Капиталдың шектелген мобильділігі

Енді, тіркелген айырбас бағамы кезіндегі елдегі капиталдың толық емес мобильділік жағдайды қарастырайық.

Орталық Банк тек сыртқы сауда операциялары үшін₅ шетелдік валютаны сату және сатып алу арқылы, елден капиталды экету жэне елге капиталды әкелу үшін айырбастайды. Осы жағдай арқылы Орталық Банк капитал қозғалысын реттейді. Бүіідай жағдайда, ілікі тепе - теңдік пайыз қойылым элемдік пайыз қойылымнан ерекшелінеді. Капиталдың еркін түсімі және шығыны жоқ. Сондықтан, LM кисығының қалпы эндогендік түрде анықталады, бірақ LM қисығы баяу жылжиды.

Орталық Банк экспорттан тусетіи пайданы шетелдік валютаға айырбастайды. Оталық Банк импорт ушін, белгілі - бір көлемде шетелдік валютаны сатады. Төмендегі мысалды қарастырайық:

Фирма сомасы 1 млн. АҚШ долл тұратын тауарды экспорттайды және сол шетелдік валютаны елге әкеледі. Орталық Банк тіркелген бағам бойынша, бсрілген соманы үлттық валютаға айырбастайды. Мэселен. e=¹ 130 тенгс/S к^расын. Сондыктан, ел экономикадағы ақша жиыны 130 млн, теңгеге ұлгайады жэне б_үл жағдай эрбір экспорт операциясынан ксйін кайталанып отырады. Әғни, үлттык валютада көрінетіи экспорт шамасына -X ақша жиыны өседі.

Егер, фирма сомасы 65 млн теңге түратын кез - келген тауарды импортасса, онда Орталық Банк бүл соманы 500 мың. АҚШ долл айырбастайды. Нэтижесінде, акша жиыны 65 млн. теңгеге қысқарады. Осыған байлаітысты, импорттың эрбір

оиерациясы ақша жиынын үлттық валютадағы құныньщ шамасына кысқартады.

Осыган байланысты. ақша жиынының жалпы өзгеруі сауда балансына СВ жэне тауарлар ипортьш қоспағанда, тауар экспортына тең болады. Егер, сауда баланстың шамасы оң босіі, онда LM қисығы оңға жылжиды. Ал, сауда банстьгң шамасы теріс болса, ІА/қисығы солға жылжиды.

Бюджет - салық саясаттьщ әсері. Егер, Үкімст барлық мектептерді компьютермен қамтамасыз етсе, бюджет саласьшдағы қызметкерлер ушін потер қздэылысын қаржыландырып отырса, кейбІр азаматтар категориясы үшін, салық жеңілдіктерді үсынатын болса, онда мемлекеттік шығындар G оседі жэне салық төлемдері Т қыеқарады.

Сурет 7. 7. КапиталОың шектелген тобилбдідігі кезіндегі бюджет- силық саясатының ьщпалы

Мэселен, IS қисығы оңға жылжиды және жиынтық сүраныс AD өседі (сур 7.7). Бастпқы кезде, сауда балансы тұрақты деп жорамалдайық. Шығарылымның Ү өсуі импорт өсуіне жэне сауда балансының NX ~ NX(e, Ү, Ү*) иашарлануына алып келеді. Сондықтан, LM қисығы солга жылжиды, өйткені Ү - ң байланысы теріс болады. LM қисығының солға ығысуы сауда балансы тепе - тең болғанша, жэне сауда балансының дефициті жойылғанша, жалғасады. Шығарылым бастапкьт деңгейде Ү'0 болса, сауда балансы тұракты болдаы. Дәл осы уақытта, жиынтық сү.раныс қисығы ADj - AD кисығьшың бастапкы

калпьша оралады.

Яғни, бюджет-салық саясаты тек қысқа мерзімді уақытта тиімді болады. Бірак, найыз мөлшерлемесінін өсуі инвестициялардың жүмылдыруьнга жэне үй шаруашылыктары тұтыну көлемінің төмендеуіне әкеледі. Пайыз койылымның өсуі уй шаруашылық тұтынуының қысқаруына жэне жинактардын, осуіне ынталандырады. Үзак мерзімді кезенде сауда баланстың дефицит! ақша үсьшысын қысқартады. Нэтижесінде, пайыз койылымы өсіп, шығарылым бастапқы деңгейге дейін төмендейді.