Сістэма прыродазнаўчых ведаў: асаблівасці сучаснага стану і асноўныя тэндэнцыі развіцця

БЕЛАРУСКІ ДЗЯРЖАЎНЫ ЎНІВЕСІТЭТ КУЛЬТУРЫ І МАСТАЦТВАЎ

КАФЕДРА ФІЛАСОФІІ

Асновы сучаснага прыродазнаўства

Вучэбна-метадычны комплекс

ТЛУМАЧАЛЬНАЯ ЗАПІСКА

Сучасная цывілізацыя мае тэхнагенны характар, а развіццё тэхнікі самым цесным чынам звязана з развіццём прыродазнаўчых навук. Таму валоданне асновамі сучаснага прыродазнаўства з’яўляецца жыццёва неабходным для кожнага чалавека, які не хоча заставацца сярод маргінальных грамадскіх шыхтоў. Неабазнанасць у прыродазнаўчай праблематыцы выступае ў сучасных умовах як своеасаблівая форма адчужэння чалавека ад рэальных магчымасцяў яго самаразвіцця і самаздзяйсння, а вывучэнне прыродазнаўчых навук адпаведна – як спосаб пераадолення такога адчужэння (Ж. Расмардзюк).

Калі авалодаць асновамі сучаснага прыродазнаўства надзвычай важна для кожнага чалавека, дык тым больш важным і істотным з’яўляецца іх засваенне для спецыяліста з вышэйшай адукацыяй, у тым ліку і для спецыяліста-гуманітарыя. Тэндэнцыя да збліжэння гуманітарных і прыродазнаўчых навук, якая назіраецца ў сучасных умовах павінна, безумоўна, улічвацца пры падрыхтоўцы спецыялістаў у гуманітарнай сферы, што таксама дыктуе неабходнасць вывучэння імі асноў сучаснага прыродазнаўства.

Прыродазнаўчыя навукі займаюць важнае месца ў сістэме духоўнай культуры. Таму іх вывучэнне павінна паспрыяць больш глыбокаму разуменню студэнтамі культурных з’яў і працэсаў.

Мэта курса – узбагачэнне мыслення студэнтаў праз засваенне асноў прыродазнаўчага яго стылю і ўзбагачэнне іх светапогляду праз засваенне ведаў у галіне канцэптуальных асноў сучаснага прыродазнаўства.

Для дасягнення дадзенай мэты неабходна вырашыць наступныя асноўныя задачы:

– раскрыць у працэсе выкладання курса месца і ролю прыродазнаўства ў сістэме культуры;

– сфармаваць у студэнтаў уяўленне аб агульнатэарэтычных і спецыяльна-навуковых аспектах сучаснага прыродазнаўства;

– забяспечыць засваенне імі ведаў аб гістарычнай дынаміцы прыродазнаўчых навук.

У выніку вывучэння курса студэнты павінны ведаць:

– структуру прыродазнаўча-навуковага пазнання;

– асаблівасці асноўных гістарычных перыядаў развіцця прыродазнаўства;

– сучасную прыродазнаўчую карціну свету;

– тэорыю сінергетыкі;

– ідэалы і нормы прыродазнаўчых даследаванняў у гістарычным плане і ў сучаснасці.

Студэнты павінны ўмець:

– валодаць тэрміналогіяй сучаснага прыродазнаўства;

– характарызаваць асноўныя перыяды развіцця прыродазнаўства;

– аналізаваць найбольш значныя дасягненні ў сучаснай прыродазнаўчай карціне свету;

– аналізаваць прысвечаныя прыродазнаўчай праблематыцы тэксты;

– выкарыстоўваць атрыманыя веды пры стварэнні і выкарыстанні інфармацыйных рэсурсаў прыродазнаўчага профілю.

Асноўныя кампетэнцыі, якія павінны быць сфарміраваны ў студэнтаў у працэсе вывучэння курса “Асновы сучаснага прыродазнаўства”:

– разуменне сацыяльнай значнасці і культурнай каштоўнасці прыродазнаўства ў кантэксце працэсаў, што адбываюцца ў сучасным беларускім грамадстве;

– навыкі прыродазнаўчага аналізу і ацэнкі інфармацыйных паведамленняў, прапаноў і праектаў;

– усталёўку на самаадукацыю і павышэнне кваліфікацыі у галіне прыродазнаўчых ведаў;

– навыкі бяспечнага абыходжання з прадуктамі развіцця прыродазнаўства;

– сацыяльную і грамадзянскую адказнасць за экалагічныя наступствы рэлевантных у дадзеных адносінах рашэнняў і дзеянняў;

– выкарыстанне прыродазнаўчых ведаў пры рашэнні прафесійных задач і выкананні сацыяльных функцый.

Курс вывучаецца студэнтамі ўсіх спецыяльнасцяў універсітэта. Ён разлічаны на 34 аудыторныя гадзіны (28 гадзін адведзена на лекцыі і 6 – на семінарскія заняткі). Па выніках курса прадугледжаны іспыт або залік.

ТЭМАТЫЧНЫ ПЛАН

№№ п/п	Раздзелы і тэмы	Колькасць гадзін
		усяго	лекцыі	семінары	Самастойная работа студэнтаў
Раздзел 1	Сістэма прыродазнаў ведаў: асаблівасці сучаснага стану і асноўныя тэндэнцыі развіцця
Тэма 1.	Навука ў сістэме культуры
Тэма 2.	Прыродазнаўства ў сістэме навукі, Узаемадзеянне прыродазнаўчага і гуманітарнага апзнання
Тэма 3.	Станаўленне і асноўныя этапы гістарычнага развіцця прыродазнаўства
Раздзел 2	Фізічнае мадэляванне і апісанне прыродных з’яў і фундаментальных узаемадзеянняў
Тэма 4.	Фізічны Сусвет: сучасная касмалогія
Тэма 5.	Фізічная карціна свету і яе эвалюцыя
Тэма 6.	Сучасныя фізічныя ўяўленні аб структуры матэрыі
Раздзел 3	Станаўленне сучасных хімічных канцэпцый
Тэма 7.	Эвалюцыя хіміі і сістэма сучасных хімічных ведаў
Тэма 8.	Самаарганізацыя ў хімічных сістэмах
Раздзел 4	Спецыфіка, структура і праблемнае поле сучаснага біялагічнага пазнання
Тэма 9.	Гістарычнае развіццё біялогіі і асаблівасці сучасных біялагічных ведаў
Тэма 10.	Сучасныя канцэпцыі паходжання і сутнасці жыцця
Тэма 11.	Сучасныя ўяўленні аб структурных узроўнях арганізацыі жывога
Тэма 12.	Ідэя трансфармацыі біясферы ў наасферу і глабальны эвалюцыянізм
Тэма 13.	Чалавек і яго месца ў адзіным сацыяпрыродным комплексе
Тэма 14.	Этычныя параметры сучаснай біялогіі
Раздзел 5	Месца і роля прыродазнаўства ў грамадстве
Тэма 15.	Сацыяльнае вымярэнне сучаснага прыродазнаўства. Прыродазнаўства і маральнасць
	Разам …

Раздзел 1.

СІСТЭМА ПРЫРОДАЗНАЎЧЫХ ВЕДАЎ: АСАБЛІВАСЦІ СУЧАСНАГА СТАНУ І АСНОЎНЫЯ ТЭНДЭНЦЫІ РАЗВІЦЦЯ