2: .
1. .
Mәn = Ben | Sәn = Sen | O | Biz | Siz | Onlar |
2. , : Kim; Həkim (hekim); Adam; Sağıcı; Deyil (değil).
mən (ben) | kim-əm (kim-im) | həkim-əm (hekim-im) | adam-am (adam-ım) | sağıcı-yam (sağıcı-yım) | deyil-əm (değil-im) | (y)a2m | |
sən (sen) | kim-sən (kim-sin) | həkim-sən (hakim-sin) | adam-san (adam-sın) | sağıcı-san (sağıcı-sın) | deyil-sən (değil-sin) | sa2n | |
o | kim-dir | həkim-dir | adam-dır | sağıcı-dır | deyil (değil) | di2r | |
biz | kim-ik (kim-iz) | həkim-ik (hekim-iz) | adam-ıq (adam-ız) | sağıcı-yıq (sağıcı-yız) | deyil-ik (değil-iz) | ik, ıq, ük, uq | |
siz | kim-siz | həkim-siz | adam-sız | sağıcı-sız | deyil-si(ni)z | si2(ni2)z | |
onlar | kim-dir | həkim-dir | adam-dır | sağıcı-dır | deyil-lər* (değil-ler) | di4r(la2r)* | |
3. , , : lar / lər. , ler, , .
3: .
1. , .
Mәnim = Benim | Sәnin = Senin | Onun |
Bizim | Sizin | Onların |
2. . , : Kitab (kitap); Qələm (kalem); Ütü; Qutu (kutu).
mənim (benim) | kitab-ım | qələm-im (kalem-im) | üt-üm | qut-um (kut-um) | i4m |
sənin (senin) | kitab-ın | qələm-in (kalem-in) | üt-ün | qut-un (kut-un) | i4n |
onun | kitab-ı | qələm-i (kalem-i) | ütü-sü | qutu-su (kutu-su) | (s)i4 |
bizim | kitab-ımız | qələm-imiz (kalem-imiz) | üt-ümüz | qut-umuz (kut-umuz) | i4mi4z |
sizin | kitab-ınız | qələm-iniz (kalem-iniz) | üt-ünüz | qut-unuz (kut-unuz) | i4ni4z |
onların | kitab-ı | qələm-i (kaıem-i) | ütü-sü | qutu-su (kutu-su) | (s)i |
4: Öz.
Öz, Kendi e ; :
|
|
mən özüm | sən özün | o özü |
ben kendim | sen kendin | o kendi |
, :
mənim özümün; mənim özümə; mənim özümdə; mənim özümdən.
Onlar öz -ləri şerləri yazdılar və müəllimin öz -ünə göstərdilər. = Onlar kendi-leri şiirleri yazdilar ve muallimin kendi-ne gösterdiler.
öz, , , : Onun öz maşını var. = Onun öz(el) arabası var.
5: .
.
: da / də, , , .
, , , , . :
- Mən- də kitab var = Ben- de kitap var.
- Küçə- də mağaza var = Sokak-ta mağaza var.
, : da /də, ta / te. . , , , .
2. , : dan / dәn, , :
- Hara- dan gəlirsi(ni)z? Kənd- dən. = Nere-den gelirsiniz? Kent-ten.
, , , dan / dәn.
3. P , , :
Kitab- ın rəngi (rengi); Aile- nin evi; Ata- nın saatı; Sürücü- nün adı.
4. : (y)a / (y)ə, , :
- Mən gədirəm teatr- a (Moskva- ya) = Ben gidiyorum teatr-a (Moskova-ya)
5. , , , : i / ı, .
: , , , , . , , . :
Mәn kitab-ı oxudum = Ben kitabı okudum
O kitab oxuyur = O kitap okuyor
, , , :
Mәn sәn-i görürәm = Ben seni görüyorüm
Mәn Murad-ı tanıyıram = Ben Muradı tanıyorum
: bu, o, :
|
|
Mәn bu küçәn-i kәçirәm = Ben bu sokağı geçiyorum
Murad o dәrs-i bilir = Murad o dersi biliyor
: mәnim, sәnin, :
Sәn mәnim kitablarım-ı gətirmişsәn = Sen benim kitaplarımı getirmişsin.
6. .
, , . , . . , . , , , .
, , : mək / maq. : gəl-mək (gelmek); gətir-mək (getirmek); ol-maq (olmak); qal-maq (kalmak). , .
1. ,, : mək / maq : (y)acaq / (y)əcək, :
Al-maq = Al+acaq | Oxu-maq = Oxu+yacaq | Get-mək = Ged+əcək | İşlə-mək = İşlə+yəcək |
Almak `= Alacak | Okumak = Okuyacak | Gitmek = Gidecek | İşlemek = İşleyecek |
, : q / k, ., : ğ / y. :
Yaz-aca q / Yaz-aca ğ -am = Yazacak / Yazacağım
İşlə-yəcə k / İşlə-yəcə y -əm = Işleyecek / Işleyeceğim
, , , .
2. ( )
., , () . , . : ( ), , , : di (dı, dü, du).
Mən eve get-di-m = Ben eve gittim | Biz eve get-di-k = Biz eve gittik |
Sən eve get-di-n = Sen eve gittin | Siz eve get-di-niz = Siz eve gittiniz |
O eve get-di = O eve gitti | Onlar eve get-di(lər) = Onlar eve gittiler |
, ti (tı, tü, tu), .
, , , : ma / mə. : get- mə -di-m (gitmedim).
3. ( )
( ), , , . , .
