-: doğru (tərəf, sarı), qarşı . , qarşı , , -. tərəf, qarşı - doğru. : Bağa doğru (tərəf, sarı); Düşmənə qarşı.
- dair, aid.
-: dair ... , aid , : O size aid bir söz demədi; Bu sizin məktubunuza dair dir. - .
- göre, esasən.
-: göre, esasən, (-), (-). : Son xəbərlərə görə (esasən); Ona göre.
- başqa (qeyri, savayı), ayrı, əlavə.
-: başqa (qeyri, savayı), ayrı, əlavə, , , . : Arzudan başqa (geyrı, savayı) hamı yatmışdı; Kitablara əlavə bir neçə jurnal da var.
Ouml;trü.
- ötrü, dolayı -, : Səndən ötrü (Senden dolayı); Xaricə getməkdən ötrü (Hariçe getmekten dolayı).
12. .
1. B a, ya, . : Bu onun anası ya (da) xalasıdır. da , ya da .
2. ya : Bu (ya) onun dostu, ya da qardaşıdır; O qoca kişi ya onun valideyni, ya da onun müəllimi, ya da taksi sürücüsüdür.
3. , ya(da) yoxsa. : Bu genç sizin oğlunuz yoxsa tələbinizdır.
4. B nə...nə(də) : Bu tələbə nə yaxşi, nə(də) pisdir.
: ki
) : ki, : ; : Mən gördüm ki, o yaxşi qaça+bilir.
) , : ki (kı, kü, ku), :
a, (mənim, onun) (in4), . , . : Sənin şirkətin burada, mənim- ki isə Moskvadadır; Sevil senin çantan balacadır, ərzağı Anarin- ki -na qoy.
|
|
) , : da / də : ki / kı, , . : Otaqda- kı şəkillər mənimdır.
) (: , ) ki2 , :
Hər mehmanxanada Xidmət Bürosu var. Mən bu mehmanxanada- kı -na getdim və xahiş etdim ki,onlar bizim grupumuza Qobustanda- kı şəkilləri göstərsinlər, çünki Qobustanda- kı -lar bütün dünyada məşhurdurlar.
) : ki . , : ... ; ... ; : Namiq indi ya universitetdə, ya da ki kitapxanadadır; O, nə məndən, nə səndən, nə də ki başqa bir adamdan soruşmadı.
e) / , : Sən ki bilirdin, o təhlükə altındadır.
13.
1. : -çi (-çı,-çü,-çu)
: - çi (-çı,- çü,-çu), , , : neft < neft+çi; deniz < deniz+çi. , : - ici (-ıcı, -ücü, -ucu) , : Sür+mək < sür+ücü (şöfr); Oxu+maq < oxu+cu; Al+maq < al+ıcı.
: -ca /-cə.
: - ca /-cə, , , : Sən rus-ca danışırsanmı? (Sen rusça konuşuyormusun?); Mən-cə bu düz deyil.(Bence bu doğru değil?)
: -mi /-mı.
: -mi /-mı, , . : Siz bu gün istirahət edəcəksinizmi?(Siz bugün istirahat edecekmisiniz?); O bu gün dərsini bilirmi? (O bugün dersini bilirmi?).
: , , .
, , , , .
4. : -li4 /-siz4.
: -li (-lı, -lü, -lu) -siz (-sız, -süz,-suz) . , : -li4, ; -siz4, . : Xeyir < xeyirli, xeyirsiz; Dad < dadlı, dadsız (tatlı, tasız); Ev < evli, evsiz; Pul < pullu, pulsuz; Mən < mənsiz; Sən < sənsiz; Onlar < onlarsız.
, , : -li4, , , : Bakı+lı, Azərbaycan+lı, Moskva+lı, Amerika+lı, Fransa+lı.
|
|
: -lıq /-lik.
o e : -lıq (-lik, -luq, -lük), . ?
Qumluq (kumluk); meşəlik (ormanlık); güllük. Dostluq; xəstəlik (hastalık); arvadlıq (avratlık). Qolluq (kolluk), başlıq (başlık); şalvarlıq (pantolonluk). Vətəndaşlıq (vatandaşlık); təmirlik (temirlik); ustalıq (ustalık).
: , . : -ma / -mə . : - ma /-mə, , , . :
( ) | ( ) |
Yazma ( ) | Yaz'ma () |
Yuma ( ) | Yu'ma () |
Boyama | Boya'ma () |
Hesablama | Hesabla'ma () |
Ayırma | Ayır'ma () |
Gözləmə ( ) | Gözlə'mə () |
Bağışlama ( ) | Bağışla'ma () |
Üzmə ( ) | Üz'mə () |
, , . .
6. : -sa2
) , :
Kim+ isə, Nə+ isə, Hara+ isə
i :
Kim- sə, Nə- sə, Hara- sa. :
Səni kim- sə incidib? = Seni kimse incitmiş (mi)?
Bax, Sevil, çantamda nə- sə var. = Bak, Sevil, çantamda nese var.
