Тақырыбы: №1 практикалық жұмыс. Бұтақтағыштың тартымды-лық және өнімділік есебі

АЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

АРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

В.М. СМИРНОВ, Б.Қ. ҚҰРМАШЕВА,

Ж.Ж. ЖҮНІСБЕКОВА, А.Қ. ЖАНЕДИЛОВА

 

«Жер жұмыстарына арналған машиналарды пайдалану»

пәні бойынша практикалық сабақтарға арналған

ДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

 

 

Арағанды 2015

«Көлік техникасы және логистикалық жүйелер» кафедрасы   В.М. СМИРНОВ, Б.Қ. ҚҰРМАШЕВА, Ж.Ж. ЖҮНІСБЕКОВА, А.Қ. ЖАНЕДИЛОВА «Жер жұмыстарына арналған машиналарды пайдалану» пәні бойынша практикалық сабақтарға арналған ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР Қарағанды 2015 ОӘЖ 621.879(07)=512.122   В.М. Смирнов, Б.Қ. Құрмашева, Ж.Ж. Жүнісбекова, А.Қ. Жанедилова. «Жер жұмыстарына арналған машиналарды пайдалану» пәні бойынша практикалық сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар.– Қарағанды: ҚарМТУ баспасы, 2015. – 47б.   Әдістемелік нұсқаулар 5B071300 – «Көлік, көлік техникасы және технологиялары» мамандығының «Жүк көтеру-тасымалдау, жер қазушы, құрылыс және жол машиналары» оқыту траекториясы студенттеріне арналған. Бұл практикалық жұмыстарда тапсырмалар анықталған және оларды орындау кезеңдері келтірілген. Пікір жазған: ҚарМТУ-дың Редакциялық-баспа кеңесінің мүшесі, техника ғылымдарының кандидаты, доцент Кабикенов С.Ж.   Университеттің Редакциялық-баспа кеңесі бекіткен © Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті, 2015 МАЗМҰНЫ
№1 практикалық жұмыс. Бұтақтағыштың тартымдылық және өнімділік есебі......................................................................................................................
№2 практикалық жұмыс. Бульдозердің тартымдылық және өнімділік есебі
№3 практикалық жұмыс. Скрепердің тартымдылық және өнімділік есебі...
№4 практикалық жұмыс. Автогрейдердің тартымдылық және өнімділік есебі......................................................................................................................
№5 практикалық жұмыс. Грейдер-элеватордың негізгі параметрлерін анықтау.................................................................................................................
№6 практикалық жұмыс. Қопсытқыштың тартымдылық күші және оның өнімділігін анықтау.............................................................................................
№7 практикалық жұмыс. Тік күрегі бар экскаватордың негізгі параметрлерін анықтау.......................................................................................
№8 практикалық жұмыс. Статикалық аунақтың (катоктың) негізгі параметрлерінің есебі.........................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Тақырыбы: №1 практикалық жұмыс. Бұтақтағыштың тартымды-лық және өнімділік есебі

Жұмыс мақсаты - бұтақтағыштың мүмкіндігін тексеру және бұталар мен ұсақ орман талдарын малтығусыз орнын алмастыру, оның өнімділігін анықтау.

Тапсырма нұсқалары 1.1 -кестеде көрсетілген.

 

1.1-кесте - Бастапқы мәліметтер

Нұс-қа	Трактор маркасы	Грунт түрі	Қайырма-ның ені, м Во	Қырқылған бұталардың диаметрі, м, Do	Ағаштың беріктігі	Жергілікті еңіс, i
	ДТ-75	Құрғақ құм	2,7	0,08	Берік	+0,03
	Т-74	Дымқыл құм	2,8	0,09	Орташа	+0,04
	Т-4А	Құмайт	2,8	0,095	Жұмсақ	+0,02
	100м	Саз	3,0	0,10	Өте берік	+0,01
	Т-130	Тығыз саз	4,1	0,085	Өте жұмсақ	+0,03
	Т-180	Балшық	4,3	0,12	Орташа	+0,02
	ДЭТ-250	Ауыр балшық	4,8	0,14	Берік	+0,03
	Т-220	Орташа саз	3,6	0,11	Орташа	+0,01
	Т-330	Тығыз саз	4,6	0,145	Жұмсақ	+0,03
	Т-500	Балшық	4,1	0,09	Өте берік	+0,02
	Т-180М	Құмайт	4,3	0,14	Өте жұмсақ	+0,03
	Т-100МГП	Дымқыл құм	3,0	0,095	Орташа	+0,02
	ДТ-75	Құрғақ құм	2,8	0,085	Орташа	+0,02
	Т-4А	Саз	3,0	0,090	Берік	+0,03
	Т-130	Құмайт	4,0	0,090	Орташа	+0,02
	Т-180	Тығыз саз	4,1	0,10	Жұмсақ	+0,02

Есептің әдістемесі

Бұтақтағыш тайғанақтауынсыз қозғалыс шарты

 

T_сц.к ≥ ∑W_i, (1.1)

 

мұндағы Т_сц.к – тіркемге байланысты бұтақтағыштың тарту күші, Н;

∑W_i – бұталарды қырқу мен орын ауыстыру кезіндегі қарсылық күшінің жалпы мөлшері, Н.

Бұтақтағыштың тарту күші тіркемге байланысты төмендегі формула бойынша анықталады:

 

Т_сц.к = G_сц.к.·φ_сц., Н, (1.2)

 

мұндағы G_сц.к. - бұтақтағыштың тіркесті салмағы, Н;

φ_сц – шынжыр табан ілінісуінің топырақпен коэффициенті.

