуі, гипергидроз, дермографизм байқалады.

Гиперкинетикалық синдром, координациялық бұзылуы, атониялық – астатикалық синдромдар байқалады.

Спастикалық диплегия (Литл с-мы) ең жиі кездесетін форма болып табылады. Клиникалық көрінісінде қол-аяқтарының қимыл – бұзылыстары, әсіресе аяқтары зақымдалады. Экстензорлар тонусы сіңірлік рефлекстер де жоғарлайды, дисталды бөлімдерде атетоидты қимылдар байқалады. Балалар кеш отырып, жүре бастайды. Психикалық және сөйлеу қызметтері кеш дамиды.

Спастикалық гемиплегия бір жақтың бұзылыстарымен анықталады. Бұлшық ет тонусы пайда болады, олар бүгілген түрде болады. Пневмоэнцефалография жасаған кезде кисталар, порэнцефалия, тыртықтық процестерді көруге болады.

Атониялық-астатикалық синдром кезінде бұлшық ет гипотониясы, сіңірлердің, миостатикалық тонусы бұзылып, статикалық қызметтер бұзылады. Балалар басын ұстай алмайды, отыруы, тұруы, жүруі қиындайды. Морфологиялық бұзылыстар лобарлық склероз, мишық және маңдай-мишық жолдарында байқалады.

Гиперкинетикалық форма стриопаллидарлық жүйенің бұзылысынан кейін пайда болады. Бұлшықет тонусы гипотониялы, позотониялық рефлекстер айқын білінбейді. Гиперкинездер мимикалық бұлшықеттерде, мойын бұлшықеттерінде анық білінеді. Хореоатетоз хорея, торсионды дистония, сөйлеу бұзылыстары, психикалық дамудың кеш қалуы байқалады.

Емдеу шаралары баланың алғашқы айларынан басталып комплексті түрде болу керек. Постуралды белсенділік үшін басты, денені, қол-аяқтары қалыпты жағдайда ұстау қажет. Ол үшін ортопедиялық шаралар жүргізіледі, арнайы құралдар, шиналар, лонгенталар, валиктер, жағалар қолданылады.

Ортопедиялық құралдар емдік гимнастика, физиотерапиямен бірге жүргізілуі қажет. Емдік гимнастика бұлшықеттер тонусы, еркін қимылдарды белсендіруге, рефлекторлық қызметтерді реттеуге себеп болады.

Тестік сұрақтар

Балаларда кұрсактын рефлекс корінеді

A 5-6 айлыќ

B 1 жаста

C 2 жаста

D туѓан сәттен бастап

F 3-5 жастан бастап

Өмірдіњ 14 күніне дейінгі ликвордаѓы белок саны

A 0,08-0,1

B 0,16-0,24

C 0,2-0,5

D 0,4-0,8

F 0,8-1,3

Мойын бөлімініњ заќымдануына жатпайтын

A Эрб-Дюшенн параличі

B Керер топалуы параличі

C Кофферат синдромы

D приапизм

F Ортнер синдро

Жања туѓан нәрестелерде омыртќа жотасыныњ төменгі бөлімініњ заќымына жатпайтын

A паралитикалыќ талтакаяќтыќ

B приапизм

C төменгі парапарез

D жамбас мүшелері ќызметініњ перифериялыќ заќымдалуы

F Кофферат синдромы

Бас ќанќа ішілік гипертензиясына тән емес симптом

A «күн бату» симптомы

B Греф симптомы

C «ќуыршаќ көз» симптомы

D ењбектіњ көтерілуі

F баста венозды тордыњ айќын көрінуі

Гипертензивті-гидроцефальды синдромныњ бір диагностика әдісін көрсетініз

A РЭГ

B ЭЭГ

C диафаноскопия

D ангиография

F миелография

Жања туѓан нәрестенiң жұлыны ќай дењгейдіњ төменгі ќырында аяќталады

A 12 ќабырѓа омыртќасында

B 1 бел

C 2 бел

D 3 бел

F 4 бел

Алаќан-ауыз рефлексі неше жастаѓы балаларда айќын көрінеді

A 2 айѓа дейінгі

B 3 айѓа дейінгі

C 4 айѓа дейінгі

D 1 жасќа дейінгі

F 1 жастан кейінгі

Жармасу рефлексі неше жастаѓы балаларѓа тән

A 1-2 айдаѓы

B 3-4 айдаѓы

C 4-6 айдаѓы

D 7-8 айдаѓы

F 10 айдағы

Миелоэнцефальды позотоникалыќ рефлекске жатады

A мойынын асимметриялыќ тоникалыќ рефлексі

B мойыныњ симметриялыќ рефлексі

C тоникалыќ лабиринт

D жоѓарыда аталѓандардыњ бәрі дұрыс

F дұрысы А және В

Перинатальды периодќа ќайсысы жатќызылады

A интранатальды период

B эмбриональды период

C ерте неонатальды период

D ерте фетальды период

F кеш фетальді период

Эмбриональды периодтыњ ұзаќтыѓы

A 15 күннен 11 аптаѓа дейін

B 12 аптадан 28 аптаѓа дейін