Тақырыбы: №6 практикалық жұмыс. Қопсытқыштың тартымды-лық күші және оның өнімділігін анықтау

 

Жұмыс мақсаты - берік топырақтағы қопсытқыш жұмысының тиімділігін анықтау.

Тапсырманың нұсқалары 6.1-кестеде берілген.

 

6.1-кесте - Бастапқы мәліметтер

Нұсқа	Өндірілетін топырақ	Трактор маркасы	Тіс саны z	Қопсытқыш тереңдігі hp, м	Қопсыту учаскесінің ұзындығы, L, м
	Тығыз топырақ	Т-130		0,15
	Тығыз құмайт	Т-220		0,25
	Тығыз саз	Т-220		0,35
	Балшық	Т-330		0,45
	Ауыр балшық	ДЭТ-250		0,25
	Қиыршық тас пен саз	Т-180		0,2
	Малта тас	Т-100М		0,12
	Балшық	Т-130		0,15
	Тығыз топырақ	Т-180		0,30
	Тығыз саз	Т-220		0,35
	Ауыр саз	ДЭТ-250		0,3
	Қиыршық тас пен саз	Т-330		0,45
	Тығыз топырақ	Т-130		0,2
	Малта тас	Т-180		0,25
	Тығыз топырақ	Т-220		0,35
	Тығыз құмайт	ДЭТ-250		0,45
	Саз	Т-330		0,35
	Ауыр саз	ДЭТ-250		0,25
	Қиыршық тас пен саз	Т-180		0,2
	Саз	Т-100М		0,15

 

Тайғанақтауынсыз қопсытқыш жұмысының тиімділік шарты

 

Т_сц ≥ T_т ≥ Σ W_i, Н, (6.1)

 

мұндағы Т_сц – ілінісу бойынша қопсытқыштың тартымдылық күші, Н;

T_т – трактормен дамитын тартымдылық күші, Н;

Σ W_i – қопсытқышқа қосынды кедергісі, Н.

Ілінісу бойынша қопсытқыштың тартымдылық күші мына формуламен анықталады:

Т_сц = G _{сц р}^. φ_сц, Н (6.2)

 

мұндағы G_р^сц – қопсытқыштың ілінісу салмағы, Н;

φ_сц – шынжыр табанының топырақпен ілінісу коэффициенті.

Қопсытқыштың ілінісу салмағы базалық тракторға байланысты болады келесі түрде табылады:

G _{сц р}= (1,35÷1,45)G_сц, Н, (6.3)

 

мұндағы G_сц – трактордың ілінісу салмағы, Н.

G_сц = g ^. m₀, H, (6.4)

 

мұндағы g – еркін түсу удеуі, g = 9,81м/с²;

m₀ – трактордың жалпы массасы, кг.

Шынжыртабанның топырақпен ілінісу коэффициенті топырақтың түріне байланысты алынады, φ_сц =(0,6 – 0,9). Тығыз топырақ үшін үлкен мәні алынады, жұмсақ топырақтар үшін кіші мәні алынады.

Базалық трактор тудыратын тартымдылық күші мына формула бойынша анықталады:

Т_т = , Н, (6.5)

 

мұндағы: N_дв – трактор қозғалтқышының қуаты, кВт;

η_n – беріліс ПӘК-і, η = 0,75-0,85 қабылданады;

υ – қопсытқыш қозғалысының жұмыс жылдамдығы, м/с.

Қопсытқыштың жұмыс үрдісінде келесі кедергі күштері пайда болады:

 

 

6.1-сурет – Есептік схемасы

∑W_i = W₁ + W₂, Н, (6.6)

 

мұндағы W₁ – топырақты қопсытудың кедергі күші, Н;

W₂ – қопсытқыштың қозғалысының кедергі күші, Н.

Топырақты қопсытудың кедергі күші

 

W₁ =k_р. ·b_з·h_р·z_з, Н. (6.7)

 

мұндағы k_р – топырақты қопсытудың меншікті кедергісі, мПа;

b_з – тістің ені, м;

h_р – қопсыту тереңдігі, м;

z_з – қопсыту тістерінің саны, дана.

Тістің ені

(6.8)

 

байланысы бойынша анықталады. Бұдан

 

, м, (6.9)

 

мұндағы h_р – қопсыту тереңдігі, м.

Топырақты қопсытудың меншікті кедергісі топырақтың түріне байланысты және 6.2 кестеден алынады.

 

6.2-кесте - Топырақты қопсытудың меншікті кедергісінің мәндері

Топырақ түрі	Тығыз топы-рақ	Тығыз құ-майт	Ты-ғыз саз	Бал-шық	Ауыр бал-шық	Ұсақ гра-вий	Ұсақтас пен саз
Меншікті кедергі Кр, МПа	0,3-0,6	0,6-0,9	0,7-1,2	1,1-1,6	1,7-3,0	1,7-3,0	1,6-3,2

 

Қопсытқыштың қозғалысының кедергі күші келесі формула бойынша анықталады:

W₂ = G_сц.р (f + i), Н, (6.10)

мұндағы G_сц.р – қопсытқыштың ілінісу салмағы, Н;

f – қозғалыс кедергісінің коэффициенті, f = (0,06 - 0,12) аралығында алынады.

Қопсытқыштың өнімділігі келесі формула бойынша анықталады:

 

П = , м³/сағ, (6.11)

 

мұндағы L – қопсыту учаскесінің ұзындығы, м;

h – қопсыту тереңдігі, м;

B₃ – қармауыш ені, м, B₃ = z·B + d·(z-1), м;

k_ВР – уақыт бойынша қолдану коэфиценті, k_ВР = 0,75-0,8;

υ_Р – қопсыту барысындағы жылдамдық, м/с, υ_Р = (0,3-0,8) м/с қабылданады;

t_n.n – бұрылыстар мен қопсытқышты жүргізудегі берілістер ауыстыру уақыты, t_n.n = (60-90) сек;

n – бір кесу бойымен өту саны, n = 1-2;

a – тістер арасындағы аралық, а = (0,2÷1,2) м қабылданады.