Elçin hara- sa gedib, bilmirəm. = Elçin nereyese gitmiş, bilmiyorum.
) : bir:
Bir kəs, Bir şəy, Bir yer. :
Sən bir şəy (nəsə) almışanmı? = Sen bir şey (neyse) almışmısın?
Mən bir yerə getmək istəyirəm. = Ben bir yere gitmek istiyorum.
*) : Heç kim, Heç nə, Heç hara.
**) , , : Heç kəs, Heç bir şəy, Heç yer (yan). :
O oraya birinci dəfə gitmişdi. O orada heç kimi (kəsi) tanımadı. Ona göre o heç nə (heç şəy) öyrənmədi və oradan heç hara (yerə, yana) getmədi.
) :
Kimsə (-) | Nəsə (-) | Harasa (- / -) |
Kiminsə (-) | Nəyinsə (-) | Haranınsa ( -) |
Kiməsə (-) | Nəyəsə (-) | Harayasa (-) |
Kimi(y)sə (-) | Nəyisə (-) | Haranısa ( -) |
Kimdəsə ( -) | Nədəsə ( -) | Haradasa ( -) |
Kimdənsə ( -) | Nədənsə ( / -) | Haradansa ( -) |
: : hara .
7. :
) : - la /-lə :
Təmiz < təmiz- lə -mək; Bağ < bağ- la -maq; Göz < göz -lə -mək(beklemek); Yol < yol- la -maq.
|
|
) : - laş /-ləş :
Salam < salam- laş -maq; Razı < razı- laş -maq; Baha < baha- laş -maq(Pahalaşmak). :
Ayaq < ayaq- laş -maq; Yer < yer- ləş -mək; Əl < əl- ləş -mək; Bir < bir- ləş -mək.
) : - lan /-lən ; , : n(in4 ), : la4 : topla -n-maq; zəhərlə -n-mək. :
Ad < ad-lan-maq; Hirs < hirs-lən-mək (hırslanmak); Aqıl < aqıl-lan-maq; Var < var-lan-maq.
) : - al /-əl ( ) :
Sağ < sağ-al-maq; Köhnə < köhn-əl-mək (kocalanmak); Boş < boş-al-maq; Dinc < dinc-əl-mək
(sakinleşmek); Çox < çox-al-maq; Kök < kök-əl-mək (şışmanlaşmak).
) : - ar /-ər :
Ağ < ağ-ar-maq; Ot < ot-ar-maq (otlatmak); Göy < göy-ər-mək (mavileşmek); Boz < boz-ar-maq
(bozarmak).
e) : -iş4 - :
Yazmaq < yaz-ış-maq; Vurmaq < vur-uş-maq; Gülmək < gül-üş-mək; Görmək < gör-üş-mək;
Atmaq < at-ış-maq.
8. :
a) : - ça /-çə; -cıq /-cık; :
Kitab < kitab-ça; Dəftər < dəftər-çə; Meydan < meydan-ça; Ev < ev-cik; Şəhər < şəhər-cik.
) : - iş4 :
Getmek < ged-iş; Görmək < gör-üş; Göstərmək < göstər-iş; Göndərmək < göndər-iş;
Satmaq < sat-ış; Gülmək < gül-üş.
) : - ik /-ıq; -ük /-uq :
Danışmaq < danış-ıq (danışık); Barışmaq < barış-ıq (barışık); Qarışmaq < qarış-ıq (karışık);
Kəsmək < kəsik; Cirmaq < ciriq (yırtık); Qırmaq < qırıq (kırık); Burmaq < buruq (buruk).
) : - ıntı4 :
Tapmaq < tap-intı (buluntu); Sıxmaq < sıx-ıntı (sıkıntı); Yağmaq < yağ-ıntı (yağış);
Tikmək < tik-inti (inşa); Yemək < ye-yinti (yeme); Sökmək < sök-üntü (söküntü).
9. :
) : - ca2 , ; : (h)elə.
Orada < (h)elə orada-ca ( , ); Küçədə < (h)elə) küçədə-cə ( );
O yerdə < (h)elə o yerdə-cə ( ); İndi < (һ)elə indi-cə ( ,
|
|
); O vaxtda < (h)elə o vaxtda-ca ( , ).
: .
) : - i4/-vi :
Ailə < ailəvi; Elm elmi (ilmi); Kütlə < kütləvi (kütlesel); Din < dini; Dairə < dairəvi (dairesel);
Mərkəz < mərkəzi.
) - ca(sına)2 :
Sakit < sakit-cə(sinə); Yüngül < yüngül-cə (kolayca); Yavaş < yavaş-ca(sına); Kobud < kobud-ca (kabaca).
) - bi , siz4.
Mərifət < bimərifət; Namus < binamus; Kef(keyif) < bikef; Şərəf < bişəref; Ədəb(edep) biədəb.
) - na :
Dinc(sakin) < nadinc; Mərd < namərd; Xoş < naxoş; Razı < narazı; Layiq < nalayiq; Təmiz < natəmiz.
