Развіцце капіталізму у Заходней Еуропе і Беларусі у другой палове 19 – пачатку 20 стст.

Пасля адмены прыгоннага права ішоў працэс развіцця капіталістычных адносін на Беларусі і ён ішоў некалькі больш хуткімі тэмпамі, чым у астальной Расійскай імперыі. Гэтыя землі былі бліжэй за зах Еўропы. Асбліва працэсы капіталізацыі таму што там было падворнае землекарыстанне. У с/г ішоў павольна працэс капіталізацыі, таму што яго развіццё стрымлівала і перпжыткі феад адносін. Гэта развіццё таварай гаспадаркі. Развіццё рыначных адносін.Гэта у першую чаргу свабодны абарот капітала. Пры капіт адносінах праісхадзіла расслаенне сялянства- спрыяла да пераходу сялянства ў гарады і толькі ў 80-90гг працэс развіцця пайшоў больш хуткімі тэмпамі. У 80гады прайшла перыарыентацыя гаспадарак на мясамалочны накірунак, спецыялізацыя на льну,бульбе.Пасля адмены прыг права значна хутка пайшло развіццё капіт-му, чым гэта было ў дарэф перыяд. Але на Беларусі яно ішло марудна. У асноўным развівалася дробная прамысловасць. У 80-я г адбыўся прамысловы пераварот і для Беларусі важнае значэнне мела будаўніцтва чыгунак, канец 19 ст. Характэрна адкрыццё банкаў. Не толькі джярж, але і камерцыйных, што спрыяла развіццю капіталізму. З рахвіццём капіт змянялася сац культура грамадства:рост раб класа і буржуазіі. Значна раней у 40-50 гг у Зах Еўропе падняўся на новую ступень: гэта ўтварэнне манапалістычнага капіталізма.Калі параўноўваць Расію, утым ліку і Беларусь у 90-я гады увайшлі у гэтую стадыю таксама. У Запалкавай, лесаапрацоўчай, тэкстыльнай абразаванне манаполій. Расія гэты перыяд праскочыла хутка. Дваранства страціла ролю ў палітыцы, буржуазія прыйшла да улады.Бурж у Беларусі падтраымлівала царызм і наадварот і яна не мела рэвалюцыйнага настрою.

В 80 – 90-е годы ускорилось развитие фабрично-заводской промышленности. Количество фабрик и заводов увеличилось с 1860 г. в 15 раз и составило в конце XIX в. 1137. Объем производства на них вырос в 37 раз, количество рабочих – в 9 раз. В 1900 г. удельный вес фабричной продукции составил 46,8%, мануфактур – до 15%, мелкой промышленности – 37,8%. Наиболее крупные фабрики находились в городах. Однако 2/3 фабрик и заводов и почти половина занятых на них рабочих были расположены в деревне.

Большое влияние на хозяйственную жизнь Беларуси оказало железнодорожное строительство. Первой вошла в строй в 1862 г. Петебургско-Варшавская магистраль (белорусский участок от Кузницы до Поречья составил 50 верст), в 1866 г. – Рижско-Орловская, в 70-е годы – Московско-Брестская и Либаво-Роменская. В 80-е гг. начали действовать линии Вильно – Барановичи - Лунинец; Гомель – Лунинец – Пинск - Жабинка; Барановичи – Слоним – Волковыск - Белосток. Общая протяженность железных дорог в начале XX в. составила 2837 верст.

Развитие промышленности содействовало росту городов. Особенно успешно развивались те из них, что стали железнодорожными узлами и станциями. По своей экономической значимости статус главного города Беларуси постепенно приобретал Минск, население которого в конце века составило 99,9 тыс. человек. В целом же городское население Беларуси с 1813 по 1897 гг. возросло с 330 до 648 тыс. человек. Около 500 тыс. человек жило в то время в местечках. К началу ХХ в. завершилось формирование внутреннего рынка, значительно возросла постоянная магазинная и лавочная торговля. Возникли торговые объединения, кредитные учреждения, банки и сберегательные кассы. В 80-е гг. в Беларуси работали отделения Государственного, Крестьянского, Дворянского банков, Минский коммерческий и др.
35. Роля марксісзму і сацыял-дэмакратычнага руху у грамадска-палітычным жыцці Еуропы і Беларусі у канцы 19- пачатку 20 стст.

