практикалық жұмыс. Біршөмішті экскаватордың жинақталуы

Жұмыс мақсаты – экскаватормен жұмыс жасау барысында самосвалдың оңтайлы жүккөтергіштігін анықтау әдісін зерттеу.

Экскаватор-самосвал машиналарының жинақтамаларының жұмыстарының шарттары белгілі болсын: топырақты тасымалдау ұзақтығы, оның жылдамдығы, экскаватордың шөмішіндегі топырақ массасы, экскаватордың жұмыс циклінің уақыты, машина-ауысымның негізгі элементтерінің өзіндік құны және автосамосвалдың инвентарлық-есептік құны.

Табу керек:

1. Автосамосвалдың оңтайлы жүккөтергіштігі.

2. Ең үлкен әсерді қамтамасыз ететін жинақтамадағы самосвалдардың саны.

Тапсырма нұсқалары 5.1, 5.2 -кестеде көрсетілген.

 

5.1-кесте – Тапсырмалар нұсқасы

Нұсқа№
Самосвалдар	2,3,4,5,7
Шөміштің көлемі q, м3	1,25
Цикл уақыты t ц, мин	0,313

 

5.2-кесте – Автосамосвалдың техника-экономикалық құрамдас шығындары

№	Автосамосвалдың жүккөтергіштігі g, т	Жүрістен тәуелсіз маш-ау. құнының бөлігі С΄А, тг	1км жүріске тәуелді 1 маш-ау. автосамосвалдың құнының бөлігі С΄΄А, тг	Инвентарлық-есептік құны S, тг
	4,5	6,80	0,127
	7,0	9,32	0,176
	10,0	11,07	0,261
	10,0	11,44	0,273
	27, 0	20,62	0,551	26 145

 

Есептің әдістемесі

Оңтайландырудың критериі ретінде меншікті келтірінді шығындарды аламыз, яғни капитал жұмсалымының өтелімпаздығының мерзімін ескере отырып, автосамосвалға тиеумен біршөмішті экскаватордың топырағының бірлігінің тасымалдануы мен өңдеудің өзіндік құны.

 

(5.1)

 

 

мұнда С_э – маш-ау. экскаваторының құны, тг;

С'_А – 1ауысымдағы жүрістен тәуелсіз 1 маш-ау. автосамосвалдың құнының бөлігі, тг;

N — экскавторға қызмет көрсету үшін қажет автосамосвалдың саны, дана.;

С΄΄_А – 1км жүріске тәуелді 1 маш-ау. автосамосвалдың құнының бөлігі, тг;

п – 1 маш-ау. барысындағы барлық автосамосвалдардың рейстерінің саны; l – экскаватордан түсіру жеріне дейінгі топырақты тасыиалдау ұзақтығы, км;

g – автосамосвалдың жүккөтергіштігі, т;

К_Г – автосамосвалдың жүккөтергіштігін пайдалану коэффициенті;

Е_Н – капиталдық жұмсалымдардың әсерлілігінің нормативті коэффициенті, Е_Н = 0,15;

S_A, S_Э – автосамосвал мен экскаватордың инвентарлық-есептік құны, тг;

П_ау – 1 ауысымдағы машиналар жинақтамасының өнімділігі, а/см;

Т_жау – бір жылдағы көліктік құралдардың жұмысының ауысымының саны.

Негізігі параметр ретінде (уақытша) автосамосвалдың жүккөтергіштігін аламыз. Автосамосвалдың оңтайлы жүккөтергіштігін g_оңт анықтау үшін оңтайландыру критерийлерінің жеке ққрамдастарының өзара байланысын анықтап алу қажет – автосамосвалдың жүккөтергіштігінен меншікті келтірінді шығындарды.

Мынадай тәуелділіктерді С'_А, С΄΄_А и S_A самосвалдың жүккөтергіштігінен,мынадай сызықтық тәуелділігі бар және мынадай түрде келтірілген:

 

С'_А = А₁ + А₂ g; С΄΄_А = А₃ + А₄ g; S_A = А₅ + А₆ g. (5.2)

 

Ең кіші квадраттар әдісін пайдалана отырып,тұрақты коэффициенттер А₁, А₂, А₃, А₄, А₅ и А₆ сызықтық тәуелділіктерден келесі теңдіктер жүйесінен табамыз.

А₁, А₂ теңдіктер жүйесінен анықталады:

 

(5.3)

A₁=4.75,A₂=0.59

А₃, А₄ теңдіктер жүйесінен анықталады:

 

(5.4)

A₃=0.067, A₄=0.018

А₅, А₆ теңдіктер жүйесінен анықталады:

 

(5.5)

A₅=-896, A₆=999.311

 

Тапсырманың әр нұсқасында таңдау 5 самосвалдың әр түрлі жүккөтергіштігінен алынады.

