Сандар,жылдар, ғасырлар 20 страница

Қыршаян қандай класс өкілі? өрмекші тәрізді

Қыршаянның шаншары? Құрсағының соңғы буынында

Қырықбуын жапырағының түсі: Қоңыр

Қырықбуында болмайды - гүлі

Қырықбуында фотосинтез жүреді: Жаздық өркен.

Қырықбуында фотосинтез жүреді- Жасыл сабағында

Қырықбуындар өсетін жер- Ылғалдылығы жоғарғы жерлерде.

Қырықбуындар өсетін жер- Барлық ылғалды жерлерде.

Қырықбуыннан көктемде дамитыны: Масақшасы бар қоңыр өркенднр

Қырықбуынның далада, шалғында пайда болуы нені дәлелдейді- Топырақтық

Қырықбуынның жаздық өркеннің қызметі: Өсу.

Қырықбуынның жаздық өркені. Жасыл.

Қырықбуынның жаздық өркенінде жүретін үдеріс. Қарқынды өсу.

Қырықбуынның жапырағы- Қабыршақ

Қырықбуынның жапырақтары болмайтын өркен- Жаздық өркен

Қырықбуынның жер үсті өркендері. 2 түрлі.

Қырықбуынның жыныссыз көбейеді. Спорамен.

Қырықбуынның жыныссыз көбеюі... жүзеге асады: Споралары арқылы.

Қырықбуынның көбею өркені. Көктемгі өркен.

Қырықбуынның көбеюі. Спорамен.

Қырықбуынның көктемде дамитын өркенінде болады: Масақшасы бар қоңыр өркендер

Қырықбуынның масақтары бар өркен. Көктемгі өркен.

Қырықбуынның өзегіндегі ұсақ шоқ түзетін ұлпалар. Өткізгіш.

Қырықбуынның споралары дамиды: Масақшада.

Қырықбуынның спорасының жетілетін жері. Масақтарында.

Қырықбуынның спорасының пісіп жетілетін орны- Спора масақшасында

Қырықбуынның ұшында орналасатын спорангийлер тобының орны- Бүр

Қырықбуынтектес өсімдіктердің көбею қызметін атқарады: Көктемгі өркендер

Қырықбуынтектес- 30-35түр.

Қырықжапырақ спораларының пісіп жетілетін орны- Жапырағында

Қырықжапырақтектестер- 10 000.

Қырықжапырақтылардың жапырақтары... түрлі қызмет атқарады. 2.

Қырықжапырақтылардың қауырсын тәрізді ірі жапырақтары- Вайялар

Қырықжапырақтың нағыз қауырсынды тілімделген жапырақтары жетіледі. Үшінші жылы.

Қысқа бейімделіп түлейтін сүтқоректілер- Ақ қоян, ақкіс, аққалақтар

Қысқа күндік өсімдік- Мақта.

Қысқа сүйектер: Омыртқа

Қысқа сүйектерге жатады: Алақан, омыртқа

Қысқарған сабақты өсімдік. Бақбақ.

Қысқы тыныштық қалпына көшкен өсімдіктер ұлпасының ерекшелігі- Зат алмасу өте баяулайды

Қыста, қалың қардыі астында ауа температурасы -14°С болса да фотосинтез жүретін ағзалар. Мүктер.

Қыстап шығатын құс Шымшық

Қыстық өркендер дайындайды- Күзде

Қыстырма бой деген не- Әр буынаралықтардың түп жағындағы жасушалардың бөлінуі

Қысы-жазы адамның денесінің температурасы. 36,6° С.

Қышқыл жаңбырдың жауатын себебі- Атмосферада СО₂ мен NO₂ көп бөлінуінен

Қышыма кененің мөлшері: 0,2 -0,5 мм.

 

Л.Полинг- ақуыздың екінші реттік құрылымын ашқан, «орақ пішінді жасушалы анемияның» пайда болу себептерін тапты.

Лаверан- Безгек ауруын қоздыратын паразитті ашқан ғалым.

Лакмус алынатын өсімдік. Қына.