Шынжыртабан ілінісуінің топырақпен коэффициенті топырақтың түріне байланысты қабылданады. тығыз топырақ үшін үлкен мәнді, жұмсақ топырақтар үшін аз мәні алынады.

Бұтақтағыштың тіркесті салмағы төмендегі формула бойынша анықталады

 

G_сц.к = (1,15-1,20) М_о.тр∙g, H,

 

мұндағы М_о.тр – трактордың жалпы массасы, кг (2.2-кесте (12 бетте) бойынша алынады);

g – еркін түсу үдеуі, g=9,81 м/с² деп алынады.

Бұтақтағыштың жұмысы кезінде келесі қарсылық күштер әсер етеді (1.1 - сурет).

Қарсылық күшінің қосындысы төмендегі формула бойынша анықталады:

 

∑W_i = W₁ + W₂, Н, (1.3)

 

мұндағы W₁ – бұталарды кесу мен орын алмастыруының кедергісі, Н;

W₂ – бульдозердің жүрісіне кедергі, Н.

Бұталарды кесу кедергісі төмендегі формула бойынша анықталады:

 

W₁ = R = , Н, (1.4)

 

мұндағы Р_ск - бұталарды жаруға арналған қарсылық күші, Н;

Р_р – бұталарды кесуге арналған қарсылық күші, Н;

Р_тр – бұтақтағыш жұмыс органының ағашқа үйкелу қарсылық күші, Н.

 

1.1-сурет - Бұтақтағыштың және оның есебінің сұлбасы

Бұталарды жаруға арналған қарсылық күші

 

Р_ск = [σ]_из F_из, H,

 

мұндағы [σ]_из – ағаштың иілуге қарсы шекті кернеуі, бұталардың түріне байланысты алынады [σ]_из = (40-80) Н/см²;

F_из –иілуге ұшырайтын бұталардың көлденең қимасының ауданы, м².

Бұталарды кесуге арналған қарсылық күші

 

Р_р = k¹ F_р, Н,

 

мұндағы k¹ – ағаштың кесуге меншікті кедергісі, бұталардың түріне байланысты алынады k¹ = (100-400) Н/см² ;

F_р – кесуге ұшырайтын бұталардың көлденең қимасының ауданы, м².

F_из ≈ F_р шарты орындалуы керек.

Бұтақтағыш жұмыс органының ағашқа үйкелу қарсылық күші

 

Р_тр = Р_ск µ, H,

мұндағы µ - металдың ағашқа үйкелу коэффициенті.

Бұтақтағыштың қозғалысға қарсылығы төмендегі формула бойынша анықталады:

 

W₂ = G_сц.к ·(f + i), Н, (1.5)

 

мұндағы G_сц.к – бұтақтағыштың тіркесті салмағы, Н;

f – қозғалыс кедергісінің коэффициент мөлшері, топырақтың түріне байланысты және жабдықтық жүрісіне f = 0,06-0,2 артық мәнде қабылданады қопсыған топырақ үшін және жабдықтың дөңгелекті жүрісіне байланысты;

i – жергілікті еңіс.

Бұтақтағыштың қозғалысының тайғанақтауынсыз қозғалыс шартын тексереміз

T_сц.к ≥ ∑W_i.

 

Бұтақтағыш жұмыс кезінде түзусызықты қозғалыс шартын сақтау керек.

 

М_уд ≥ М_пов,

 

мұндағы М_уд - бұтақтағышты трассада ұстайтын момент, Н·м;

М_пов - бұтақтағышты бұруға тырысатын момент, Н·м.

Бұтақтағышты трассада ұстайтын момент

 

М_уд = 0,5 G_сц.к.·B_к·φ_сц, Н·м,

 

мұндағы B_к – базалық трактордың келесі шартын қабылданады.

 

В_о = B_к + (0,3-0,4), м.

 

Бұтақтағышты бұруға тырысатын момент

 

М_пов = 0,5 R В_о.

 

Бұтақтағыштың пайдалану өнімділігі төмендегі формула бойынша анықталады

П_б. = , м²/сағ, (1.6)

 

мұндағы В_о – қайырманың ені, м;

L – өңдеу телімінің ұзындығы, м;

k_вр - бұтақтағыштың уақыт бойынша игерушілік еселігі, k_вр. = (0,70 ÷ 0,80) қабылданады;

Т_ц – бұтақтағыштың жұмыс циклының уақыты, с.

Бұтақтағыштың жұмыс топтамасының уақыты

 

Т_ц = t_р + t_пов + t_о.ц, с,

 

мұндағы t_р – бұталарды кесу және тасымалдау уақыты, с;

t_пов – бұтақтағышты бұру уақыты, с;

t_о.ц – циклға қызмет көрсету уақыты, с.

Бұталарды кесу және тасымалдау уақыты

 

t_р = L/v_р.х, с,

 

мұндағы v_р.х – – бұтақтағыштың бұталарды кесу кезіндегі жылдамдығы, м/с.

Бұтақтағышты бұру уақыты

 

t_пов = (45-60) с.

 

Циклға қызмет көрсету уақыты қайырманы басқаруға және берілістерді ауыстыруға кететін уақыттың қосындысынан тұрады.

 

t_о.ц = (25-30) с.

 

1.2-кесте

Нұсқа	Кесу және бұталарды тасымалдау учаскесінің ұзындығы, м
1-4	16-18
5-8	18-20
9-12	17-19
13-15	20-22
16-20	16-18