: . , .
14: .
Yerinə, yuxarı, aşağı.
Ofis yuxarı da-dır, mağaza isə aşağı da-dır.= Ofis yukarı da-dır, mağaza ise aşağı da-dır.
Mən avtobusun yerinə, metro ilə eve çatmışam. = Ben otobusun yerine, metro ile eve erişmışım.
2. həç (hiç) :
; (); - (-). :
Sən həç başa düşmürsən = Sen hiç anlamıyorsun.
Bu gəcəni həç yatmamışam = Bu gece hıç yatmamışım.
Sən həç orada olmuşsan?
Biraz.
Mənə biraz su vər.
Orada azı 5 nəfər (şahıs) adam var idi.
Xoş(Hoş).
Eybi yoxdur.
Mən məktübü göndərməmişəm. Eybı yoxdur. = Ben mektubu göndermemişəim. Ayıbı yoktur.
Yaxşısı (o dur ki)...Yaxşısı, mən onun atası ilə danışım. = İyisi (o dur ki)...İyisi, ben onun babası ile konuşıyım..
Baxmayaraq ki... O evi satdı, baxmayaraq ki, heç kim razı deyildi. = Bakmayaraq ki... O evi sattı, bakmayarak ki, hiç kim razı değildi.
6. Elə / belə
: elə / belə öyle / böyle, :
- : , , ..
- : , ..
- .
) : , ; :
İndi binalar (b)elə hündürdür. = Şımdı binalar (b)öyle yüksektir.
Belə tez getmə. = Böyle tez(çabuk) gitme.
) : , , , :
Belə adamlardan mənə danışma. Xoşuma gəlmir. Beləsini hələ görməmişəm. = Böyle adamlardan bana konuşma. Hoşuma gelmiyor. Böylesini henüz görmemışım.
) : , :
Qoy hər şəy belə qalsın. = Peki her şey böyle kalsın.
Belə halda. Belə-belə adamlar (işlər, yerlər). Elə-belə. Bunla belə. Elə bil ki.
.
. . , . , :
Kim; Nə (ne); Hara (nereye); Necə (nasıl); haçan, nə vaxt (ne zaman, ne vakit)t; Hansı
(hangi); Neçə, nə qədər (nice, ne kadar, kaç); Niyə, nə üçün (niye, ne için).
|
|
8. : da / də, / .
Nə_cür, necə.
Nə cür (ev) () Necə (ev) | Nə cür (alma) () Necə (alma) | Nə cür (kitablar) () Necə (kitablar) |
nə_cür, ne_tür. , , ne_gibi. nə_cür : necə, . , , : nə_cur. :
- Necə (nə_cur) ev? Böyük ev.
- Necə (nə_cur) kitab? Maraqlı kitab.
10. : deyil yoxdur, : değil yoktur.
Harada idi(lər).
: Harada idi, , : Neredeymişdi, . , o /- .
Mən orada id-im = Ben oradaymışım | Biz orada id-ik = Biz oradaymışız |
Sən orada id-in = Sen oradaymışsın | Siz orada id-i-niz = Siz oradaymışsınız |
O orada id-i = O oradaymışdı | Onlar orada id-i-lər = Onlar oradaymışlar |
.
, :
Qobud = Kaba | Dar | İnce | Arıq = Zayif |
Dərin = Derin | Yaş = Islak | Dayaz = Ufak | Quru = Kuru |
Qalın = Kalın | Enli = Geniş | Nazik |
:
) - : , , , :
Bu kitab (da) o kitab kimi (gibi) qalındır.
O (da) atası kimi kobuddur.
Bu yer o yer kimi dərin deyil.
Bu qızım o qızım kimi incə deyil.
Bu küçə o küçədən 3 dəfə enlidir.
) - ... , ... :
Bu küçə o küçədən (daha) enlidir.
Bu dəniz o dənizdən (daha) dərindir.
Sənin köynəyin (gömleğın) mənimkindən (daha) təmiz deyil..
Bu otaq (oda) o otaqdan (odadan) 2 metr uzundur.
) - : , :
Baykal en dərin gölder.
Bakı Azərbaycanda en böyük şəhərdir.
Nə qədər təz gəlsən, o qədər yaxşıdır. = Ne kadar çabuk gelsen, o kadar iyidir.
:
İncə - daha incə - en incə; Nazik daha nazik en nazik; Enli daha enli en enli.
13. : -di4r, , 3- . . : nə (), .
Bu nədir? Bu baltadır. Bu nədir? Bu əldir. Bu əldir? Bəli, bu əldir.
) , : mi2? . , .
14. :
) - , :
Balaca-balaca uşaqlar əl-ələ tutub bağa gedirdiler = Küçük-küçük çocuklar el-ele tutup bahçeye gidiyorlar.
) - :
Ovçu yavaş-yavaş quşa yaxınlaşdı və atəş açdı = Avci yavaş-yavaş kuşa yakınlaştı ve ateş açtı.
P.S. , , . . , , , .
.Ғ