Лалагүл тұқымдастарының белгілі түр саны- 4000

Лалагүл тұқымдасына жататын техникалық өсімдік- Шырыш

Лалагүл тұқымдасының гүл формуласы- К₃₊₃ А₃₊₃Ж₁

Лалагүл тұқымдасының гүлінде болмайтыны.- Тостағаншалары

Лалагүл тұқымдасының гүліндегі аталық саны :6

Лалагүл тұқымдасының гүліндегі күлте жапырақшалары: 6

Лалагүл тұқымдасының жемісі- Қауашақ, жидек

Лалагүл- Д/ж 4 000,ҚР 57,Тамыры-сабансабақ, пиязшық,Дәрілік лапыз, тамырдәрі, қырлышөп,Сәндік секпілгүл, сүмбілшаш, қызғалдақ,Бөлме өсімдігі кірпішөп (аспарагус),

Лалагүлдер тұқымдасына жататын өсімдіктердің барлығында бірдей жемістері қауашақ емес,ішінде жемісі жидектері де кездеседі,ол- Май інжугүлі

Лалагүлдерге жататындар: Жауқазын

Лалагүлдердің гүл серігінің жапырақшаларының орналасуы: 2 қатар шеңберлі

Лалагүлдердің гүліндегі аналық саны: 1

Лалагүлділер тұқымдасы-1 300 түр, Қазақстанда- 57 түр.

Лалагүлділер тұқымдасына даражарнақтылар класына жататын шырынды өсімдік- Алоэ

Лалагүлділер тұқымдасына даражарнақтылар класына жататын шырынды өсімдік: Лапыз

Лалагүлділер тұқымдасына жататын: Қызғалдақ,жауқазын

Лалагүлділер тұқымдасындағы дәрілік өсімдік- Лапыз.

Лалагүлділерге жататындар: Жауқазын.

Лалагүлділердің жемісі. Қауашақ.

Лалагүлділердің сәндік түрлері: Секпілгүл,сүмбілшаш

Лалагүлдің гүлі. 1 аналық, 6 аталықтан тұрады.

Ламинария тереңдікте өседі: 20 -30 м.

Ланцетник жүйке жүйесінің орталық бөлігі денесінің қай жағында- Арқасында

Ланцетник қай белгісі омыртқасыз жануарларға тән емес- Бір қабатты эпителий жабыны

Ланцетник қай мүшесі арқылы қозғалады- Құйрыққанаты арқылы

Ланцетниктің жүйке жүйесі қандай құрылысты- Жүйке түтігі

Ланцетниктің қантамырлар жүйесі қай типті- Тұйық

Лас суда, кір жеміс-жидектерде болатын қарапайым жәндік: Қантышқақ амебасы.

Лас суда, кір көкөністе, жеміс-жидекте болатын қарапайым жәндік- Дизентерия амебасы

Лас судағы бір жасушалылардан жұғатын жұқпалы ауру- Қантышқақ амебасы

Лас суды ішкеннен, көкөністі, жеміс-жидекті жумай жегеннен сау адамға жұғады. Дизентерия амебасы.

Лас шаңда 3 айға дейін тіршілік етеді-туберкулез таяқшалары,Оба бактериясы топырақта-25 күнге, іш сүзегінің бактериясы-3 айға дейін сақталады.

Латимерия алабұғадан қай мүшелерінің құрылысы арқылы ерекшеленеді- Жұптасып орналасқан жүзу қанаттарымен

Латимерия келесі балықтар өкіліне жатады. Саусаққанатты балықтарға.

Латынша «у» деген сөз: Вирус.

Лейкопластардың қызметі: Қор затын жинауға қатысу.

Лейкопластардың түсі: Түссіз

Лейкоциттер Ағзаны жұқпалы аурудан қорғайды.

Лейкоциттер түзіледі- Лимфа түйіндерінде, көкбауырда, сүйектің қызыл кемігінде

Лейкоциттер түзілетін жер. Көк бауырда, жілік кемігінде, лимфа түйінінде.

Лейкоциттердің қызметін толық зерттеген ғалым. И.И.Мечников.

Лейкоциттердің тез көбейіп, қан ағынын толтырып жіберуден пайда болатын ауру. Ақ қан ауруы.

Лейшманиоз- құм шіркейлері -құмыты арқылы таралатын тері ауруы;

Лептесік жапырақтың қай қабатында кездеседі- Өңінде

Лизасома қандай қызмет атқарады- Әртүрлі өнімдердің ыдырайтын орны

Лизосома органоидын ашқан ғалым: Де Дюф.

Лизосомалар жасушаның: Ас қорыту мүшесі

Лизосоманы алғаш рет ашқан ғалым. Де Дюв.

Лизосоманың қызметі: Макромолекулаларды ыдырату.

Лимон қышқылы айналымына даярлық кезеңі басталады- энергиясы мол органикалық заттар энергиясы аз қарапайым заттарға ыдырауынан басталады.

Лимон қышқылын айналымына даярлық кезеңі басталады: Пируват молекуласының өзгеруінен басталады.

Лимон қышқылын өндіруге қолданылатын саңырауқұлақ: Аспергилл.

Лимфа келіп құяды. Оң жақ құлақшаға.

