-Bavo, tu çima ditirsî, şebeqê rabe, pez bajo çiyayê mezin, ezê dû te bêm.
Aşvan pez da pêşîya xwe, ajot, mar jî dû kêrî diçû. Ewana çûn gihîştine serê çiyê, mar demekê fikirî û got:
-Bavo, tu mezin bûyî, îdî nikarî, vegere mal.
Aşvanê belengaz vegerîya mal. Mar çend caran poça xwe li erdê xist, pez berevî ser hev kir, ajot, bire serê çiyê. Pez û mar çûn, bê ser û berate winda bûn.
Aşvan vegerîya mal, bi fikira ku pez û mar winda bûne, ew û jina xwe dest pê kirin girîyan. Êvara dereng hazir dibûn razên, hew dîtin mar kete hundur.
-Lao, te kerîyê pêz çi kir?
-Bavo, tu ji bo çi dipirsî? Werin min germ bikin, ez dicemidim.
Aşvan û jina wî ketine nava cî, mar çû bal wan. Wana wisa heta payîzê mar xwedî kirin. Payîzê serekê bajêr gazî aşvan kir, bona ew pezên wî bi berxan va lê vegerîne û ser qelen li hev bikin. Aşvan çû û bi dilekî şikestî vegerîya mal. Qudûmên çokên wî şikestibûn, ricaf ketibû canê wî. Mar pirsî:
-Bavo, çi qewimîye?
-Lao, axa pezên xwe dixweze, niha ezê pezan ji ku bînim, ewê vê şevê serê me gişkan bide jêkirinê, ew merivekî bêxwedê ye.
-Werin em bikevine nava cî, min heta sibê zû germ bikin, Xwedê rehm e.
Wana mar danî navbera xwe û razan. Berbangê, hela kew neketibû sibê, mar aşvan hişyar kir. Ewana rabûn, kincên xwe li xwe kirin. Aşvan derket, dît ber dêrî 90 pez û 900 berx hene, hasileta şîr jî bêhesab pir e. Aşvan çû ji axa ra got, ku her tişt hazir e. Axa pezên xwe bir.
Mar got:
-Bavo, îdî tu kêmasî tune, rabe here bûka xwe bîne.
Aşvan çû bal axa.
-Ez xulam, ka bûka min bide.
-Ez qurban, ew pez têra herêkirina (dema qîzxwestinê, dibêjin erê) qîza min nake, were rûnê, emê qelenê qîza xwe bibirin.
Aşvan rûnişt, odeya axa bi merivan va kimkimî bû, hatibûn bizanibin ka axa wê ji bo qîza xwe çiqasî qelen bixweze.
Axa got:
-Qelenê keça min ser deveyên sor in
Barê wan gerekê hemû zêr be
Rêvebirê wan gerekê qûlekî xurt be
|
|
Gem û hevsarên wan gerekê reş bin
Barê wan gerekê bi lodan be
Rêvebirê wan yekî porreş be
Gem û hevsarên wan gerekê sipî bin
Rêvebir jî gerekê esmer be.
Eger te anî, bûk ya te ye, eger te neanî, ezê serê te jêkim.
Aşvan bi hêvîbir vegerîya mal. Mar pirsî:
-Bavo, tu çima wisa mirûzkirî yî, çi li te dest daye?
-Lao, tiştekî zehmet e,- û gotinên axa hemû jê ra got.
-Bavo, rastî jî tiştekî zehmet e, lê hûn min germ bikin, ezê çareyekê bikim, Xwedê rehm e.
Sibê şebeqê mar aşvan hişyar kir û gotê:
-Bavo, rabe here derva, binihêre çika çi heye, çi tuneye.
Aşvan rabû, kincên xwe li xwe kir, çû derva û dît gelek deve sekinîne, diçêrin. Ew bi lez hate malê, serê wî li rexdêrî ket, kire qîrîn. Mar pirsî, ka çi qewimî.
-Lao, heywanên situxwar hatine, ber derê me sekinîne, ewanayê hemû binecîyên bajêr bixun.
-Qelenê bûka te çiqas e, rabe bibe bide axa, bûka xwe bîne.
Aşvan bi jîrî bi ser xwe da hat, çimkî axa çi ku xwestibû, hazir bû. Ew rabû, kete pêşîya deveyan û ajote ber derê axa. Bang li axa kir, bona qelenê qîzê bidê. Axa bi merivên xwe va derket. Aşvan got:
-Min qelenê keça te tam anîye, hazirîya xwe ya dawetê bibîne, emê dawetê bikin.
-Aşvan,- axa got,- ez ji te dixwezim, ku tu xanîyên wisa çêkî, ku ji malên min baştir bin. Di orta malên min û mala te da gerekê bax û gulistan bin û gerekê serê daran bigihîjine hev. Di baxçe da gerekê hewzeke ji mermer hebe, ji şêmîka mala te heta şêmîka mala min gerekê xalîçe bêne raxistinê. Di baxçe da gerekê bilbil bistirên, bona tu sibê bêyî û di nav wî baxçeyî da keça min bibî. Eger te sibê hazir kir, tuyê bêyî keça min bibî, eger te hazir ne kir, ezê serê te û kurê te jêkim.
Aşvan serê xwe kire ber xwe, melûl vegerîya mal, gotinên axa ji kurê xwe ra got. Mar ji dê û bavê xwe ra got:
-Werin min germ bikin.
