ІІ Тарау. Аймақтық егіншілік жүйесі және дақылдардың өсіру технологиясының сипаты

Ауылшаруашылық дақылдардың өсу – даму кезеңі

Ауылшаруашылық дақылдарының маусым айындағы дамуының фенологиясы:

1. Көпжылдық астық тұқымдас шөптер (еркекшөп) - гүлдену

2. Бидай, арпа – көктеу, түптену

3. Картоп – жапырақтар мен сабақтардың қалыптасуы

Ауылшаруашылық дақылдарының шілде айындағы дамуының фенологиясы:

1. Көпжылдық астық тұқымдас шөптер (еркекшөп) – толық пісу

2. Бидай – масақтанудың басы мен масақтану

3. Арпа – масақтанудың басы

4. Картоп –гүлдену, түйнектердің қалыптасуы

Ауылшаруашылық дақылдарының тамыз айындағы дамуының фенологиясы:

1. Бидай, арпа – балауыздану – толық пісу

2. Картоп – түйнектердің қалыптасуы мен сабақтарының, жапырақтардың сарғаюы.

ІІІ Тарау. Фитосанитарлық жағдай

Аса қауіпті және зиянды организмдердің дамуы мен таралуы

Колорад қоңызы

17 маусым күні колорад қоңызының 1 – ші жастағы дернәсілдерінің туылуы басталды. 22 маусым күні 2–ші жастағы, 27 маусым 3–ші жастағы, 3 шілде 4–ші жастағы дернәсілдерінің туылуы байқалды. 15% 1–ші жастағы, 40% 2–ші жастағы, 35% 3–ші жастағы және 10% 4–ші жастағы дернәсілдер анықталды. Сонымен қатар қыстап шыққан қоңыздардың шығуы, жұптасуы және жұмыртқа салуы жалғасқанын байқадық.

19 – 26 шілде – 1ші ұрпақ дернәсілдерінің қуыршақтануы.

22 шілде – жас қоңыздардың шығуы, ал 24 шілде – жас қоңыздардың жұптаса бастағаны анықталды. Сонымен қатар, қыстап шыққан қоңыздар мен 3,4 – ші жастағы дернәсілдер табылды.

29 шілде – жас қоңыздардың жұмыртқа салуы.

5 тамыз – 2ші ұрпақ қоңыздарының 1 – ші жастағы дернәсілдерінің туылуы, ал 8 тамызда–2ші жастағы дернәсілдердің туылуы анықталды. 95%-ын 1 – ші жастағы, 5%-ын 2 – ші жастағы дернәсілдер құрайды.

12 тамыз – 2ші ұрпақ қоңыздарының 3 – ші жастағы, ал 15 тамызда 4 – ші жастағы дернәсілдерінің туылуы басталды.

22 тамыз – 2ші ұрпақ қоңыздарының дернәсілдерінің қуыршақтана басталуы. Сонымен қатар 1ші ұрпақ қоңыздарының жұптасуы мен жұмыртқалауының жалғасып жатқандығын көрдік.

Кесте 5. Колорад қоңызының фенологиялық күнтізбесі

Айлар

Сәуір

Мамыр

Маусым

Шілде

Тамыз

Қыркүйек

Он күндіктер

I

II

III

I

II

III

I

II

III

I

II

III

I

II

III

I

II

III

Қысқы имаго кезеңі (+)

(+)

(+)

(+)

(+)

(+)

(+)

І ұрпақ имаголары +

+

+

+

Жұмыртқа 0

Дернәсілдер –

–

–

–

Қуыршақ *

*

*

ІІ ұрпақ имаголары +

+

+

+

Жұмыртқа- 0

Дернәсіл –

–

–

Қуыршақ *

*

*

*

Бидай трипсі

3 маусым – бидай трипсінің имаголары анықталды. Бақылаулар көпжылдық шөптерде жүргізілді.

12 маусым – Қаратомар ауылдық округында трипстің бидай егістігіне көшіп қонғандығын байқадық. Саны көп емес.

2 шілде – бидай трипсінің жұптаса бастағандығы анықталды.