Лимфа мен қанның химиялық құрамын еске түсіріңдер. Мына тұжырымның қайсысы дұрыс- Қан плазмасынан гөрі лимфада ақуыз аз

Лимфа неден пайда болады- Клетка аралық сұйықтықтан (жасушааралық)

Лимфада болатын лейкоциттер- Лимфоциттер

Лимфаның қызметі- Ұлпаларға қоректік заттар мен оттегіні тасымалдайды

Лимфаның түзілуі- ұлпа сұйықтығынан

Лимфациттердің қызметі- Организмнің иммундық реакцияға қатысыды

Липидтер жасушада қандай қызмет атқарады- Энергетикалық

Липидтер жасушалардың қандай органойдында синтезделеді- Эндоплазмалық торда

Липидтер синтезделетін жасуша органоиды. Эндоплазмалық тор.

Липидтердің қызметі: Энергетикалық

Лихенология- қыналар туралы ғылым.

Лукьяненко- Безостоя-1 сортын шығарған.

Лямблиоз- аш ішекте, өт өзегінде паразиттік жолмен тіршілік ететін қарапайымды-

Лямблияның таралуы- Бауырдағы өт қалтасы

 

М.Ә.Айтқожин- 1878ж информасоманы ашты.

М.В.Ломоносов- Жануарлар мен өсімдіктер арасында өтпелі формалардың бар екендігін ашты.

М.Мальпиги- 1661ж өте ұсақ қантамырлар-қылтамырларды ашты.

М.Хейл -«Эволюция» терминін енгізді.

М.Шлейден, Т.Шванн- 1838-1839жж жасуша теориясын тұжырымдады.

Май адам мен жануарлар ағзасында төменде берілген заттардың қайсысына айналады- Көмірсуларға

Май алу үшін өсірілетін мәдени дақыл- Күнбағыс

Май алынатын негізгі өсімдік: Күнбағыс.

Май алынатын өсімдік (дақыл). Зәйтүн.

Май безінің қызметі- Теріні майлайды

Май молекуласының құрамына кіретін қосылыс: Глицерин.

Май молекуласының құрамына кіретін қосылыс- Глицерин мен май қышқылы

Майда вакуольдердің құрамында илік заты бар көпжасушалы балдыр. Ламинария.

Майда, жеңіл, құрғақ тұқымдар таралады- Жел арқылы

Майдың молекула құрамы: Май қышқылы, глицерин.

Майдың молекула құрамы: Эхидна, үйректұмсықтылар.

Майлар 3 элементтен құралған- Көміртегі, азот, күкірт

Майлар мен полисахаридтердің көмірсулар алмасуына қатысады- Тегіс эндоплазмалық тор

Майларды қандай фермент ыдыратады- Липаза

Майлардың, көмірсулардың синтезделу әрекеті жүреді. Тегіс бетті эндоплазмалық торда.

Маймыладамдар: Питекантроптар.

Маймылдарда жақсы дамыған- басбармағы

Макроэволюция: Ірі жүйелік топтардың қалыптасу процесі

Мақта гүлі -*Т₃₊₍₅₎К₅А(_∞)Ж_(∞)

Мақта өсімдігі гүлдейтін ай- Маусым.

Мақта өсімдігінде ауру туғызатын бактерия. Гоммоз.

Мақтаға, жеміс-бақша өсімдіктеріне зиян келтіруші? Өрмеккене

Мақтадан мол түсім алу үшін қажет температура? 15-17⁰С

Мақтаның бактериялық ауруы. Гомоз.

Мақтаның биіктігі? 1,5-2метр

Мақтаның жемісі? Қауашақ

Мақтаның қауашағы ашылатын жақтау саны? 3-5

Мақтаның тұқымдасы. Құлқайыргүлділер.

Мақтаның тұқымындағы майдың мөлшері: 24-26%.

Мақтаның ұрық шашатын түрі? Шит

Мақтаның шала ашылған қауашағы- Көсек.

Мал шаруашылығы ауыл шаруашылығының бір саласы ретінде қай кездерден басталды? Ертедегі адамдар жабайы аңдарды колға үйрtте бастаған кезде

Малазықтық дақыл ретінде өсірілетін күрделігүлді өсімдік: Жералмұрт.

Малакология – Ұлуларды зерттейтін ғылым

Мальпигий тамырлары бұлар: Зәр шығару мүшесі.