Berbangê mar aşvan hişyar kir. Ew rabû, dît ku dor û berên wan hemî guhêrîye, mal jî, navmal jî, her tişt. Aşvan û jina wî nizanibûn ji kîjan derî ra derkevin. Derketin, dîtin ku ber dêrî baxçeyek heye, dengê def û zurneyê tê, fayton ber derî sekinîne, her tişt hazir e bona bûkê siyar bikin. Mar ji diya xwe ra got:
|
|
-Tu û bavê min li hespan siyar bin, herin bûkê bînin. Bîne vê odeyê, derî ser da bigire, îdî derheqa me da nefikire, tevî bavê min kêf bikin, bixun û vexun.
Aşvan û jina wî li faytonê siyar bûn û çûne mala axa. Axa ji destê bûka teze girt, ji mal derxist û li faytonê siyar kir. Aşvan bi def û zurnê bûk anî ber ocaxa xwe peya kir, derê odeyê vekir bûk bire hundur û derî ser da dada. Bûk dît, ku ji odeyê marek derket. Ew gelek tirsîya. Hinekî şûnda mar bû xortekî delal û keçikê hemêz kir[363].
-, , . , . , . - .
. , , .
, , - . , - . . , :
- , , , , .
- , - , !? - .
- , , . - .
, . . , , , .
, . :
- , .
- , , ? - .
- ae , - .
- , . , , . - , - .
- , , - .
- , . , " " . , , :
- , " "!?
- - , - . ae , " " , .
- , - . ae. . :
- , ?
- - , , - .
- . - : - , . - , , . , . , . .
|
|
, . , . , :
- //, - ?
- , , , .
- , , .
- , , . , . . .
- , , , - : - , .
, . , :
- , , , - .
, , .
, . .
, . . , , .
- , ? - .
- , - : - .
, . . , . , . , :
- , ?
- , , , ? , .
- , - , - , .
- . . , - , .
ae , . , :
- , , ae .
ae :
- , , .
- , - , - - . .
. , , . :
- ,
,
,
,
|
|
.
. :
- , ? , .
- , , - .
- , . . , . :
- , - , .
, . . .
- , - , - . .
- - . ae .
, , , , .
, :
- , , .
- , , - . - , , , . . , .
. : - , .
. , - , . , . , , . :
- . , , .
ae, . , .
. , , , , , , .[364]
Aba () -
Abûbat () - , ,
Azraîl () -
Eyd ()
Ardaûd () -
Bobolîsk () - , ,
Baravya -
Bazband ()
Beq ()
Bareş () -
Bavo () - , , ,
Ber () - ,
Beranberdan () - ,
Bariştî ()
Bêçer () - ,
Bir ()
Bisk () - ,
Bukur () - , ,
Blûrvan () - ,
Bêr ()
Boz () - , / /
Brûsk ()
Ga ()
Gamêşkran () -
Gavan () -
Geş () - ,
Gornapşîk () - ,
Govend () -
Daê - , , ,
Destebrak - ,
Dar
Camî - , , ,
Cerd -
Cin
Cinabirî -
Qebîl -
Qalib ,
Qenter
Qenj - , ,
Qesr - , ,
Qewat
Qewel -
Qewl - ,
Kas c - ,
Keçelok - ,
Kebîn - ,
|
|
Koçek - , ,
Kursî -
Kulek -
Lao - , , . ,
Melekêtaûs -
Malxoê male - ,
Mahik - ,
Mamareş - ,
Mendika -
Meşk
Maravya -
Mzgan - ,
Mîr - ,
Milyaket ,
Mirî - ,
Misîn
Mrîd
Nabîran
Nazil - ,
Naqenj - , ,
Nan
Nanê mirya -
Newroz -
Nahiq -
Nivşt - , , ,
Pîvaz
Pîvazî -
Pzmam - ,
Pêxember
Pifkirin - ,
Pîlekan
Reşaşev - I. , , 2.
Rênjber - ,
Sax - ,
Say - ,
Sinî
Slamet - -
Sincar , , -
Spi
Sûfre
Steyrk
Steyrkzan
Teyr
Tevkol
Temirî
Feqîr - ,
Ferxan -
Fêlbaz - ,
Ferat
Xatûn - I. , 2.
Xatr
Xezal - I., 2. , 3.
Xelq - I. , 2. ,
Xarcigan , ,
Xidireylaz - ,
Xêr - I. , 2.
Xudê
Xulam -
Xûndayîn -
Xûşk
Xûşkbratî -
Helal - , ,
Hevtnan -
Hewê
Xeyat 1) , 2)
Hirç -
Horî-pêrî - - , ,
Şehîd - ,
Şev
Şebab
Şiv
Şkevt
Şvan
Şikilçî - ,
Şûr -
Noverok -
Çend gotin
Pêşgotin -
I.Bawermendîyên kurdên êzdî
1. Malûmatîyên dîrokî, êtnografî û folklorî derheqa bawermendîyên êzdîyan da - , -.
2. Ruhperestî -
3. Hebandina pêşîyan
4. Hebandina ruha
5. Hebandina hêşinayê
6. Hebandina heywanên malê û yên bejî (kûvî, beyanî) -
7. Hebandina maran
8. Hebandina teyredeyan (teyr û tûyan)
9. Bawermendîyên bi teyredeyan va girêdayî -
10. Hebandina êgir
11. Hebandina avê
12. Hebandina çiyan, keviran û şikeftan - ,
13. Hebandina royê
14. Hebandina hive
15. Hebandina siteyrkan
16. Hebandina ewran, birûskê, keskesorê - (), , ,
17. Qurbandayîn -
18. Ruhanî, kasta (mala hadiyan) û koçekên êdîyan - , ,
19. Xidirnebî an jî Xidi - X