Mәn eve gәd-ir-әm = Ben eve gidiyorum | Biz eve ged-ir-ik = Biz eve gidiyoruz |
Sәn eve gәd-ir-sәn = Sen eve gidiyorsun | Siz eve ged-ir-s(in)iz = Siz eve gidiyorsunuz |
O eve ged-ir = O eve gidiyor | Onlar eve ged-ir-(lәr) = Onlar eve gidiyorlar |
, ( ) r . : (y)i; : söylə-yi-əm. , : söylə-yi-m.
|
|
: , , : ma / mә. , : a /ә , .. . . :
Mən gel-ir-әm = Ben geliyorum | Mən gel-m-ir-әm = Ben gelmiyorum |
Mən işlә-yir-әm = Ben işliyorum | Mən işlә-m-ir-әm = Ben işlemiyorum |
4. ( )
., . , , , . ( ). , : ( y)ar / (y)ər. :
Mən Ged-ər-əm = Ben Gedirim | Mən Yaz-ar-am = Ben Yazırım |
Sən Ged-ər-sən = Sen Gedirsin | Sən Yaz-ar-san = Sen Yazırsın |
O Ged-ər = O Gedir | O Yaz-ar = O Yazır |
Biz Ged-ər-ik = Biz Gediriz | Biz Yaz-ar-ıq = Biz Yazırız |
Siz Ged-ər-s(in)iz = Siz Gedirsiniz | Siz Yaz- ar-s(ın)ız = Siz Yazırsınız |
Onlar Ged-ər-lər = Onlar Gedirler | Onlar Yaz-ar-lar = Onlar Yazırlar |
: , , : ma / mə. , , , , :
Mən Get-m-ər-əm / Yaz-m-ar-am | Biz Get-m-ər-ik / Yaz-m-ar-ıq |
Sən Get-m-əz-sən / Yaz-m-az-san | Siz Get-m-əz-s(in)iz / Yaz-m-az-s(ın)ız |
O Get-m-əz / Yaz-m-az | Onlar Get-m-əz-lər / Yaz-m-az-lar |
, . , , . (), () . , .
()
. . ( ) ( ). , , () . , : Hirslənmək (hırslanmak), Həyacanlanmaq (heyecanlanmak), Çağırmaq (çağırmak), İnanmaq (inanmak), Udmaq (utmak).
Mən | Hirslənirdim | Həyacanlanırdım | Çağırırdım | İnanırdım | Udurdum |
Sən | Hirslənirdin | Həyacanlanırdın | Çağırırdın | İnanırdın | Udurdun |
O | Hirslənirdi | Həyacanlanırdı | Çağırırdı | İnanırdı | Udurdu |
Biz | Hirslənirdik | Həyacanlanırdıq | Çağırırdıq | İnanırdıq | Udurduq |
Siz | Hirslənirdiz | Həyacanlanırdız | Çağırırdız | İnanırdız | Udurduz |
Onlar | Hirslənirdi(lər) | Həyacanlanırdı(lar) | Çaıarırdı(lar) | İnanırdı(lar) | Udurdu(lar) |
|
|
6. () , , : mək / maq : miş (mış, müş, muş). :
Gel-mək = Gel+miş | Bax-maq = Bax-mış | Oxu-maq = Oxu+muş | Gör-mək = Gör+müş |
Gel-mek = Gel+miş | Bak-mak = Bak-mış | Oku-mak = Oku+muş | Gör-mek = Gör+müş |
, , 2- 3- , : (y)ib, (y)ıb, (y)üb, (y)ub. .
Mən | Gəl-miş-əm | Bax-mış-am | Oxu-muş-am | Gör-müş-əm |
Sən | Gəl-mi-sən Gəl-ib-sən | Bax-mı-san Bax-ıb-san | Oxu-mu-san Oxu-yub-san | Gör-mü-sən Gör-yüb-sən |
O | Gəl-miş-dir Gəl-ib(dir) | Bax-mış-dır Bax-ıb(dır) | Oxu-muş-dur Oxu-yub(dur) | Gör-müş-dür Gör-üb(dür) |
Biz | Gəl-miş-ik | Bax-mış-ıq | Oxu-muş-uq | Gör-müş-ük |
Siz | Gəl-mi-si(ni)z Gəl-ib-si(ni)z | Bax-mı-sı(nı)z Bax-ıb-sı(nı)z | Oxu-mu-su(nu)z Oxu-yub-su(nu)z | Gör-mü-sü(nü)z Gör-üb-sü(nü)z |
Onlar | Gəl-miş-lər Gəl-ib-lər | Bax-mış-lar Bax-ıb-lar | Oxu-muş-lar Oxu-yub-lar | Gör-müş-lər Gör-üb-lər |
, 2- . . : ş : miş (mış, müş, muş) -, : gəl-mi-sən, gəl-mi-si(ni)z.
, , , : ma / mә, :
Mәn bil-miş-әm < bil-mә-miş-әm | Biz danış-mış-ıq < danış-ma-mış-ıq |
Sәn bax-mı-san < bax-ma-mı-san | Siz oxu-mu-su(nu)z < oxu-ma-mı-sı(nı)z |
Sәn* (bax-ıb-san)< (bax-ma-yıb-san) | Siz* (oxu-yub-sı(nı)z) < (oxu-ma-yıb-sı(nı)z) |
O gez-miş-dir < gez-mә-miş-dir | Onlar gez-miş-dir-lər < gez-mә-miş-dir-lər |
O* gәz-ib < gәz-mә-ib | Onlar* gәz-ib-lər < gәz-mә-ib-lər |
. , , , , .