Еептеу тиеуге автосамосвалдардың келуінің ағымы үшін жүргізіледі. Онда біршөмішті экскаваторға қызмет көрсету үшін қажет автосамосвалдардың санын былай анықталады

 

(5.6)

 

где t _Т – бір автосамосвалды тиеу уақыты, мин;

t_УТ – автосамосвалмен топырақты тасымалдау уақыты, мин;

t_УБ – автосамосвалдың бос жүрісінің уақыты, мин;

v₁ – топырақты тасымалдау жылдамдығы, км/сағ;

v ₂ – автосамосвалдың бос жүрісінің уақыты, км/сағ;

t _ТА – автосамосвалдағы жүктерді түсіріп алу уақыты, мин.

1 маш-ау. Автосамосвалдың барлық рейстерінің саны:

 

, (5.7)

 

мұнда t _ау – 1 маш-ау. Кезіндегі экскаватор-автосамосвал машиналарының жинақтамасының жұмыс сағатының саны.

Автосамосвалды жүктеуге қажет уақыт автосамосвалды тиеу уақыты t'_n, мен автосамосвалды ауыстыруға қажет экскавтордың жұмыс режиміндегі үзіліс уақтынан t₁ тұрады. Ол былай өрнектеледі:

 

(5.8)

 

мұнда t _ц— экскаватордың жұмыс циклі, мин;

g_Э — экскватордың шөмішіндегі топырақ массасы, т.

Экскватордың шөмішіндегі топырақ массасын экскаватор шөмішінің сыйымдылығын, өңделіп отырған топырақтың тығыздығын, толтыру мен қопсыту коэффициенттерін біле отырып, санауға болады.

Алынған аналитикалық көріністер мен регрессия теңдіктерін оңтайландырудың критерийлері-меншікті келтірінді шығындар аналитикалық көрінісіне қоямыз. Одан туынды алып және оны нөлге теңестіріп, жүккөтергіштікке қатысты формуланы шешіп, автосамосвалдың оңтайлы жүккөтергіштігін анықтауға арналған формуланы аламыз.

Бірақта алынған формула практикалық қолданыс үшін тым үлкен. Автосамосвалдың оңтайлы жүккөтергіштігін анықтауға арналған формуланың жеңілдетілген түрі:

 

(5.9)

 

=282.1

Автосамосвалдың оңтайлы жүккөтергіштігін анықтап болған соң, біршөмішті экскаваторға қызмет көрсету үшін қажет автосамосвалдардың санын анықтауға болады.

 

(5.10)

=7

Жұмыстың орындалу тәртібі.

1. Еcептің сипаттамасын көрсету.

2. А₁, А₂, А₃, А₄, А₅ және А₆ коэффициенттерін есептеу үшін тапсырманың нұсқасымен сәйкес 5.3-кестесін құру.

 

5.3-кесте – Самосвалдар жайлы негізгі берілгендер және теңдіктің коэффициенттерінің есебінің нәтижелері (5.2…5.4)

№	g	g2	С'А	С'А ∙g	С΄΄А	С΄΄А ∙g	SA	SA ∙g
	4,5	20,25	6,80	30,6	0,127	0,57
	7,0		9,32	65,24	0,176	1,23
	10,0		11,07	100,7	0,261	2,61
	10,0		11,44	114,4	0,273	2,73
	27, 0		20,62	556,74	0,551	14,88	26 145
∑	58,5	998,25	58,25	867,68	1,338	22,02

 

3. (5.2…5.4) теңдіктер жүйесінің А₁, А₂, А₃, А₄, А₅ және А₆ қатысты қабылдау.

4. А₁, А₂, А₃, А₄, А₅ және А₆ алынған формулалары бойынша4.1 кестесінің соңғы жолының сандық мәндерін қоя отырып табу.

5. (5.1) тәуелдіктер теңдіктерінің графиктерін тұрғызу және 5.1 кестесіндегі сәйкесінше мәндерді осы графикке салу.

6. Экскаватор шөмішіндегі топырақтың салмағын мына формуламен есептеу:

(5.7)

=1*1.25*1.8*1.25=2.8125

мұнда V – экскаватор шөмішінің көлемі, м³;

K _к – топырақты қопсыту коэффициенті;

K _т – топыраққа толтыру коэффициенті;

γ – топырақ тығыздығы, кг/м³.

7. Нормативті пайда мен g_э мәндерін ескере отырып, (4.5) формуласы бойынша автосамосвалдың оңтайлы жүккөтергіштігін анықтаймыз.

8. (5.6) формуласы бойынша автосамосвалдың қажетті санын.

Есеп тиеуге автосамосвалдардың келуінің ағымы үшін жүргізіледі.