Класавая структура грамадства.Людзі з інтэлігенцыі з’яўляюцца, якія з’яўл пралстаўнікамі частак нас-ва. Рэвал ідэі,з’явіліся сацыялістычныя ідэі, але на вопыце рэв частка сацыялістаў заявіла аб тым, што пераварот толькі шляхам рэвалюцыі.1840гг-плынь Макрсізм.Маркс і Энгельс даказвалі матэрыялістычную прыроду гр-ва.У аснове гр-ва спосаб вытворчасці, вытворчыя сілы і адносіны паміж тымі, хто ўладае сродкамі пр-ва і хто не ўладае.Паколькі ідзе эксплуатацыя чалавека чалавекам, гэта несправядліва, трэба зрабіць, забраць сродкі вытворчасці ў эксплуататараў шляхам рэвалюцыі.Канешне далей былі сац-утапісты(Фурье). Справа ў тым, што Маркс і Энгельс напісалі творы аб 1-х стадыях капіталізму “Капітал”.Марксісты наз сац-дэмакратамі. У 90-я н 19 ст сац-дэмакраты раскалоліся на 2 часткі:1)сацыялізм можа без рэвалюцыі-рэфармісты. Капіталісты зразумелі, што рабочы будзе працаваць лепш, калі будзе больш палучаць грошай 2)на пазіцыях маркса(Ленін).Дабіваліся правядзення рэвалюцыі. У Расіі і Беларусі пачалі ўзнікаць палітычныя партыі:нац партыі і расійскія партыі. Ішоў працэс утварэння паліт партый. Паколькі спецыфіка прамысловасці, а значыць і спецыфіка раб класа Бел, Польшчы. Большасць рабочых-яўрэі. У 1897г быў утвораны Бунд(яўрэйкі сац-дэмакратычны рабочы саюз). Патрабавала сац рэвалюцыі, ліквідацыі самаўладдзя, культ-нац аўтаноміі ў нац пытанні. Ідзе працэс асіміляцыі яўрэяў. У 1897г узнікла сіяніская арганізацыя у Базеле. Патрэбна сабраць яўрэяў на радзіму. Другая РСДРП. У 80-90гг у цэнтр частцы Расіі ўтвор сац дэм арганізацыя у форме кружкоў. 1898 г – першы з’езд РСДРП 1903 г – У Бруселі, затым У Лондане 2-і з’езд РСДРП, на яком РСДРП раскалолася на 2 часткі(Бальшавікі і меньшавікі) 1) Дыктатура пралетарыята 2) далой цара. На тэр Б сац-дэм рух пачаў называцца: палесскі абласны камітэт РСДРП, пазночна-зах камітэт РСДРП.

Эсэры(сацыялісты-рэвалюцыянеры) 1902г –канчаткова аформілася. Гэта неонародніцкая партыя. Лічылі, што ў асноўным выражаюць інтарэсы сялянства, гаварылі, што пабудуюць гр-ва на аснове самакіруючых абшчын. Патрэбна рэвалюцыя, але тактыка і асабісты тэрор(1881 г –убілі Аляксандра2).На тэр беларусі паўночна-зах партыя эсэраў.1905г створана партыя кадэтаў за канстуцыонную манархію.У лют рэвалюцыі выступала за парламенцкую рэспубліку. Эсэры выражалі сялянскія інтарэсы:гал пытанне-зямля, зямлю падзяліць па спажывецкай і працоўнай норме. Кадэты:частку зямлі памешчыкаў прадаць сялянам. 1905г- БСГ стаяла на сац-дэм пазіцыях. У нац пытанні стаяла на пазіцыях дэм-сац –Цётка, Луцкевічы.

В 80-е годы стали создаваться кружки среди рабочих, где изучались произведения К. Маркса и Ф. Энгельса. Первый кружок был создан в Минске студентом Э. Абрамовичем. Летом 1885 г. в марксистских кружках занималось 130 рабочих. Качественно новый этап в распространении марксизма связан с возникновением группы «Освобождение труда», возникшей в 1883 г. в Женеве. Рабочее движение Беларуси сливается с общероссийским социал-демократическим движением. Членами группы были уроженцы Беларуси И. Гецев, А. Гуринович, С. Левков, А. Трусов и др. На активизацию социал-демократического движения в Беларуси оказал влияние созданный в 1895 г. в Петербурге «Союз борьбы за освобождение рабочего класса». Его членами были уроженцы Беларуси: Л. Лепешинский, М. Левашкевич, Т. Максимов и др. В сентябре 1895 г. в Вильно для переговоров с местными социал-демократами приезжал В.И. Ленин. Члены социал-демократических организацией проводили политическую агитацию среди рабочих, распространяли листовки и революционную литературу, руководили стачечной борьбой рабочих.