Тақырып 13 Спичрайтинг

1. Спичрайтинг түсінігі, мақсаты және спичрайтинг міндеттері.

2. Спичрайтинг түрлері.

3. Спичрайтердің кәсіби-жеке қасиеті.

4. Спичрайтерлік мәтін ауызша PR-жолдау ретінде.

Спичрайтинг ақпараттық РR жатады: 1) ақпаратпен жұмысқа негізделген, әсіресе әлеуметтік ақпараттың түрлері ретіндегі РR-ақпаратпен; 2) ақпараттық-коммуникативтік қызмет түрлерінде спичрайтинг өзінің соңғы өнімінде – жұрт алдында сөз сөйлеуде қалыптасуға, өзінің тиімді коммуникациялық ортасын қолдауға негізделген. Спичрайтер мәтінді дайындау үдерісінде зерттеуші-талдаушы ретінде болады.

Спичрайтердің негізгі мақсаты – өндіріс және ұйымдардың, жеке тұлғаларға өзінің аудиториясымен дұрыс қатынасуға, олармен тіл табысып, өзіне тарта білуге көмек көрсету.

Копирайтерлерге қарағанда, спичрайтерлер аудиториямен жұмыс істеуге арналған, тақырыпты әйгілеу, дүйім жұрт алдында жағдайлар мен фактілерді түсіндіретін аналитикалық материалдарды жасайды.

Докладтар, пресс-релиздер, претентациялар, құттықтау сөздерін дайындау –спичрайтердің міндетіне жатады.

Cпичрайтер тек қара жұрт алдында сөйлеу сөзін дайыптап қоймай, мәтінді орындау сұрақтары бойынша консультация жүргізеді, жұмыс үдерісінің нәтижесі мен барысын қадағалайды. Спичрайтинг ерекше РR-технология ретінде өз бойында ғылым мен өнер элементтері болуы керек, өйткені кәсіби белгіленген тәжірибелік риториканың түріне жатады, шешендік өнердің тәжірибелік дағдысын қолданады.

Сонымен, спичрайтинг – 1), РR-мәтінді жазу мен дайындау техникасы түрінде көрсетілген, ауызша орындауға арналған айрықша РR-технология, сондай-ақ жұрт алдында сөз сөйлеу және орындау бойынша басшының консалтингісі. Тар мағынада – РR базистік субъект басшысына арналған жұрт алдында сөз сөйлеу мәтінін жазу; 2) басшының жұрт алдында сөз сөйлеуіне мәтін дайындаудың кәсіби РR-қызметінің түрлері, мысалы, саяси және іскерлік болуы мүмкін.

Саяси спичрайтинг саяси партия басшыларына, ұйымдар мен одақтарға арналған сөз сөйлеу мәтіндерін жазу жатады (сысалы, ҰБҚ, ЮНЕСКО).

Жеке спичрайтерлер үнемі жиналыстарда, отырыстарда, радио немесе теледидарда интервью немесе шолулар жасайтын саясаткерлердің басты көмекшілері болады. Елбасының спичрайтерлері қызметінің ерекшелігі, бұлар бірден саяси талдаушылар, сарапшылар және «пиаршы» қызметін атқарады, олардың тікелей міндетіне қарқынды идеялар мен жарқын бейнелер жасау, өткір метафоралар мен мемлекеттік және әлемдік көлемдегі жағдайларды нақты бағалау жатады.

Іскерлік спичрайтинг басшыларға компанияның ашылуы немесе жабылуында сөз сөйлеу үшін, марапаттау және медальдар, грамоталар табыстау рәсімінде, инвесторлар, серіктестермен, клиенттермен салтанатты кездесулерде қолданыға арналған.

Спичрайтердің кәсіби-жеке қасиетінің ерекшеліктері:

- қызмет аясын білу, үнемі ақпараттық шеңберде болу, өйткені бизнес саласын, соңғы тенденцияларды білу, үдерістерді түсіну – табысты қызмет көзі;

- коммуникациялық білімнің, әлеуметтанудан базалық білімнің болуы, БАҚ жұмысының үдерісін түсіну, журналистік дағдылардың болуы (сөз сөйлеу мәтінін жазу, през-релиздер, пресс-киттер және т.б.);

- техникалық білімнің болуы, компьютерді білу, тәжірибелі пайдаланушы деңгейінде негізгі программалық өнімдерді игере алуы, жұмыста ғаламтор көздерін қолдана алуы;

- ой-өрісінің кең болуы, әлемдік, сондай-ақ, елдегі жағдайлардан хабардар болуы;

- бюрократиялық аппараттың қалай жұмыс істейтінін білу және түсіне алу, өйткені онсыз бұл аппараттың «сізге қызмет етуін» қамтамасыз ету мүмкін емес;

- басқарушылық дағдыларының болуы, онсыз компанияда жоғары жағдайға жету және басқаларды өзіңнің пікіріңді тыңдауға мәжбүрлеу мүмкін емес;

- қатынасқа түсе білу, әрбір қызметкер, сондай-ақ басшы сіздің әрқашан көмекке келіп, тыңдай алатыныңызды және бағалы кеңес бере алатыныңызға дайын екеніңіздібілуі қажет;

- жасырын құпия ақпаратты сеніп тапсыра алатын сенімді адам болуы қажет.

Әрбір PR-маманға басты кәсіби талаптары коммуникациялық дағдылармен тиімді қолдана білу жатады, олар өз алдына ауызша және жазбаша сөйлеумен логикалық және дұрыс пайдалана білу, өз ойын мәтінге сауатты бейнелеу алу. РR-мәтіннің ерекшелігін ескере отырып, нақты оның табиғатына экстралингвистикалық факторлардың айтарлықтай ықпалы (уақыт, орын, субъект, объект және т.б.) оны белгілеу үшін дискурс термині қолданылады (жағдайлық аспектісінде алынған мәтін, сөйлеу (= мәтін), өмірге батырылған). РR-мәтіндердің жіктемесі әртүрлі негіздер бойынша (терминология және жіктелудің бірегейлігі әлі жоқ, сондықтан бір мәтіннің синонимдік атаулары кездеседі):

Әдебиет:

1. Салтыкова М.В. Спичрайтинг (Культура речи. Стилистика. Риторика). Учебное пособие: Учебное пособие. – М.: МГУКИ, 2014. – 128 с.

2. Кривоносова А.Я. Основы спичрайтинга: Учебное пособие. – СПб: СПбГУ, 2003. – 56 с.

3. Кривоносов А. Д., Филатова О. Г., Шишкина М. А. Основы теории связей с общественностью. – СПб.: Питер, 2011. – 384 с (С. 196-234)