5 шілде – трипстің қоныстануы жалғасуда және жұптаса бастағандығы анықталды.

9 шілде – бидай трипсінің жаппай жұптасуы байқалды. Екібастұз ауданында бидай трипсінің таралуы 40%, 1 өсімдікте минимум 8, максимум 35 дана, орташа 21 дана кездесті. Баянауыл ауданында трипстің таралуы 25% - ды құрайды. 1 өсімдікте минимум 6, максимум 13 дана кездесті.

12 шілде – бидай трипсінің жаппай жұмыртқалауы мен дернәсілдерінің туыла бастағанын анықтадық.

24 шілде – бидай трипсінің жаппай жұмыртқалауы мен дернәсілдерінің шыға бастағанын көрдік. Имаго 95%, дернәсілдері 5% құрайды.

2 тамыз – бидай трипсінің дернәсілдерінің туылуы жалғасуда.

8 тамыз – егістіктерден бидай трипсінің дернәсілдерінің топыраққа кетуі анықталды.

16 – 23тамыз – дернәсілдердің топыраққа кетуі жалғасуда.

 

Кесте 6. Бидай трипсінің фенологиялық күнтізбесі

Айлар

Сәуір

Мамыр

Маусым

Шілде

Тамыз

Қыркүйек

Он күндіктер

I

II

III

I

II

III

I

II

III

I

II

III

I

II

III

I

II

III

Дернәсілдің қысқы кезеңі =

=

=

Қуыршақ 0

Имаго +

+

+

+

+

Жұмыртқа*

*

Дернәсіл–

-

-

-

-

-

Дернәсілдің қысқы кезеңі=

=

=

=

=

Кесте 7. ОҚО бойынша ерекше қауіпті зиянды организмдердің жүйелі бақылауындағы зерттеу жұмыстарының жылдық жоспарының орындалуы туралы мәліметі.

(мың га)

Ерекше қауіпті зиянды организмдердің атауы	Жүйелі бақылау
Жоспар	Зерттелгені
Марокко шегірткесі	1094,223	1094,223
Прус шегірткесі	371,61	371,61
Азиат шегірткесі	2243,57	2243,57
Мақта көбелегі	229,0	229,0
Өрмекші кене	213,777	213,777
Зиянды бақашық	13,97	13,97
Аурулар (тат, септориоз)	20,6	20,6
Сарышұнақ	23,5	23,5
Кеміргіш тышқан	22,0	22,0
Колорад қоңызы	8,32	8,32
Барлығы:	2237,8	2237,8

 

 

Кесте 8. Аса қауіпті зиянкестер мен аурулардың 2015 жылға арналған өңдеу көлемінің болжамы.

(мың га)

қ/с	Аудан аттары	Үйірлі шегіртке	Зиян қанд бақа шық	Астық қоңыз дары	Астық дақыл ауру лары	Мақта көбелегі	Өрмекші кене	Коло рад қоңы зы	Сары шұнақ	Кемір гіш тыш қан	Барлығы
Барлығы	С.ішінде	С.ішінде	мақта	жүгері	мақта	соя
марокко	ит.прус	азиат	тех	ұшақ
	Арыс	17,9	17,9			9,9	8,0				0,1		0,2					18,2
	Бәйдібек									0,15	0,04		0,06		0,02			0,27
	Қазығұрт	0,45	0,45			0,45				0,2					0,02			0,67
	Мақтаарал										42,0		20,0					62,0
	Ордабасы	0,03	0,03			0,03					0,8		1,4		0,05			2,28
	Отырар
	Сайрам									0,1					0,3			0,4
	Сарыағаш	70,0	70,0			39,523	30,477											70,0
	Созақ	26,5		8,5	18,0	8,5	18,0											26,6
	Төлеби	2,0	2,0			2,0				0,22								2,22
	Түркістан	0,5		0,2	0,3	0,5					0,2		0,7		0,03			1,43
	Түлкібас									0,25								0,25
	Шардара	4,05	4,05			4,05					1,3		3,5		0,05			8,9
	Барлығы:	121,43	94,43	8,7	18,3	64,953	56,477			0,92	44,44		25,86		0,57			193,22