Мальпигий түтікшелері тән көпжасушалылар: Өрмекшітектестер

Мальпигий түтікшесінің аяталатын жері? Ішегінде

Маммалогия (териология) - сүтқоректілер туралы ғылым

Мамық қанаттары жақсы жетілген? Суда жүзетін құстарда

Маржан полиптер (коралдар) қайда тіршілік етеді? Теңіз тоғандарында

Маржан полиптермен мезузаның айырмашылықтары? Қозғалу әдісі

Марқакөл қорығы орналасқан: Оңтүстік Алтайда.

Маса арқылы жұғатын ауру. Безгек.

Масаның ауыз мүшесі- Шаншып-сорушы

Маусымдық қоныс аударуының сигналы болады? Күннің ұзақтығы

Мәдени өсімдік. Мақсыр.

Мәдени өсімдіктер мен арамшөптер арасындағы қатынас? Түр аралық күрес

Мәдени өсімдіктер саны- 25 000; 50 тұқымдас.

Мәдени өсімдіктер- Адамның қолымен өсірілетін өсімдіктер.

Мәдени өсімдіктерге зиян келтіретін қандала? Қасақы жалпайма

Мәдени өсімдіктердің сан алуандығын, шығу орталығын зерттеген ғалым. Н.И.Вавилов.

Мәдени өсімдіктердің шығу орталығын зерттеген ғалым? Н.И. Вавилов

Мәдени өсімдіктердің шығу орталықтарын анықтады: Н.И.Вавилов.

Медицинада ауруларды емдеуге қолданылатын саңырауқұлақ. Пеницилл.

Медицинада дәрі ретінде қолданылатын құлқайыргүлділердің түрі: Жалбызтікен.

Медицинада пайдаланылатын саңырауқұлақ. Пеницил.

Медицинада плаунның тұнбасын қолдануға болатын ауру: Іш жүргізуге.

Медуза: Еркін тіршілік ететін.

Медузаға қандай қоректену типі тән? Жыртқыш

Медузалардың денесінде болмайтын бөлік. Табан

Медузаның жүйке жүйесі? Диффузия типті

Медузаның қорегін ұстауы- Қармалауыштарындағы атқыш жасушаларымен

Медузаның қоректену типі- Жыртқыштық

Медузаның қоректі ұстауы- Қармалауыштарындағы атқыш жасушаларымен

Мезодерма дегеніміз? Ұрықтың үшінші қабығының түзілуі

Мезозой кезеңі: Юра

Мезозой кезеңі- ұзақтығы 165,Триас, Юра, Бор; «Динозаврлар» ғасыры, бауырымен жорғалаушылардың басым болуы, ащықтұқымдылардың кең таралуы; алғашқы құс-археоптерикстің шығуы; Жабықтұқымдылар басым болып, Басаяқты моллюскалардың кеңінен таралуы

Мейоз дегеніміз- Пісіп жетілу аймағында жыныс жасушаларының бөлінуі

Мейозда аллельді гендер қалай ажырайды? Әр түрлі жасушаға түседі

Мейоздық бөліну кезінде, хромосомалар санының азаюы. 2 есе.

Мейоздық бөліну кезіндегі фазаның реттік жүйесін көрсет? Профаза-митофаза-анафаза-телофаза

Мейоздық жолмен бөлінетіндер. Жыныс жасушалары.

Мейоздық кезеңде хромосомалар жиынтығы- Екі есе азаяды.

Мейоздық кезеңде хромосомалар- Екі есе азаяды.

Мейоздың бөліну нәтежесінде неше сперматозойд жасушалары түзіледі? 4

Мейоздың бірінші бөліну кезінде бір аналық жасушадан неше жасуша пайда болады? 2

Мейоздың бірінші бөлінуі. Редукциялық

Мейоздың бірінші бөлінуінде жасушада хромосомалардың қандай жиынтығы болады? Гаплойдты

Мейоздың бірінші бөлінуінің профазасында қандай әрекеттер жүреді? Гомологиялық хромосомалар каньюгацияланады, спиральданады, ядро жарғақшасы ериді

Мейоздың екінші кезеңі: Эквационды

Мейоздың редукциялық бөлінуі? 4 фаза

Мекендейтін иесінің қоректік заттарын пайдаланып, тіршілік ету. Арамтамақтық.

Мектеп сыныбында сабық басталғанға дейін болатын микроб саны- 2600.

Мембранасыз органоидтер: Рибосома

Мендель тәжірибесінде белгілердің тұқымқуалаушылығын зерттеудегі қолданған әісі- Гибридологиялық

Мендельдің тәжірибе жасаған өсімдігі: Бұршақ

Мендельдің тәжірибесіндегі бірінші ұрпақты дигибридті шағылыстыруда жұп белгілердің гендері қалай орналасқан? Гомологиялық хромосомалардың әр түрлі жұбында

Менингит – Мидың ауруы

Менингит.... қабынуы. Ми қабығының.

Менингит....қабынуы: Ми жұлынының қабығының

Ментор әдісімен И.В.Мичуриннің шығарған алма іріктемесі? Бельфлер – китайка

Метобализм өзара байланыста қарама-қарсы процестерден тұрады? Синтез және ыдырау

Мешел (рахит)- D дәрумені жетіспеуінен сүйектердің қисаюы.

Мешелмен ауырған адамды тұз мөлшерінің азаюы? Сүйегінде болады

Ми бағанасына кіретін бөлігі. Сопақша ми.

Ми бағанасынан тарайтын жүйке саны. 12 жұп.

Ми бөліктерін байланыстыратын қарынша саны? 4

Ми бөлімдері өзара байланысады? Өткізгіш жолдар арқылы

Ми көпірі байланыстырады: сопақша ми мен ортаңғы миды.

Ми көпіріне кіретін бөліктер- сопақша ми мен ортаңғы

Ми көпірінің жүйке жасушалары қабылдайды? Беттің терісінен, тілден келетін хабарларды

Ми қарынша саны- 4

Ми қарыншалары? Ми сұйықтығымен толтырылған қуыс

Ми қыртысындағы көру аймағы. Шүйде.

Ми қыртысының рефлекстік қызметін ғылыми тұрғыдан түсіндірген орыс ғалымы. И.М.Сеченов.

Ми мен жұлын қабықтарының қабынуынан болатын ауру Минингит

Ми мен жұлыннан құралатын жүйке жүйесінің бөлімі. Орталық.

Ми мен жұлынның сұр заты түзеді? Нейрондар денесін

Ми рефлекстері деген кітаптың авторы: И.М.Сеченов

Ми рефлекстері еңбегін жазған: И.Сеченов.

Ми сауыты мен бет сүйек бөлімдерінен тұрады: Бас сүйек қаңқасы

Ми сауыты сүйектері мен сегізкөз. Қозғалмайтын сүйектер.

Ми сауытына жатпайтын сүйек: Жақ.

Ми сауытына кіретін сүйектер- Төбе, самай, маңдай, шүйде (қарақұс)

Ми сыңарлары қыртысының жұмысы бұзылып, ақыл-есі кем болатын ауоу. Кретинизм.

Ми сыңарларындағы бөліктер саны – 4.

Ми ұрықтың даму ерекшеліктеріне байланысты? 5- ке бөлінеді

Мидан тарайтын жүйкелер саны - 12жұп жүйке

Мидың жұмыс істеу белсенділігін анықтау әдісі? Электроэнцефолография

Мидың жұмысын зерттеу әдісі: Электроэнцефалография.

Мидың көру аймағының орналасқан бөлігі? Аралық ми

Мидың қай бөлігі қимыл әрекетін реттейді? Мишық

Мидың қозуын күшейтеді? Никотин

Мидың орташа салмағы: 1300-1400 г.

Мидың рефлекстері» ғылыми еңбектің авторы: И.М.Сеченов.

Мидың сұр заттарын тұтас орналасуын- Ядро деп атайды

Мидың сұр заты. Нейрон денелерінің шоғыры.

Мидың сұр затын құрайтындар- Нейрон денесі мен қысқа өсінділері (дендриттер)

Мидың теріде пигмент түзілу реттейтін бөлімі Ортаңғы ми

Мидың торлы қабықшасының қабынуы- Арахноидит

Микробиология ғылымында күкіртті бактерияны зерттеген: С.Н.Виноградский.

Микробиология- микроағзалар туралы ғылым.

Микробиологияның дамуына жол ашқан? Луй Пастер

Микробтарды ерітетін обыр жасушалар. Фагоциттер.

Микробтардың әсерінен тістің дентин затының бұзылуынан болатын ауру: Тісжегі.

Микроорганизмдер селекциясында кең қолданылатын әдістер: Эксперименттік мутагенез.

Микрооргонизмдердің өздігінен пайда болмайтынын дәлелдеген ғалым? Луй Пастер

Микроскоптағы обьективтібөлігі? Бірнеше үлкейткіш шыны

Микроскоптағы үлкейткіш шынысы бар түтіктің атауы? Тубус (көру аймағы)

Микроскопты препаратқа жарық бағытының реттелуі? Айнасы арқылы

Микроскоптың 2 линзасы бар бөлігінің атауы. Окуляр.

Микроскоптың бірнеше линзасы бар бөлігінің атауы. Объектив.

Микроскоптың жарық қабылдайтын бөлігі – Үлкейткіш шыны.

Микроскоптың жарықты қабылдайтын бөлігі: Айна